Bireysel emeklilikte geri sayım başladı, düzenleme kimleri kapsıyor?

Bireysel emeklilik sisteminde (BES) dtomatik katılım sistemi 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren başlıyor. İlk etapta bin kişi ve daha fazla çalışanı olan özel işletmeler sisteme dahil olacak. Ardından 1 Nisan 2017 tarihinde, memurlar ve 250-1000 arası çalışanı olan özel işletmeler sisteme katılacak. Ocak 2019 tarihine kadar devam edecek kademeli geçiş ile birlikte 14 milyon çalışan sistemle tanışacak. Sistemde kalmak istemeyenler 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanabilecek ancak tekrar girmek isteyenler 2 yıl beklemek zorunda kalacak.

Cumhuriyet'te yer alan habere göre; yıl başında devreye girecek olan yeni sisteme ilişkin merak edilen sorular ve yanıtları şöyle:

- Kimler katılacak?

Türk vatandaşı veya mavi kartlı olup, 45 yaşının altındaki tüm 4a ve 4c kapsamındaki çalışanlar ve çalışmaya yeni başlayacakları kapsıyor. 1 Ocak 2017 itibarıyla 1000 kişi ve üzeri çalışanı olan özel işletmeler, 1 Nisan 2017 itibarıyla ise memurlar ve 250-1000 arası çalışanı olan özel işletmeler katılacak. Uygulama 1 Ocak 2019’a kadar kademeli olarak 5-9 çalışanı olan özel işletmelere kadar genişleyecek.

Maaşın yüzde 3’ü

- Halen BES’i olan ne yapacak?

Halihazırda bireysel emeklilik sözleşmesi bulunan çalışanlar, bu sözleşme kapsamında ayrıca devlet katkısı kazanmaya devam edecek ve burada bulunan devlet katkısı tutarına ilişkin kazanılan süre hakları aynen korunacak.

- İşveren çalışanı için katkı payı ödeyecek mi?

İşveren otomatik katılım sistemi kapsamında çalışanı adına katkı payı ödemesi yapmayacak. Diğer taraftan, işveren grup emeklilik sözleşmesi (İGES) kapsamında çalışana katkı payı ödemesi yapılabilir.

- Çalışan istemezse sistemden çıkabilecek mi?

Çalışan iki ay içinde cayma hakkını kullanabilecek. Cayma süresinden sonra da çalışan dilediği zaman sistemden ayrılabilecek. Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya şirkete bildirilecek. Cayma bildiriminin ulaşmasını takiben 10 işgünü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleriyle birlikte çalışana iade edilecek. Sistemden ayrılma işlemi gerçekleştiren çalışanlar, Müsteşarlığın belirleyeceği esaslar dahilinde 2 yılda bir tekrar otomatik olarak sisteme dahil edilebilecek. Müsteşarlık bu süreyi 1 yıla kadar azaltmaya ve 3 yıla kadar artırmaya yetkili olacak.

- Ne kadar para ödenecek?

Brüt maaşın yüzde 3’üne karşılık gelen katkı payı tutarı BES’e aktarılacak. Sistemde ödenecek katkı payı tutarı, belirlenen oran esas alınarak emeklilik keseneğine esas aylık üzerinden hesaplanacak ve bu tutarın altında katkı payı ödemesi yapılamayacak. Çalışan, daha yüksek katkı payı ödemek isterse işverene bildirebilecek.

- Ne zaman kesilecek?

Katkı payı, en geç belirlenen ücret ödeme gününü takip eden iş günü, banka aracılığıyla şirketçe bildirilen tek bir hesaba aktarılacak.

- Katkı payları hangi fonlarda değerlendirilecek?

Çalışanlar tarafından faizli/faizsiz fon tercihinin yapılmaması durumları için, işveren anlaşma yapacağı emeklilik şirketine ön tanımlı bir tercihte bulunabilir. Bu kapsamda, katkı payları yapılan tercih doğrultusunda öncelikle 2 aylık süre boyunca faizli/faizsiz fonlarda değerlendirilir. Daha sonra standart fonda yatırıma yönlendirilir. Çalışanlar yılda 6 defa fon dağılım değişikliği yapabilir.

3 ay ödemeye mola

- Hangi kesintiler yapılacak?

Otomatik katılım kapsamında çalışanlardan sisteme girerken giriş aidatı, sistemden ayrılma durumunda ise herhangi bir ertelenmiş aidat ya da ücret ödemesi alınamaz. Sistemde bulunduğu sürece çalışanların emeklilik hesabındaki birikimleri üzerinden Fon İşletim Gider Kesintisi (FİGK) dışında bir kesinti yapılmaz.

Sözleşmeyi işveren yapacak

- Başvuru nasıl olacak?

Her işveren çalışanları adına bir emeklilik şirketi ile sözleşme yapacak. Katkı payını çalışanın ücretinden kesip emeklilik şirketine aktaracak. İşveren, emeklilik şirketi seçiminde hizmet kalitesini ve çalışana sağlanan avantajları dikkate alacak.

- İşveren katkı payını şirkete zamanında iletmezse, eksik iletirse cezası var mı?

Katkı payının ve varsa getirilerinin takip ve tahsilini Emeklilik Gözetim Merkezi yapacak. İşverene; katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç/eksik aktarırsa, çalışanlarını sisteme dahil etmezse, çalışanın birikiminde oluşan parasal kaybından sorumlu ve her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yüz Türk Lirası idari para cezası uygulanacak.

- Ödemelere ara vermek mümkün mü?

Çalışan katkı payı ödemeye ara vermeyi talep edebilecek. Bu talep, talep tarihinden itibaren azami 3 aylık süre için yapılabilecek. Bu sürenin bitiminden önce veya bitimini müteakip tekrar ara verme talebinde bulunulması mümkün olacak.

- Yeni sistemde devlet katkısı ne olacak?

Çalışanın cayma hakkını kullanmaması halinde, cayma hakkının dolduğu ayı takip eden hesap döneminde, sisteme girişte bir defaya mahsus olmak üzere, bin lira tutarında başlangıç devlet katkısı hesaplanacak. Emeklilik hakkının kullanılması halinde, bireysel emeklilik hesabında bulunan birikimini en az 10 yıl süreli yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde 5’i karşılığı ek devlet katkısı olarak ödenecek. Yüzde 25 devlet katkısı devam edecek.