Çek ve Slovak kuklacılığı, UNESCO'nun Kültür Mirası listesinde

UNESCO komitesi Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa‘da toplandı ve burada Çek ve Slovak kuklacılığı Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne ekleneceğine dair karar verildi.

Çek Cumhuriyeti’nde yer alan ünlü Marionette Kukla Tiyatrosu’nun tarihi, orta çağa dayanıyor. UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi, kültürel çeşitliliğin korunmasının önemine dikkat çekmeyi amaçlayan, dünya üzerindeki insanlığın farklı sözlü ve nesnel hazinelerinden oluşuyor.

Çek Cumhuriyeti’nde 3 bine yakın kukla yapım atölyesi bulunuyor. 1951 yılından beri Doğu Bohemya’da düzenlenen kukla festivali, dünyanın en uzun köşeli kukla festivali olarak kabul ediliyor. 

Gaia Dergi’de yer alan habere göre, Chrudim Kukla Müzesi Müdürü Simona Chalupova, ülkede kukla sanatının nasıl geliştiğini “20. yüzyılın başlarında genç ressamları, kukla boyama ve kukla sanatı cezbetmeye başladı. Onların, kuklalara verdiği yeni ifadeler, kukla yapımını ve sanatını oldukça zenginleştirdi” sözleriyle anlatıyor.

Jiri Bares, Hradec Kralove’daki Drak Kukla Tiyatrosunda bir kukla yapımcısı. “Bence bir kukla, yetişkinlerin dünyasını çocuklara gösteren mükemmel bir arabulucu ve çocuklar kuklalara iyi tepki veriyor ve onları yetişkinlerin oynadığı sıradan tiyatrodan farklı algılıyor. Dolayısıyla hem çocukların izlemesi hem de yetişkinlerin gerçekleştirmesi eğlenceli oluyor. Belki de bu yüzden, bu ülkede, bir çok profesyonel ve amatör, kukla sanatıyla ilgileniyor.” diyor. 

Dünyada kuklacılığın kökeni ise 3 bin yıl öncesine dayanıyor.

Slovakya ve Çek Cumhuriyeti‘ndeki topluluklar için kukla tiyatrosu, sadece geleneksel eğlencenin popüler bir biçimi değil, aynı zamanda dünyanın vizyonunu iletmenin bir yolu ve ahlaki değerlerle ilgili mesajlar içeren bir eğitim aracıdır.

“Karakteri gerçek ya da hayali olan kuklalar, çoğunlukla ahşaptan yapılmış ve çeşitli yöntemlerle canlandırılmış. Uygulamanın ilk taşıyıcıları, seyahat eden kuklacıların aileleri, daha sonradan dil ve temalarda yerel etkileri absorbe eden, yani belirgin özelliklere sahip komik figürleri kullanıyorlardı. Kukla tiyatrosu, Slovak ve Çek yerel tiyatro ve edebi geleneğin ayrılmaz bir parçası. Ayrıca, sosyalleşmede önemli rol oynuyor, sanatçıların yaratıcı düşünürler olarak gelişmelerine yardımcı oluyor ve işbirliği, iletişim kurma ve toplumdaki kimlik duyularını güçlendirme konusunda yardımcı oluyor”

Çek Cumhuriyeti Kültür Bakanı Daniel Herman, Slovakya ile ortak adaylık konusunda işbirliğinden ötürü övgüde bulundu. Kuklaları, kültür mirası listesine dâhil etme önerisi için daha çok belge iade edilecekti, ancak iki ülke belgelerin güncelliğini ısrarla vurguladı ve UNESCO komitesi bunu eklemeyi kabul etti. “Çek ve Slovak meslektaşlarının çabalarını ve kukla olgusunun ortak atanmasına yönelik son derece yüksek çabalarından ötürü takdir ediyorum. Çocukları ve yetişkinleri mutlu ediyor ve çocukluktan yaşlılığa kadar hayatımıza eşlik ediyor.” dedi.

2016 listesine eklenen diğer öğeler arasında, Hindistan’da yoga, Belçika’da bira kültürü, Gürcü alfabesinin üç yazım sistemi, Dominik Cumhuriyeti’ndeki merengue, Mısır’da Tahteeb sopa oyunu ve Romanya Cumhuriyet’inde geleneksel duvar halı işçiliği yer alıyor. Addis Ababa’daki 2016 oturumunda toplam 33 madde listeye girdi.