Bozkurt'taki felaketin 7 nedeni

Alican Uludağ

Kastamonu'nun Bozkurt ilçesini vuran sel felaketinin oluşmasında yedi temel etken öne çıktı. Ezine Çayı'nın yatağının daraltılması, dere yatağına konut yapılması, tomruk deposunun varlığı, çayın üzerindeki köprülerin yetersiz kalması, bölgedeki HES'in zarar görmesi ve sel öncesinde halkın yeterince bilgilendirilmemesi selde can kaybını arttıran nedenler oldu.

Savcılık ise yalnızca yıkılan Ölçer Apartmanı'nın müteahhidini gözaltına aldı. Eski Ankara Cumhuriyet Savcısı Bülent Yücetürk, soruşturmanın genişletilmesi gerektiğini belirterek, kamu görevlilerinin de sorumluluğunun ortaya çıkarılması gerektiğini kaydetti.

Kastamonu, Sinop ve Bartın'ı vuran sel felaketinde yaşamını yitirenlerin sayısı 70'i aştı. 60 civarında kişiyi arama çalışması ise sürüyor. Selin en fazla etkilediği yer ise Kastamonu'nun Bozkurt ilçesi oldu. İlçedeki işyerlerinin büyük bölümü ile evlerin giriş katları selin getirdiği balçık ve ağaç parçalarıyla doldu. Bozkurt'ta arama-kurtarma ve temizlik çalışmaları sürerken, gözler sel felaketinin nedenlerine ve sorumluların kim olduğuna çevrildi.

Yalnızca çöken binalara soruşturma

Selde yıkılan binalarla ilgili soruşturma başlatan İnebolu Cumhuriyet Başsavcılığı, tamamen yıkılan Ölçer Apartmanı'nın müteahhidini gözaltına aldı. Ancak sele neden olduğu belirtilen diğer etkenlerle ilgili savcılığın henüz bir işlem başlatmadığı öğrenildi. 

DW Türkçe'nin bölgede yaptığı gözlemlere göre Bozkurt'taki sel felaketinin yaşanmasında yedi ana neden öne çıktı.

Sel öncesi aşırı yağış

11 Ağustos'taki selden önce üç gün boyunca bölgede yaşanan yoğun yağış felaketin başlamasına neden oldu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre, 10 Ağustos'tan itibaren Bozkurt'ta metre kareye 161 kilogram yağış düştü. Bozkurt'u çevreleyen dağlardaki köylere ise metre kareye 453 kilograma varan yağış miktarı tespit edildi. Bozkurt'un bulunduğu Küre Dağları'nın vadilerinden akan yağmur suları buradan Ezine Çayı'na ulaşarak debisini yükseltti.

Ezine Çayı'nın yatağı daraltıldı

Bozkurt'un içinden geçen Ezine Çayı, geçmişte geniş vadi tabanına yayılırken, özellikle 2000'li yıllardan sonra çayın yatağı daraltıldı. Daha önce S çizerek Karadeniz'e dökülen çay, daha sonra oluşturulan yapay kanaldan düz bir hattan denize inmek zorunda kaldı.

Dere yatağına konut yapıldı

Ezine Çayı'nın yatağının daraltılmasıyla elde edilen araziye süreç içerisinde toplu konutlar yapıldı. Halen inşaatı süren binalar dikkat çekti. Sel felaketinde ilk olarak dere yatağına yapılan bu evleri su bastı.

Tomruklar yıkıma neden oldu

Sel, Bozkurt'un bulunduğu vadide Ezine Çayı'na yakın kurulan tomruk deposunu da yerle bir etti. Selin önüne kattığı tomruklar Ezine Çayı üzerindeki köprülerin tıkanmasına neden oldu. Bu durum selin şiddetini arttırdı. Tıkanan köprüde biriken sel suları, çaydan taşarak ilçe merkezine aktı. Ayrıca binalara çarpan tomruklar yıkıma neden oldu.

Köprüler tıkandı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sel felaketinin ardından yaptığı açıklamada bundan sonra köprülerin kemerli yapılacağını açıkladı. Ezine Çayı üzerinde bulunan köprüler de kemerli değildi. Köprünün çayın üzerinde düz inşa edilmesi, felaketin etkisini arttıran bir diğer etmen oldu. Sel sırasında önce demirden yapılan yaya üst geçidi çöktü. Bu demir köprü, arkasındaki tomruklarla birlikte önündeki beton köprünün önünde tıkanmalara neden oldu. Tomrukların birikmesi ve suyun geçişinin engellenmesiyle birlikte biriken sel suları taşarak ilçeye yayıldı.

HES'in kanalları parçalandı 

Ezine Çayı üzerinde kurulan iki Hidroelektrik Santrali'nin de selin yaşanmasında etkili olduğu iddia edildi.  Bozkurt ilçesinde selde yıkıldığı iddia edilen Ebru HES'in görüntüsünü paylaşan CHP Kastamonu Milletvekili Hasan Baltacı, "HES'in regülatörü̈ ve iletim kanallarının paramparça" dedi.

Halka yeterli bilgilendirme yapılmadı

Selin Bozkurt ilçesine ulaşmasından önce ilçede yeterli anonslar yapılmadığı belirtildi. Bozkurtlular, çay kenarında gezen polis ve itfaiyenin yalnızca "araçlarını çekin" dediğine işaret etti. Birçok kişi sele, evlerinin giriş katında veya çay kenarında yakalandı.

'Soruşturma eksik, kamu görevlileri de sorumlu'

DW Türkçe'ye konuşan eski Ankara Cumhuriyet Savcısı, hukukçu Bülent Yücetürk, soruşturmanın yalnızca yıkılan binalara yönelik yürütülmesinin eksik soruşturma olacağını belirterek, "Soruşturma genişletilmeli, sorumluluğu bulunan kamu görevlileri dahil edilmeli" dedi. Yücetürk, şunları kaydetti:

"Aşırı yağışla ortaya çıkan felaket var. Ancak burada nehir yatağının bu kadar daraltılmasına onay verenler, yapılaşmaya açanlar, o köprüleri inşa edenler, dere yatağı üzerine tomrukları koyanların hepsinin sorumluluğu var. Tabii burada bir öngörülebilirlik olduğu için bilinçli taksirle ölüme neden olmanın suçunun tartışılması lazım. Savcılığın yapması gereken öncelikle selin boyutlarının bu noktaya gelmesinde, bu kadar ölümcül olan etkenlerin ortaya çıkmasında, buradaki görevlilerle illiyet bağı kurulmalı."

Dere yatağının daraltılması ve buraya binalar yapılmasına dikkati çeken Yücetürk, şöyle devam etti:

"Siz orada belediye olarak nehrin yatağının daraltılmasına izin vermişsiniz, orayı imara açmışsınız; sizin imar planlarınız çevresel felaketin buraya gelmesinde etkin olmuş. Dolayısıyla buna neden olan belediye görevlileri hakkında da soruşturma yapılmalı."

Olayda DSİ ve belediye yetkililerinin kusuru olabileceğini dile getiren Yücetürk, şunları kaydetti:

"Savcılık, yalnızca müteahhidi gözaltına alıp, günah keçisi ilan edip onun üzerinden bu olayı aklamaya çalışması, sorumluluğu olan diğer kamu görevlilerinin göz ardı etmesi soruşturmanın eksik olduğunu gösterir. Savcılık bütüncül yaklaşmalı. Selin ortaya çıkmasında HES bir etkense, bunun onaylanması, projelendirilmesi, buna izin veren her kimse bundan sorumlu. Yine halkın eksik bilgilendirilmesinde kusuru olanlar da araştırılmalı."