Bürokratlar vekillik için kuyruğa girdi; peki istifa edenlerin görevlerine tekrar dönme hakkı var mı?

Yaklaşan genel seçimlerde aday olmak için kamu çalışanlarından istifa haberleri art arda gelmeye devam ediyor. Özellikle bürokrasi kesiminde görülen istifalar için son gün olan bugün isitifaların ardı arkası kesilmiyor.  MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ın Maliye Bakanlığı Müsteşarı Naci Ağbal, TCDD Genel Müdürlüğü ve Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürüten Süleyman Karaman gibi üst düzey bürokratlar siyasete girme kararı alarak bulundukları makamlardan istifa ettiklerini açıkladı. Peki vekillik aday adaylığı için istifa eden bürokratlar milletvekili seçilemedikleri taktirde görevlerine tekrar geri dönebilme hakları var mı? 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 92'nci maddesine göre prosedür şöyle işliyor:

"İkiden fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden veya bu kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, 

a) Ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve 

b) Bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya 71 inci madde hükümlerine uyulmak suretiyle diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler."

Kanunda yer alan düzenlemelerin ayrıntıları şöyle:

92. madde hükmünde belirtilen 71. maddeye yönelik atıf memurların sınıf değişikliğine ilişkindir. Şayet istifa edipte yeniden memuriyete girmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulamazlarsa, 657'nin 71. maddesi çerçevesinde sınıf değişikliği yoluyla da memuriyete geri dönebilirler. Bu şekilde sınıf değiştireceklerin geçecekleri sınıf ve görev için bu kanunda veya kuruluş kanunlarında belirtilen niteliklere sahip olmaları şarttır. Bu durumda sınıfları değişenlerin eski sınıflarının derecesinde elde ettikleri kademelerde geçirdikleri süreler yeni sınıflardaki derecelerinde dikkate alınır.

Eski sınıflarında, görev alacakları yeni sınıfa göre memurluğa daha yüksek bir derece ve kademeden başlamış olup da sınıf değiştirenlerin yeni görevlerindeki ilk ilerleme süreleri eski sınıflarında kazandıkları derece ve kademelere tekabül eden süre kadar uzatılır ve bu süre tamamlanıncaya kadar kendilerine sınıf değiştirmeleri sırasında bulundukları derecede kademe ilerlemesi verilmez.

Son paragrafı biraz açıklamakta fayda olduğu kanaatindeyiz. Bu hususu bir örnek vasıtasıyla açıklamak gerekirse; Emniyet Hizmetleri sınıfında göreve başlayan lise mezunu bir memurun giriş derece ve kademesi 12. derecenin 3 üncü kademesidir. Genel İdare Hizmetlerine giriş derecesi ise 11 dir. Bu memur daha sonra genel idare hizmetleri sınıfına girerse, fazladan aldığı 1 derece süresi kadar beklemek zorundadır. Yani üç yıl boyunca kademe ilerlemesi alamaz. Daha sonra almaya devam eder.

Belirttiğimiz bu mevzuat çerçevesinde ikiden fazla olmamak şartıyla memuriyetten kendi isteğiyle istifa eden veya istifa etmiş sayılanlar tekrar memuriyete dönebilirler. Bazı hallerde iki defadan fazla olarak memuriyetten istifa edenler veya istifa etmiş sayılanlarda tekrar memurluğa dönebilirler. Bu çok istisnai durumu açıklamak gerekirse; 657 sayılı kanunun 92 ikinci maddesinde yer alan "ikiden fazla olmamak üzere" ibaresi 12.05.1982 tarihinde 657 sayılı kanunun 92 nci maddesine eklendiği için bu tarihten önceki istifalar bu iki sınırının dışındadır. Yani bu tarihten önce iki defa istifa eden birisi bu tarihten sonra iki defadan fazla istifa etmiş olmamak kaydıyla tekrar memuriyete dönebilir.

İZLENMESİ GEREKEN PROSEDÜR

Kendi isteğiyle memuriyetten istifa edenler veya istifa etmiş sayılanların iki defadan fazla olmamak kaydıyla tekrar memuriyete dönebileceğinden yukarıda bahsetmiştik. Tekrar memuriyete dönmeyi iki başlık altında ele alabiliriz;

I.Adaylık Döneminde Memuriyetten İstifa Edenlerin Veya İstifa Etmiş Sayılanların Durumu

Memuriyetten adaylık döneminde ayrılanlar sadece ayrıldıkları kuruma dönmek için müracaat edebilirler. Yani, adaylık döneminde İçişleri Bakanlığında memur olarak çalışan birisi ancak İçişleri Bakanlığında tekrar memuriyete dönebilmekte bunun dışındaki kurumlara ise dönememektedir. Bu konuya ilişkin görüşün dayanağı Devlet Personel Başkanlığıdır.

II. Adaylık Dönemini Tamamlayarak İstifa Etmiş veya İstifa Etmiş Sayılanların Durumu:

Memuriyetten adaylık dönemini tamamladıktan sonra ayrılanlar tekrar memuriyete dönmek istedikleri takdirde hem kendi kurumlarına hem de başka kurumlara memur olarak dönebilmektedir. Burada şunu belirtmek gerekir ki, memuriyete tekrar dönmede döneceği kadronun şartlarını taşımış olma şartının gerektiğini belirtmek gerekmektedir.

Belirtilen bu hususu örneklemek gerekirse, İçişleri Bakanlığında çalışmakta olan bir memur (asil memur) istifa ettikten sonra 657 sayılı kanunda belirtilen gerekli bekleme süresini tamamlamak şartıyla İçişleri Bakanlığına veya başka bir Bakanlığa tekrar memur olarak dönebilir.

