Bugünden itibaren hayatımızda neler değişecek?

Hepimizin hayatında önemli değişiklikler getirecek olan birçok düzenleme bugün yürürlüğe girdi. Masadaki ekmekten, şirket yönetimine, evde beslenen evcil hayvandan, buzdolabına kadar çok çeşitli alanda önemli değişiklikler bugün başladı.

Gülümhan Gülten'in Vatan gazetesindeki haberine göre; Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Borçlar Kanunu ile A sınıfın altındaki beyaz eşyaların satışını yasaklayan Enerji Verimliliği Strateji Belgesi, ikinci af düzenlemesi, Türk Gıda Kodeksi Tebliği, SGK’nın sağlık ve tedavi süreçlerine yeni bir sistem getiren e-reçete ve avuçiçi taraması uygulamaları bugünden itibaren geçerli olacak.

TİCARET KANUNU

Şirketlerin mahremine girilmiyor

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun, en çok tepki gören “internet sayfasında yayınlanacak bilgiler” maddesi de değiştirildi.

İşalemi yasayla getirilen ve “ticari sır” niteliğindeki bilgilerin, yayınlanacak olmasına büyük tepki gösteriyorlardı. Ticaret Kanunu yürürlüğe 2 kritik değişiklikle girdi.

Buna göre şirketlerin mahrem bilgileri yayınlanmayacak.

Ayrıca tüm şirketler değil, Bakanlar Kurulu’nun belirleyeceği, denetime tabi limited ve anonim şirketler internet sitesi açmak ve belirlenen bilgileri yayınlamak zorunda.

Akrabalar dükkandan taksitle mal alabilecek

Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 395/2’inci maddesine göre; şirket yönetim kurulu üyesi, eşi ve her birinin üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları, yönetim kurulu üyesinin şirketinden vadeli veya taksitle mal, örneğin buzdolabı, TV, otomobil, elbise, apartman dairesi vb alması halinde 73 bin liraya kadar ‘adli para cezası’ ödemeleri söz konusuydu. Para cezasını ödeyemeyen akraba da 2 yıla kadar hapse girecekti. Bu hüküm değiştirildi. Maddenin yeni şeklinde “mal karşılığında borçlanma” yasak olmaktan çıkartıldı. Akrabalar da taksitle veya vadeli mal alabilecek.

Ortaklar şirketten para çekebilecek

Yeni TTK yürürlüğe girerken, en çok tepki gösterilen ‘Ortaklara şirkete borçlanma yasağı’ getiren maddesi de değiştirildi. Değişmeden önceki şeklinde, ortakların kendi şirketinden tek kuruş para almasına bile izin verilmiyordu. Böyle bir durumda yasa metninde 73 bin TL’ye kadar adli para cezası vardı. Bu cezayı ödemeyen ortak 2 yıla kadar hapisle cezalandıracaktı. Yapılan değişiklikle şirkete vadesi gelmiş ‘sermaye taahhüdü borcu’ bulunmayan ortaklar, şirketin kârlılığına göre şirketten borç para alabilecek.

Otobüste canlı hayvan yasak

1535 maddelik TTK ile yolcuya kurallara uyma zorunluluğu getirilirken, firmalara da hizmetten doğan kusurları için sorumluluk yüklenecek. Sefer herhangi bir sebeple yapılamamışsa harekette yolcunun katlanamayacağı zaman diliminde gecikme olursa ya da erken hareket ederse yani taahhüdüne uymazsa sorumlu tutulacak.

Yolcu, sözleşmeden cayıp ödediği ücreti ve varsa zararını isteyebilecek. Yolcu, aksine bir sözleşme yoksa, bagajı için ayrı ücret ödemeyecek.

Otobüslerde tavuk ve horoz gibi canlı hayvan taşınmayacak. Yolcuların seyahat edeceği koltukların temiz olması sağlanacak. Yolcuların uyuduğu saatte yolculuk esnasında yüksek sesle müzik çalınamayacak.

Eşyayı taşıyan söküp takmakla da sorumlu

Ev ve büro eşyalarının taşınması açısından da önemli yenilikler getiren düzenlemeye göre, taşıyıcının yükümlülükleri, mobilyalarının sökülmesi ve kurulması ile eşyanın yüklenip boşaltılmasını da kapsayacak. Bir evden, bürodan veya benzeri bir yerden alınan eşyaları benzeri bir yere taşıyan taşıyıcının, kaybolma veya hasar nedeniyle sorumluluğu, taşıma sözleşmesinin ifası için gerekli olan yükleme hacminin metreküpü başına 6 bin TL ile sınırlı olacak. Eşyanın kaybolmasından veya hasara uğramasından doğan talep hakları, kaybolma veya hasar açıkça görülüyorsa eşyanın teslimini takip eden 3 iş günü içinde; açıkça görülmüyorsa, teslimi takip eden 14 iş günü içinde taşıyıcıya bildirilmemişse sona erecek.

Şirketine ‘Türkiye’ ismi koyana ceza

Ticaret unvanına ‘Türk’, ‘Türkiye’, ‘Cumhuriyet’ ve ‘Milli’ kelimelerini Bakanlar Kurulu kararı olmadan koyan tacirler, 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacak.

