Bilirkişi raporu: Tarihi Ayasofya Müzesi camiye dönüştürülürken zarar gördü

Trabzon'da uzun süre müze olarak kullanılan Bizans eseri Ayasofya'nın camiiye dönüştürülmesi sırasında hasar gördüğü bilirkişi tarafından rapor edildi.  

Diken'de yer alan habere göre, Trabzon’daki Ayasofya Kilisesi müzeyken camiye dönüştürülmesinin ardından Mimarlar Odasının onanan rölöve restorasyon projesinin iptali için Kültür Bakanlığı’na karşı açtığı davada bilirkişi raporu mahkemeye ulaştı. Uzmanlar camiye dönüştürülme çalışmalarının yapıya ciddi müdahalelere neden olduğunu kaydetti.

2012’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilen müze 2013 yılında da cami olarak açılışı yapılmıştı. Camiye dönüştürülen müzenin rölöve çalışmaları sırasında tarihi eserler üzerinde tahribat gerçekleştirildiği iddiası ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Mimarlar Odası konuyu mahkemeye taşıdı.

2013 yılında Kültür Bakanlığına karşı açılan ve Trabzon İdare Mahkemesinde görülen davada 4 Mayısta bilirkişi incelemesi yapılmıştı. Bilirkişi heyeti raporunu tamamlayarak mahkemeye gönderdi.

"Müze hasar gördü"

Hazırlanan 17 sayfalık raporun sonuç bölümünde şöyle dendi: “13. Yüzyıla tarihlenen Trabzon Ayasofya kilisesinin doğal etmenler yanı sıra (yağmur, rutubet) işlev değişikliğine bağlı olarak yapılan müdahaleler sonucu da hasar gördüğü anlaşılmaktadır. 13. Yüzyılda kilise olarak inşa edilen yapı, 1584 camiye çevrilmekle birlikte 19. Yüzyıl başında cemaatsiz ve harap durumdadır. 1864 yılında onarılıp  freskleri kapatılmış, 1880 ve  1940 yıllarında askeri depo olarak kullanılmış, 1920’li yıllarda tekrar cami yapılmıştır. 1957-1962 yıllarındaki onarımlardan sonra müzeye çevrilmiştir. 2013 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapının yeniden cami olarak kullanılabilmesi amacıyla başlatılmış olan çalışmalar yapıda ciddi müdahalelere neden olmuştur. Kilise bazilikal vurgulu kapalı haç planlıdır. Yapının cami olarak kullanılması maksadı ile 2013 yılında yapıldığı düşünülen eklemelerden en fazla ana mekanı etkilenmiştir.”

Yapıya hasar verenlerle ilgili soruşturmaya izin yok

Mimarlar Odası, ayrıca müze olarak kullanılan yapıya cami işlevi kazandırılmak üzere yapılan tadilatlarla zarar verilmesi nedeniyle Vakıflar Bölge Müdürlüğü yetkilileri ile yapılan yazışmalara rağmen izinsiz müdahalelere göz yuman yetkililer hakkında suç duyurusunda bulundu. Ancak Valiliğin şikayeti işleme koymama kararıyla kamu görevlilerinin yargılanmaları engellendi.

Mimarlar Odası Şubesi Ayasofya Müzesinin camiye dönüştürülmesini de mahkemeye taşımıştı. Trabzon İdare Mahkemesi, Ayasofya Müzesi’nin camiye çevrilmesi ve ibadete açılmasına ilişkin işlemin iptali için açılan davayı, ‘Müzenin camiye çevrilmesine ilişkin tesis edilen bir işlemin mevcut bulunmadığı anlaşılmaktadır’ diyerek reddetmişti. Yerel mahkemenin verdiği bu karar Danıştay’a taşınmıştı. Konuyla ilgili son kararı Danıştay verecek.

Ayasofya Müzesi

Ayasoyfa, Trabzon’da Kral I. Manuel tarafından 1250-1260 arasında manastır kilisesi olarak inşa edildi. Fatih Sultan Mehmet döneminde de kilise olarak kullanılan yapı, 1548 yılında camiye 1880 ve 1940 yıllarında askeri depo olarak kullanıldı. 1964’ten sonra müze olarak ziyarete açıldı.