Cevap hakkı | Başkent Doğalgaz’dan T24’e açıklama: İhale bedeli düşük gerçekleşmedi, özel uygulama yapılmadı

T24 adlı haber sitesinde, Sayın Mehmet Y. YILMAZ tarafından kaleme alınan ve 31 Ocak 2020 tarihinde yayımlanan yazıda yer alan yorumlar hakkında açıklama yapılması zorunluluğu doğmuştur.

Türk basınının duayen ve en saygın isimlerinden birisi olan, Sayın Mehmet Y. YILMAZ’ın sitenizde yayınlanan yazılarını ilgiyle takip etmekteyiz. 31 Ocak 2020 tarihinde Şirketimizin özelleşme süreci hakkındaki yazısında yer alan bazı hatalı bilgilerin, maddi gerçeğin anlaşılması bakımından açıklanması ve düzeltilmesi zorunluluğu doğmuştur. Tarafsız ve ilkeli habercilik anlayışınız gereğince aşağıdaki açıklamalarımıza kamuoyunun daha doğru bilgilenmesi adına yer vereceğiniz kanaatindeyiz.

Saygılarımızla…

                                                                       BAŞKENT DOĞALGAZ DAĞITIM GYO A.Ş.

• İlgili yazıda; “AKP usulü özelleştirme: Yandaş zengin yaratmak” başlığı altında özelleşme bedelinin düşürülerek Torunlar Grubuna satıldığı ifade edilmiştir.

Ülkemizde ilk doğal gaz kullanımı Ankara’da başlamıştır. 1989 yılından itibaren EGO tarafından BOTAŞ’tan temin edilerek abonelere ulaştırılan doğal gazın bedeli, abonelerden tahsil edilmesine rağmen, BOTAŞ’a ödenmemiştir.

Sorun, BOTAŞ’ın iflasına yol açabilecek ve doğal gaz ithal etme imkânlarını ortadan kaldırarak ülkemizin uluslararası itibarını zedeleyecek sonuçlar yaratacak noktaya gelmiştir. Çözüm için çareler aranmış ve kanuni bir düzenleme yapılmıştır. TBMM tarafından kabul edilen 5669 sayılı Kanun 12.06.2007 tarih ve 26550 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanuna göre;

• Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından, en geç üç ay içinde bir anonim şirket kurulacaktır.
• Kurulacak şirkete, EGO’nun mülkiyet veya işletmesinde bulunan doğal gazın şehir içi dağıtımı ile ilgili tüm alt yapı tesisleri, varlıklar, taşınır ve taşınmazlar, hak, alacak ve borçlar (EGO’nun BOTAŞ'a olan doğal gaz borçları ile Hazine Garantili dış kredi borçları hariç) aktarılacaktır.
• Şirketin asgari yüzde 80 hissesi en geç iki yıl içinde Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından özelleştirilecektir.
• Bu süre içinde yapılmaz ise, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından özelleştirme gerçekleştirilecektir.
• Bu durumda elde edilen gelirlerden, BOTAŞ’a olan borçlar ve Hazine garantili dış krediler ödenecek, diğer borçlar da ödendikten sonra arta kalan tutar Ankara Büyükşehir Belediyesine aktarılacaktır.

Bu Kanunun gerekliliği olarak Başkentgaz, doğal gaz dağıtım faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla Ankara Büyükşehir Belediyesi Şirketi olarak 2007 yılında kurulmuştur ve ilgili mevzuat gereği 31.08.2007 tarihinde EPDK Kurul Kararı ile 30 yıl süreli Doğal Gaz Dağıtım Lisansı verilmiştir.

Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 14 Mart 2008 tarihinde yapılan ilk ihalede; aralarında Gaz de France, ENI, Gazprom, ENBW, JP Morgan, EWE, Merrill Lynch, JP Morgan gibi yabancı şirketlerin de bulunduğu 40 yerli ve yabancı şirket ihale Şartnamesi almış, buna rağmen yabancı şirketler teklif dahi vermemiştir. İhaleye 8 yerli firma teklif vermiş ve ihaleyi Global Yatırım-Energaz konsorsiyumu 1 milyar 610 milyon dolar bedelle kazanmış, ancak vazgeçerek, 50 milyon dolarlık teminat mektubunu yakmıştır.

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından iki yıl içinde özelleştirme işlemi yapılamadığından, Yasa gereği bu kez 16 Ağustos 2010 tarihinde Özelleştirme İdaresi tarafından yapılan ikinci ihaleye yine yerli 7 firma/konsorsiyum teklif vermiş, ihaleyi 1 milyar 211 milyon dolar teklif veren MMEKA konsorsiyumu kazanmıştır. Bu konsorsiyum da 92 milyon 660 bin dolarlık teminat mektubunu yakarak satın almaktan vazgeçmiştir.

16 Nisan 2012 tarihinde yine ÖİB tarafından yapılan üçüncü ihaleye yerli beş grup katılmış, verilen en yüksek teklif 585 milyon dolar olunca ve açık arttırma sınırının altında kalınca ihale iptal edilmiştir. 17 Mayıs 2012 tarihinde tekrarlanan ihaleye ise teklif veren olmamıştır.

O tarihlerde sektörde ve basında yapılan yorumlarda Şirketin %20’lik hissesinin Ankara Büyükşehir Belediyesine ait olması, Belediye ve EGO’nun şirkete ciddi boyutlarda borcunun bulunması ve baz varlık tabanının düşük belirlenmesi nedenleriyle, yapılan ihalelerin sonuçlandırılamadığı değerlendirmeleri yapılmıştır.

Bunun üzerine 11.07.2012 tarih ve 28351 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6353 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi ile Belediyeye ait %20’lik hissenin de özelleştirme kapsamına alınması ve %100’ünün blok satış yöntemi ile özelleştirilmesi yoluna gidilmiştir.

İhaleye kimlerin katılacağı ve kimin kazanacağı bilinmeden yapılan bu değişiklikten altı ay sonra, 25 Ocak 2013 tarihinde yapılan beşinci ihalede de yabancı şirketler yer almamış ve Eksim-GENPA Telekomünikasyon-MKS Marmara Entegre Kimya, Fernas İnşaat, Türkerler İnşaat-Gama Holding, Zorlu Holding ve Akfen-STFA’nın da katıldığı ihaleyi 1 milyar 162 milyon dolar bedelle Torunlar Gıda kazanmıştır.

TV’lerden de canlı olarak yayınlanan ve 6 grubun katıldığı açık arttırma ile yapılan ihale, rekabetçi ve şeffaf biçimde kamuoyunun gözü önünde gerçekleştirilmiştir. Söz konusu ihale sonucu Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından da 14.03.2013 tarihinde onaylanmıştır. İhale bedeli 31 Mayıs 2013 tarihinde ÖİB’e ödenerek hisse devri gerçekleşmiştir.

Kısaca özetlemeye çalıştığımız ihale sürecinden de anlaşılacağı gibi, Grubumuz tarafından satın alınması sonucunda Belediyenin kötü yönetimi nedeniyle Türkiye’nin gaz ithalatını bile etkileyecek noktaya gelmiş büyük bir sorun çözülmüştür.

Buna rağmen, daha önce yapılan ihalelerde, iki alıcının toplam 142 milyon 660 bin dolarlık teminatları yakmak pahasına vazgeçtiğini göz ardı ederek, bu ihalelerdeki bedelleri, şirketin gerçek değeriymiş gibi yansıtmak ekonomi bilimine ve piyasa kurallarına da aykırıdır. Bir mal ya da hizmetin gerçek değeri, piyasa şartlarında alım satım işleminin gerçekleştiği değerdir. Gerçekleşmemiş, dolayısıyla tekliften öteye gidememiş, üstelik vazgeçmek için ağır bedeller ödenmiş bir satın alma teklifini gerçek değer kabul etmek mümkün değildir.