İnternet sitesi oluşturmayana adli para cezası

Yeni TTK’da, internet sitesi oluşturmayanlara, 6 aya kadar hapis, 100 günden 300 güne kadar adli para cezası hüküm altına alınmıştı. Değişiklikle, hapis cezası kaldırıldı ve 100 günden 300 güne kadar adli para cezası uygulanması kararlaştırıldı.

Tek kişilik A.Ş. ve LTD. kurulabilecek

Yeni TTK’nın yürürlüğe girmesi ile birlikte, anonim şirketler ve limited şirketler, ‘tek kişi’ ile kurulabilecek. Mevcut şirketler de tek kişiliğe dönüşebilecek. Anonim şirketlerde, yönetim kurulu üye sayısı ‘En az üç kişi’ olabiliyordu.

Yolculukta pide yumurta yasak

Şehirlerarası toplu taşıma araçlarında yumurta, soğan, pide, lahmacun gibi kokulu yiyecekler yenilemeyecek.

Kamyon yazıları tarih oluyor

Kamyon yazıları tarih oluyor. Kamyon ve dolmuşlarda yer alan ve çoğu zaman güldüren tampon yazıları tarihe karışacak. “Yolların ustasıyım, gözlerinin hastasıyım”, “Kamyon Çeker 10-20 ton, Gönlüm Çeker Paris Hilton”, “Hayatımı Yazsam, Duble Yol Olur” gibi tampon yazıları yasak olacak.

Yeni TTK’da, çok tepki gören bazı maddeler, örneğin, ‘Ortaklara şirkete borçlanma yasağı ve hapis cezası’ bile getiren madde değiştirildi. Şirketlerin mahremiyetine girilmesine yol açacak bazı maddeler de yenilendi. Şirketlerin çok özel bilgilerinin internetteki şirket sitesinde yayınlanması zorunluluğu kaldırıldı. Şehirlerarası otobüslerde lahmacun, pide, yumurta gibi kokan yiyecekler yenilemeyecek. Yarından itibaren yürürlüğe girecek Borçlar Kanunu’na göre de artık eşler birbirinden habersiz kredilere kefil olamayacak. Yeni yasayla artık nişanlı ve sevgililerin de tazminat isteme hakkı olacak

BORÇLAR KANUNU

Kiracı komşuyu rahatsız etmeyecek

Ev sahibi ve kiracılarla ilgili de bir çok düzenleme kanunla birlikte hayata geçecek. Kiracı, kiralananı, sözleşmeye uygun olarak ‘özenle’ kullanmak ve kiraladığı evin bulunduğu taşınmazda oturan kişiler ile komşulara gerekli saygıyı göstermekle yükümlü olacak. Kiracının davranışları komşular tarafından çekilmez hale gelirse, ev sahibi önce uyaracak, ardından yazılı bildirimle sözleşmeyi hemen feshedebilecek. Böylece uyarıya rağmen yüksek sesle müzik dinleyen, gürültü yapan, balkonda mangal yakan kiracıların sözleşmesi iptal edilebilecek.

Eşler birbirinden habersiz kefil olamayacak

Borçlar Kanunu’na göre eşler birbirlerinden habersiz kredilere kefil olamayacak. Eşlerden biri ‘yazılı olarak’ izin vermedikçe diğer eş hiçbir şekilde bir başkasının borcuna kefil olamayacak. Kefil olanın rızası olmadıkça, kefalet miktarında sonradan artış yapılamayacak.

Elektrik, su borcunu ödememek yok

Kiracı, aksine sözleşme olmadıkça, kira bedelini ve yan giderleri, her ayın sonunda ve en geç kira süresinin bitiminde ödemekle yükümlü. Kirasını, aidatını, elektrik, su, doğalgaz borcunu ödemeyen kiracı önce uyarılacak. 30 gün süre tanınarak kira sözleşmesi iptal edilebilecek.

Hata yapan doktor tazminat ödeyecek

Doktor hatasıyla ölüm veya sakatlık durumunda hastaya ve yakınlarına manevi tazminat ödenecek. Doktor hatasıyla hastanın ölmesi veya bir organını kaybetmesi durumunda ameliyat öncesi doktoru sorumluluktan kurtarmaya yönelik sözleşmeler geçersiz olacak. Bu durumdaki doktorlar ve hastaneler tazminat ödemekten kurtulamayacak. Sadece ölüm halinde değil, ağır bedensel zararlarda da zarar görenin yakınlarına manevi tazminat ödenmesine karar verilebilecek. Sosyal güvencesi olmayanlara olanlara ‘geçici ödeme’ yapılabilecek.

