Beton mikserlerinin kaza yapmasının sebebi prim sistemi mi?

Son 1 yılda beton mikserlerinin karıştığı trafik kazası sayısı da 10’a yükseldi. Araçların çok hızlı olduğu, trafikte adeta dehşet saçtıkları iddialar arasında. Beton mikserlerinin şehir içinde hızlı gitmelerinin nedenleri olarak betonun donması süresi ve şoförlerin sefer sayısına göre prim almaları gösterildi. Taşıdıkları betonu 2.5 saat içinde inşaat alanına ulaştıramazlarsa, beton donuyor, maddi kayıp yaşanıyor. Şoförler ne kadar çok sefer yaparsa, o kadar fazla prim alıyor, maaşları katlanıyor.

Hürriyet'ten Burak Coşan'ın analiz haberi şöyle: 

Önceki gün İstanbul Maslak’ta bir kişinin ölümüne yol açan beton mikseri kazasından sonra akıllara bu araçların ne kadar güvenli olduğu, şoförlerin eğitimli olup olmadığı, araçların denetlenip denetlenmediği, şoförlerin haftada kaç gün, kaç saat çalıştığına dair sorular geldi.

Biz de bu soruların cevaplarını araştırdık. Hem inşaat sektörü temsilcileri hem de bu araçları kullanan şoförler ve şirket sahipleri ile konuştuk. Adığımız cevaplar ise ilginçti. Sektör temsilcilerinin çoğu denetimlerin çok iyi olduğunu, belgesi olmayan şoförlerin trafiğe çıkamadığını, söz konusu araçların elektronik sistemlerle denetlendiğini söyledi. Ancak bu araçlarda çalışan şoförlerin verdiği bilgiler sektör temsilcilerinin söyledikleri ile birbirini tutmuyor.

Çok çalışan kazanıyor

İnşaat sektörünün en önemli malzemesi olan betonun taşınmasında kullanılan beton mikserlerinin yükledikleri hazır betonu inşaat alanına ulaştırması için en fazla 2.5 saati bulunuyor. Eğer en geç 2.5 saat içinde mikserlerdeki beton inşaat alanına ulaşmazsa beton donuyor ve kullanılamaz hale geliyor. Bu yüzden şoförler zaten yoğun olan İstanbul trafiğinde daha hızı gitmek zorunda kalıyor. Beton donmadan inşaat alanına gidilmeye çalışılıyor.

Şoförlerin yollarda hız yapmasının başka bir nedeni daha var. O da daha fazla para kazanmak. Şoförler genellikle asgari ücret ile çalışıyor. Ancak yaptıkları işe göre daha fazla para kazanmaları mümkün. Bir şoför ne kadar fazla sefer yaparsa, o kadar fazla para kazanıyor. Şirketlere göre değişmekle birlikte ya yaptıkları sefer başına ya da çalıştıkları saate göre ek ücret alıyor. Bu uygulama ile 1300 lira net maaşı olan şoför ne kadar fazla çalışır ve ne kadar hızlı olursa parasını katlayabiliyor. Çalışma saatine göre bir şoför net maaşının dışında maaşını 1600 lira kadar artırabiliyor.

"Prim olmazsa işler yetişmez"

Konuştuğumuz bir hazır beton firmasının yöneticisi de bunları doğrular nitelikte açıklamalarda bulundu. “Şoförlere prim vermezsek işleri yetiştiremeyiz” diyen yönetici, “Sefer başına ücret alacaksın dediğimiz zaman şoförü durduramıyoruz. Daha çok sefer yapabilmek için canla başla çalışıyor. Eğer ham maaşları olsa sadece betonu yerine ulaştırdıktan sonra başka bir iş almak için hızlı olmaz.

"Hatta böyle çalışan şoförler geçmiş dönemde yol kenarına aracı çekip uzun süreli beklemeler bile yapıyordu. Aracının bozulduğunu bile iddia ediyorlardı. Biz de araçlarımızı elektronik sistemlerle denetliyoruz. Ancak bu beklemelerin önüne geçmemiz mümkün değil. Bunu sadece ekstra prim vererek engelleyebiliyoruz” ifadelerini kullandı.

