Boğaz’a akıntı sensörleri geliyor, tehlike azalıyor

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu’nun “Boğaz’da gemi kazası olacak mı diye geceleri kâbus görüyorum” dediği sorunu TÜBİTAK çözdü. Boğaz’ın altına yerleştirilecek sensörler sayesinde tanker geçişleri kontrol altına alınıyor. Boğaz’dan yılda 50-55 bin gemi geçiyor. Bunların 10 bini petrol tankeri. Yılda 150 milyon ton yük taşınıyor, bunun da 100 milyon tonu petrol. 15 mil boyunca 90 derece eğimli 8 nokta var. Şimdi 6 yere ‘Akustik Doppler Akıntı Algılayıcı Sistemi’ kuruluyor.

Vatan'ın haberine göre, TÜBİTAK’ın geliştirdiği projede Boğaz’ın altına yerleştirilen sensörler Gemi Trafik Hizmetleri Sistemi’ne entegre edilerek veri aktarımı sağlanacak. Alt ve üst akıntı hızları, bölgesel değişiklikler ölçülerek gemilere yön verilecek. Kaza riski sıfıra indirilecek.

Anlık veri

Kazalar özellikle, gemilerin tonajları nedeniyle motor güçlerinin Boğaz’ın bazı bölgelerinde akıntıyla baş edememesi nedeniyle yaşanıyor. Yeni sistemle gemilerin kapasiteleri ve akıntı hızları anlık veriler ile değerlendirilerek, ya geçiş izni verilecek ya da bekletilecek.

Kurulan sistemle akıntılar ses dalgalarıyla saptanacak, durum gemilere bildirilecek. TÜBİTAK Marmara Araştırmaları Merkezi tarafından geliştirilen Akustik Doppler Akıntı Algılayıcı Sistemi, İstanbul Boğazı’nda işletilecek. Su altına kurulan sensörler sayesinde ses dalgaları kullanılarak deniz tabanında ve yüzeyindeki akıntı şiddeti bölgesel farklılıklar ve diğer etkenler de hesaba katılarak ölçülebilecek. Veriler deniz tabanına serilen kablolar vasıtasıyla Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’ne bağlı Gemi Trafik Hizmetleri Sistemine aktarılacak. Sistemin kurulumu için sensörlerin Boğaz’a yerleştirilmesi işi 25 Ocak’ta başladı. Özel bir şirkete ait iki gemi Boğaz’da akıntı algılayıcı sensörler yerleştirme başlandı.

İki gemi sensörlerin veri aktarımı için kabloların deniz tabanına serilimi işini de üstleniyor. Sensörlerin ve kabloların serimi için çalışmaların 15 Şubat’a kadar devam edeceği tahmin ediliyor. Sistem ile İstanbul Boğazı’nda sık sık yaşanan kuru yük gemilerinin Boğazdaki bir yalıya çarpma görüntüleri ve dümeninin kilitlenerek sürüklenmesi görüntülerinin de geçilmeye çalışılıyor. Kazalarda bazı gemilerin tonajları nedeniyle motor güçlerinin boğazın bazı bölgelerinde akıntıyla baş edememesi yaşandığı biliniyor. Yeni sistem ile gemilerin kapasiteleri ve akıntı hızları anlık veriler ile değerlendirilerek gemilere geçiş izni verilecek ya da geçiş için akıntı hızının düşmesi beklenecek.

Nasıl çalışacak?

Benzer bir çalışmayı ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü de geliştirmişti. Sensörler değişik su derinliklerinde her 20 dakikada bir denizin sıcaklığını, iletkenliğini ve çözünmüş oksijen miktarını ölçecek, bulanıklılık miktarını belirleyecek. Şamandıranın altına yerleştirilen akustik doppler cihazı ile her iki metrelik su katmanında ayrı ayrı, akıntı şiddeti ve yönü ölçülebilecek.