Herkes köpeğine, kedisine dikkat edecek

Yeni yasayla birlikte, ‘mal’ kapsamında değerlendirilen evcil hayvanlara daha çok dikkat etmek gerekecek. Bir kişinin hayvanı, başkasının taşınmazı üzerinde bir zarar verdiği takdirde, taşınmazın kullanıcısı, o hayvanı yakalayabilecek, zararı giderilinceye kadar alıkoyabilecek, hatta durum ve koşullar haklı gösteriyorsa hayvanı diğer yollarla etkisiz hâle getirebilecek. Ancak durumdan hayvan sahibini haberdar edecek, sahibini bilmiyorsa bulunması için gerekli girişimleri yapacak. Hukukçular, bu düzenlemenin hayvanın öldürülmesine kadar varabileceği yorumunu yapıyor.

Faizde tavan 13.5’le sınırlı

Yeni Borçlar Kanunu’yla faizin tavanı yıllık yüzde 13.5’le sınırlanıyor. Böylece borçlu, olağanüstü faiz oranlarına karşı korunacak. Faiz ödeme borcunda uygulanacak yıllık faiz oranı, sözleşmede kararlaştırılmamışsa, faiz borcunun doğduğu tarihte yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre belirlenecek. Sözleşme ile kararlaştırılacak yıllık faiz oranı, belirlenen yıllık faiz oranının yüzde 50 fazlasını aşamayacak.

Dolarla kira ödeyene 5 yıl kira artışı yok

Sözleşmede kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmışsa, 5 yıl geçmedikçe kira bedelinde değişiklik yapılamayacak. Döviz kurunun aşırı artması halinde Borçlar Kanunu gereğince kiracı lehine kirada indirim söz konusu olabilecek.

Kira sözleşmesini eşten habersiz feshetmek yasak

Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemeyecek.

Sevgiliye tazminat hakkı geliyor

Haksız fiilden doğan manevi tazminat isteme hakkı, eski yasada z arar görenin kendisi, karısı, anne-baba gibi aile tanımı kapsamındaki kişilere tanınıyordu. Yeni yasa ile aralarında nikah olmayanların, yani nişanlı ve sevgililerin de tazminat isteme hakları olacak.

Tüketicinin aleyhine sözleşme geçersiz

Yeni Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle, banka, sigorta şirketleri, seyahat ve taşıma işletmeleri gibi şirketlerce hazırlanan sözleşmelerde hükümler tek taraflı ve tüketicinin aleyhine ise sözleşme geçersiz sayılacak. Yine sözleşmedeki hükümler anlaşılmaz durumdaysa, tüketicinin lehine yorumlanacak.

Kira artışına ÜFE sınırı

Taraflarca anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, 5 yıldan uzun süreli veya 5 yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde de ÜFE’deki artış oranı ile kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde bulundurulacak. Konut kirası sözleşmelerindeki artışta, o aydan geriye doğru son 1 yılda ÜFE’de meydana gelen artış dikkate alınacak.

Depozitoya sınır

Konut kiracısından alınacak depozito, 3 aylık kira tutarını aşamayacak.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ

Eski buzdolapları tarihe karışacak

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi’nde yer alan ve elektrik tüketimi yüksek olan buzdolabı satışı da sona eriyor.

1 Temmuz’dan itibaren A sınıfının altındaki buzdolaplarının satışı ve ithalatı yasaklanacak. Türkiye genelinde halen ev ve işyerlerinde kullanılan yaklaşık 15 milyon B ve C sınıfı buzdolapları da kademeli olarak A sınıfı buzdolapları ile değiştirilecek. Enerji Strateji Belgesi doğrultusunda, enerji tüketiminin yoğun olduğu diğer ev eşyalarında da kademeli değişime gidilecek. Örneğin vatandaşın evindeki buzdolabını değiştirmesi gibi bir zorunluluk getirilmedi. Yenileme zamana yayılacak.

SGK TEBLİĞLERİ

Elektronik reçete geliyor

1 Temmuz’dan itibaren Türkiye sağlık sektörü e-reçeteye geçiyor. SGK’nın başlattığ uygulama kapsamında artık doktorlar kağıt reçete yazmayacak. Her doktorun kendine ait bir şifresi olacak. Vatandaş doktora gittiğinde, doktor vereceği ilaçları SGK sistemine girerek bilgisayara yazacak. Vatandaş istediği eczaneye gittiğinde ekranda kendisi için yazılmış ilaçları yani e-reçeteyi eczacı görebilecek. İstediği eczaneden ilacını alabilecek.

Avuç içinden kimlik bilgisi...

Sağlıkta suistimalleri önlemeye çalışan SGK, bazı özel hastanelerin, gelmeyen hastaların kimlik bilgileriyle muayene olmuş gibi göstererek SGK’ya fatura etmesi sonrası özel hastaneler ve üniversite hastanelerinde ‘avuç içi damar izi’ uygulamasına geçmeye karar vermişti. Bununla ilgili altyapı hazırlıkları tamamlandı ve 1 Temmuz itibarıyla vatandaşlar öncelikle özel hastanelerden başlamak üzere avuçiçi kimlik kaydı yaptırmak zorundalar. Sistem şöyle işleyecek: “Bir cihaz yardımıyla hastaneye giden vatandaşlar avuç içlerini göstererek kimlik tespitini yaptıracak ve bu bilgiler SGK ana merkezinde kaydolacak. Böylece gittiği her muayene için avuçiçini okutarak muayene olacak.”