Bu açıklamalardan sonra memurluğa nasıl dönülebileceğinden bahsetmekte yarar vardır. Öncelikle istifa etmiş memur (asil memur olduktan sonra istifa eden memur) dönmek istediği kuruma isteğini belirten bir dilekçe ile başvurur. Başvurudan sonra tekrar göreve başlatılıp başlatılmayacağı tamamenkurumun takdirindedir. Şayet kurum başlatmak isterse öncelikle atama yapacağı kadro için açıktan atama talebinde bulunması ve açıktan atama izni alması gerekmektedir. Açıktan atama izni alınan kadroya atama yapılmasında kurumun atama ve görevde yükselme yönetmeliği dikkate alınmalıdır. Burada şu hususu vurgulamak gerekmektedir. İstifa sonrası dönüşlerde hiç bir standart bulunmamaktadır. Bu nedenle, istifa sonrası dönüşler tümüyle torpile göre yürümektedir.

III. Seçimlere Katılmak için Memuriyetten ayrılanların Tekrar Memuriyete Dönüşü

Milletvekili ve Mahalli İdareler Genel Seçimlerine katılmak için istifa edenlerin tekrar memuriyete dönmeleri hususu da açıklanması gereken önemli bir konudur.

24.6.1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun Ek 7 nci maddesinde " Subay, astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde Yüksek seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler."

Bu hüküm gereğince milletvekili veya mahalli idareler seçimlerine katılmak amacıyla, aday olanlar eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönmeleri mümkündür.

Ayrıca, Yüksek Seçim Kurulunun 1.5.1991 tarih ve 20858 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 73 sayılı kararında da Mahalli İdareler ara seçimlerinde adaylığı veya seçimi kaybeden Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içerisinde müracaat etmeleri halinde görevlerine döneceklerinin, bir aylık sürenin Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanından başlayacağının açık seçik olduğu belirtilmektedir.

IV. 657 Sayılı Kanuna Tabi Olamayan Personelden Kendi İstekleri ile Görevinden Çekilenlerin Durumu

a. Subay ve astsubaylar

657 sayılı Kanuna tabi olmayan personel kendi isteğiyle görevinden ayrılmışsa bunlar için de memuriyete dönme imkanı vardır. Bu hususu örneklerle açıklamak gerekirse; 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa tabi bir subay veya astsubay kendi isteğiyle görevinden ayrılmışsa bunların memur olabilip olamayacaklarını şu şekilde izah edebiliriz.

657 sayılı kanunun 92. maddesinin ikinci fıkrasında; "657 sayılı kanuna tabi olmayan personelden kendi istekleri ile görevinden çekilmiş olanlar, boş kadro bulunmak ve gireceği sınıfın niteliklerini taşımak kaydıyla bu kanuna tabi kurumlardaki memuriyetlere atanabilirler." denilmekte olup, bu Kanunun 74. maddesinin üçüncü fıkrasında ise; 13.12.1960 tarih ve 160 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi kapsamına giren kurumlarda çalışan ve 657 sayılı kanuna tabi olmayan personelden 657 sayılı kanuna tabi kurumlara naklen geçenlerden hizmete giriş dereceleri 36 ncı madde ile tespit edilen giriş derecelerinin üzerinde olanların ilk ilerleme ve yükselmeleri için kanuni bekleme sürelerine yukarda yazılı dereceler arasındaki sürelere tekabül eden süre kadar ilave edileceği hüküm altına alınmış bulunmaktadır.

Buna göre kendi istekleriyle görevlerinden ayrılan astsubay veya subayların girecekleri sınıfın niteliklerini taşımaları kaydıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecelerine eşit bir derecenin aynı kademesine atanabilecekleri , ancak hizmete giriş dereceleri 657 sayılı kanunun 36 ncı maddesi ile tespit edilen giriş derecelerinin üzerinde olanların ilk ilerleme ve yükselmeleri için gerekli kanuni bekleme sürelerine hizmete giriş dereceleri arasındaki süre kadar ilave edilmesi gerekmektedir.

b. Uzman Çavuşlar ve Jandarmalar

Yukarda açıkladığımız hususlar aynen 3269 sayılı kanuna tabi uzman erbaşlar ve jandarmalar içinde geçerlidir.

c. Araştırma Görevlileri

2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa tabi Araştırma Görevlisi olarak çalışan ve daha sonra görev süresinin dolması üzerine ilişiği kesilenlerin 657 sayılı kanunun 92. maddesine göre açıktan memur olarak atanıp atanamayacaklarını tartışmak gerekmektedir.

657 sayılı kanunun 54. maddesinin son fıkrasında; "Aday olarak atanmış devlet memurunun adaylık süresi bir yıldan az, iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz." hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, 2547 sayılı Yüksek öğretim Kanununun değişik 33. maddesinin (a) fıkrasında; Araştırma görevlileri, yüksek öğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim yardımcılarıdır. Bunlar "ilgili anabilim veya ana sanat dalı başkanlarının önerisi, Bölüm Başkanı, Dekan, Enstitü, yüksek okul veya konservatuvar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanırlar; atanma süresi sonunda görevleri kendiliğinden sona erer." denilmektedir.

Belirttiğimiz bu hükümler çerçevesinde; araştırma görevlileri azami adaylık süresi kadar (en az iki yıl) üniversitede bulunmaları kaydıyla 657 sayılı kanuna tabi kurumlara devlet memuru olarak atanabilirler. Bunların atanmalarında 657 sayılı kanunun 97 nci maddesinde belirtilen bekleme süreleri dikkate alınmaz.