Bulmaca çözmeyi unutmayın!

İskoç nörolog Sergio Della Sala'nın bulmaca gibi hafıza oyunlarının, unutkanlığa faydalı olmadığını açıklamasına Türk nörologlar tepkili: Her türlü zihinsel egzersiz, unutkanlığa karşı koruyucudur... Bulmaca çözmek, pek çokları için gerçek bir tiryakiliktir. Sağdan sola, yukarıdan aşağıya devam eden, boşluklar doldukça artan bir keyif... Evlerde gazetelerin bulmaca köşeleri saklanır, tatillerde çantaya bulmaca kitabı da koyulur. Coğrafi bilgilerden hayvanların dünyasına, sanattan spora kadar birçok farklı alanda bilgi ve sözcük kapasitemizi, merak duygumuzu artıran bulmaca sayesinde de yıllardır bir tür zihin jimnastiği yaptığımızı, hatta unutkanlıkla mücadele ettiğimizi düşünürüz. Bu vazgeçilmeyen dost hakkında geçtiğimiz günlerde yapılan bir açıklama ise bulmaca severleri üzmeye yetti. İskoç nörolog Sergio Della Sala'nın çalışması, bu konudaki bilgilerimizin üzerine gölge düşürdü. Edinburgh Üniversitesi nöropsikoloji profesörü Sala'nın araştırmaları, unutkanlık riskini azalttığına inanılan bazı yöntemlerin işe yaramadığını iddia ediyor. Bulmaca gibi hafıza oyunları başta olmak üzere klasik müzik dinlemek ve kırmızı şarap içmek de bunlara dahil. Pazar Sabah gazetesinde yayımlanan haberde, Türk nörologların tepkilerine yer veriliyor. Sonuç: Bu araştırma ya çok sınırlı bir grup üzerinde yapıldı ya da açıklama yanlış anlaşıldı. Çünkü nörologlara göre her türlü zihinsel aktivite unutkanlık riskini azaltıyor. Bulmaca da buna dahil. İskoç nörolog Sala, bu araştırmasını bulmaca çözmeyi sevmeyen denekler üzerinde mi yaptı yoksa kendisi mi hiç meraklı değil, bilinmez, ama hem tiryakileri hem de unutkanlıktan şikâyet edenler, gönül rahatlığıyla bulmaca çözmeye devam edebilir. Yüksek eğitim almak beynin dostu Uzmanlar, yaşlandıkça hafızada görülen azalmanın, beyin hücreleri arasındaki ilişkilerin değişmesine bağlı olduğunu söylüyor. Araştırmalar, beynin aktif tutulmasının, onun canlılığını artırdığını ve sinir hücrelerini ve onların birbiriyle olan ilişkilerini koruduğunu gösteriyor. Bu arada eğitim seviyesinin az olmasının, hayat boyunca daha yüksek bir Alzheimer hastalığı riski anlamına geldiği de biliniyor. Uzmanlar bunun nedenini de hafızanın uzun süreli eksikliğine bağlıyor. Diğer bir ifadeyle yüksek seviyeli eğitim, muhtemelen beyin hücrelerini ve onların birbirleriyle ilişkilerini daha güçlendirdiği için, Alzheimer hastalığına karşı koruyucu bir etki sağlıyor. Araştırmalar aksini söylüyor Prof. Dr. Murat Emre (İ.Ü. Tıp Fakültesi Nöroloji / Alzheimer Derneği Başkanı)"Tek bir çalışmanın sonucu, her şeyi değiştirir demek doğru değildir. Bu araştırmanın aslını görmek lazım. Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılan araştırmalar, her türlü zihinsel-fiziksel aktivitenin, eğitimin Alzheimer'a ve unutkanlığa karşı belli bir risk düşürücü özelliği olduğunu ortaya koymuştur. Bulmaca çözmek de zihinsel aktiviteler arasına girer. Hafızayla ilgili geçmişteki çalışmaları da dikkate almak gerekir. Aslında son yıllarda gençlerde de unutkanlık çok yaygın bir şikâyet haline geldi. Bunun nedenleri de depresyon, beyne çok yüklenmek, takıntılı hastalıklar, kronik yorgunluk olabilir. Bazı yüksek düzey yöneticiler günde 16 saat çalıştıktan sonra katıldıkları bir toplantıda söylediklerini bir hafta sonra hatırlayamamaktan şikâyet edebiliyor. Zihninizi aktif tutun ama kapasitesinin üstünde de yüklenmeyin.'' Beyin kullanıldıkça çalışır Uz. Dr. Abdullah Özkardeş (Memorial Hastanesi Nöroloji Bölümü) "Ben bu görüşe katılmıyorum. Yaşlı oranı yüksek olan toplumlara 'Bulmaca, puzzle çözmek faydasız,' demek yanlış bir açıklamadır. Küçük bir grup üzerinde araştırma yapılmış olabilir, ama bu genele yansıtılamaz. Ayrıca yalnız ben değil, Dünya Alzheimer Derneği gibi uluslararası alanda önemli kuruluşların önerileri arasında da bulmaca gibi hafızayı çalıştıracak oyunlar önerilir. Beyin ne kadar çok kullanılırsa, o kadar çok çalışıyor. Önemli olan beyni kullanmak. Aslında son yıllarda 30-40'lı yaşlarda genç insanlar da unutkanlık şikâyetiyle bize geliyorlar. O şikâyetler beyin yorgunluğudur. Her unutkan kişi Alzheimer olacak diye bir şey söz konusu değildir. Unutkanlığı Alzheimer ile karıştırmamak gerekir. Unutkanlıktan şikâyetçi olanlara B12 vitamini, tiroit fonksiyonlarını kontrol ettirme, kendilerine zaman ayırma, tatile çıkma ve yürüyüş gibi önerilerde bulunuyoruz.''