Beton mikseri kullanan bir şoförde şunları söyledi: “Bazı şoförlerin hızlı gittiği doğrudur. Ancak başka çaresi yok. Eğer betonu zamanında yetiştiremezse ağır cezalarla karşı karşıya kalabiliyor. İşinden olabiliyor. Bir de verilen maaşlar düşük. Prim alamazsa eğer aldığı maaşı yetmiyor. Prim alabilmesi için de hızlı olması ve daha fazla sefer yapması gerekiyor.”

Avrupa’da ambulans gibi  geçiş üstünlükleri var

Maslak Büyükdere Caddesi’nde Sarıyer istikametinde giden beton mikseri önceki gün 6 araca çarptıktan sonra devrildi. Kazada 1 kişi hayatını kaybetti, 7 kişi de yaralandı. Konu ile ilgili açıklamalar yapan Sarıyer Belediye Başkan Yardımcısı Gökan Zeybek “Beton mikseri çok hızlı bir biçimde yolun karşı tarafına geçerek önüne gelen araçlara çarpıyor” dedi. Bazı görgü tanıkları da aracın çok hızlı olduğunu iddia etti.

Ancak Avrupa Hazır Beton Birliği ve Türkiye Hazır Beton Birliği Başkanı Yavuz Işık söz konusu aracın 25 kilometre hızla gittiğini, bunu da araçtaki elektronik sistemden gördüklerini söyledi. Bu araçları kullanan şoförlerin eğitim alarak bir sertifika sahibi olduğunu kaydeden Işık, “Bu eğitimleri Türkiye Hazır Beton Birliği veriyor. Toplam 40 saat eğitim görüyorlar. Bu belge olmadan da trafiğe çıkamıyorlar. Bir beton mikseri 7 metreküp beton alıyor. Bu araçların şehir içinde dolaşmasını engelleyen bir yasa da yok. Hatta bazı Avrupa ülkelerinde bu araçlar ambulans ve itfaiye statüsündedir. Geçiş üstünlükleri vardır. Çalışma saatleri desabah 08.00’de başlar, 18.00’de biter. İki saatte mesai hakları vardır. Haftada iki günde izin yapmak zorundalar. Ayrıca araçlarda takometre olduğu için yasal sınır olan hız limitini aşamazlar” dedi.

Şehir içinde küçük  araçlar gerekiyor

Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) Başkanı Fethi Hinginar, mikser kazalarındaki ana sorunun acelecilik olduğuna dikkat çekti. Şoförlerin 2-2.5 saat dayanma süresi olan betonu yerine ulaştırmak için acele ettiğini belirten Hinginar, “İstanbul trafiği malum. Şoförler de prim ve ek kazanç için günde 2-3 tur yapmak istiyorlar. Bir de beton yerine zamanında gitmezse donar ve müşteri kaybetme riski de oluşur. Tüm bu nedenler trafik kazalarına davetiye çıkarıyor” dedi. Sorunun sadece mikserlerde olmadığını, tüm büyük araçlarda benzer durumlar yaşandığını söyleyen Hinginar, “Hafriyat kamyonları hayatın parçası oldu. Kentsel dönüşüm yapılan yerlerde gün boyu bu kamyonlar çalışıyor. Oysa Avrupa’da şehir içine bu araçları sokmuyorlar ve küçük araçlarla bu sorunu çözüyorlar” diye konuştu.

2500  İstanbul’da çalışan beton mikseri sayısı

500  İstanbul’da çalışan beton pompası sayısı

20 milyon metreküp İstanbul’da 1 yılda inşaatlara dökülen betonun ağırlığı

20 bin Tüm Türkiye’de bulunan beton mikseri sayısı

5 bin Tüm Türkiye’de bulunan beton pompası sayısı

107 milyon metreküp  Türkiye’de 1 yılda inşaatlara giden betonun ağırlığı

12 milyar TL Türkiye’de beton sektörünün parasal büyüklüğü

38 bin Türkiye’de bu sektörde çalışan kişi sayısı [email protected]