Uluslararası Para Fonu IMF, Türkiye ekonomisine ilişkin “4. Madde konsültasyonu” kapsamındaki denetimin öncü bulgularını açıkladı. Özellikle iktidara yakın kaynaklarda çıkan haberlerde, IMF değerlendirmesinin pozitif yanlarına odaklanıldığı, eleştirilerin görmezden gelindiği dikkat çekiyor. Oysa IMF açıklamasında sert eleştiriler de var…
Pandemiden önce de Türkiye ekonomisinin ağır sorunları vardı
Son 10 yılda Türkiye ekonomisi büyük oranda yurtdışından fonlanan krediler ve talebe yönelik teşviklerle büyüdü. Bunun sonucunda dış finansman ihtiyacı arttı, rezervler azaldı, yüksek enflasyon ortaya çıktı, dolarizasyon yaşandı. Bu sorunlar Türkiye’yi gelişmekte olan ülkelerden ayırdı.
Pandemide izlenen politika sorunları daha da ağırlaştırdı
Türkiye, Covid-19 pandemisinin ekonomide yarattığı bozulmaya karşı hızlı kredi genişlemesi ve hızlı parasal genişlemeden oluşan bir politikayı devreye soktu. Bu önlemler ekonominin üçüncü çeyrekte güçlü biçimde sıçramasını sağladı. Ama izlenen politika mevcut kırılganlıkları ağırlaştırdı. Enflasyon hedefin üzerinde kalarak ekonomi politikasının itibarını daha da zedeledi. Dolarizasyon güçlendi, ithalat arttı, Türkiye’den sermaye kaçışı yaşandı. Bunlar TL’deki değer kaybına yol açınca döviz piyasasına büyük ölçekli müdahale yapıldı.
Merkez Bankası’nın rezervleri ekside
2020’nin sonunda para politikası sıkılaştırıldı ve kamu bankalarının kredileri yavaşladı. Bu da TL üzerindeki baskıyı azalttı, Merkez Bankası’nın rezervleri istikrar kazandı. Bununla birlikte rezervler gelişmekte olan pek çok ülkenin altında. Merkez Bankası’nın başka bankalarla yaptığı Swap’lar çıkarıldığında rezervlerin eksiye düştüğü görülüyor.
Ekonomi şoklara karşı kırılgan
Yetersiz rezerv-yüksek dış finansman ihtiyacı-yüksek döviz mevduatı üçlüsü ekonomiyi şoklara ve içeride-dışarıda psikolojide yaşanabilecek değişikliklere karşı kırılgan kılıyor.
Kamu-özel işbirliği projelerine sıkı denetim lazım
Kamu-özel işbirliği projelerinin (Yolcu, araç, hasta garantisi verilen otoyollar, havalimanları, hastaneler köprüler kastediliyor -T24) denetimi ve yönetimini sıkılaştırmaya yönelik çalışmalar bitirilmeli. Yeni bir kamu-özel işbirliği yasası çıkarılmalı. Bu yasayla kamu-özel işbirliği projelerinin bütçe kapsamına alınmasını sağlanmalı.
Bonus: KGF, KOBİ’lerin dışına çıktı
Kredi Garanti Fonu (KGF), pandemi sürecinde kendi alanın dışına çıkıp KOBİ’ler dışındaki kredilere de garanti verdi. KGF görev alanına dönmeli.