Üstelik 2007 yılında 1.680 milyar dolar verilen ihalede lisans işletme süresi 30 yıl, 2010 yılında 1.211 milyar dolar verilen ihalede lisans işletme süresi 27 yıl, 2013 yılında 1.162 milyar dolar verilen ihalede lisans işletme süresi 24 yıldır. Lisans süresinin 6 yıl kısalmasının ihale bedelini etkileyeceği hususu tartışmasızdır.

“BAŞKENTGAZ için oluşan nihai fiyatta, o dönemin finansal durumu ve risk algısı, başarısız sonuçlanan 3 ihalenin etkisi, şirketin Türkiye’nin Başkentinde faaliyet göstermesi dolayısıyla yaşadığı operasyonel zorluklar, özellikle ön ödemeli sayaç problemi ve benzeri bir takım teknik problemlerin etkisinin olduğu unutulmamalıdır.[1]”

 Öte yandan ilgili yazıda yer alan; “Özel bir kanunla şirketin Ankara Büyükşehir Belediyesi'nden olan yaklaşık 352 milyon dolarlık alacağı, özelleştirme bedelinden mahsup edildi. Yani şirketin özelleştirme bedeli 352 milyon dolar düşürüldü” ifadesi kabul edilemez niteliktedir. Bir şirket, satılması durumunda Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuat gereğince borç ve alacaklarıyla birlikte satılır. Bu ilke özelleştirme idaresinin ihale dokümanında da yer almaktadır. Şirketin Ankara Büyükşehir Belediyesine daha önce verdiği borçların geri alınmasının ihale bedelinin düşürülmesi olarak ifade edilmesi doğru değildir. İhale bedeli oluşurken, şirketin mali tablolarına göre borç ve alacak durumu analiz edilerek fiyat verileceği aşikârdır. Şirketi alan yeni hissedarlar, mali tablolarda yer alan alacaklardan da, borçlardan da sorumludur. Hatta ihale dokümanına göre, mali tablolara yansımamış ve varlığı sonradan ortaya çıkan borçlardan da ihaleyi kazanan sorumlu tutulmuştur.

Bütün bu maddi gerçekler göz ardı edilerek ihale bedelinin düşük gerçekleştiğinin iddia edilmesi doğru değildir.

• Yazıda, şirketin değerini çok daha fazla artıracak düzenlemeler yapıldığı, bu amaçla Ankara'da bulunan Baymina Enerji Santralı, Yapracık RMS-A istasyonu ve yüksek kullanımlı 25 serbest tüketicinin, gazlarını doğrudan BOTAŞ'tan alırken, bu hakkın da Başkentgaz'a devredildiği ifade edilmiştir.

02.05.2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Doğal Gaz Piyasası Kanunu gereğince, bir dağıtım bölgesi sınırları içerisindeki şebeke, dağıtım lisansı alındığı tarih itibariyle BOTAŞ tarafından doğal gaz dağıtım şirketine devredilmek zorundadır. EPDK’nin 2004 ve 2005 yıllarında kanuna uygun olarak aldığı kararlar ile de; BOTAŞ’ın doğal gazın şehir içi dağıtım faaliyetine ilişkin yatırım faaliyetinde bulunamayacağı, doğal gaz taşımacılığının lisans sahibi şirket tarafından yapılması hususunda dağıtım şirketlerinin yetkili olduğu düzenlenmiştir.

Baymina Enerji Santralinin beslendiği hattın devri için, özelleştirmeden yıllar önce, Belediye yönetiminde olduğu dönemde Şirket tarafından BOTAŞ aleyhine dava açılmıştır. Dava devam ederken 19.07.2010 tarih ve 2010/T-24 sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararı ile santrali besleyen bağlantı hattı ve istasyonun Başkentgaz’a devri kararlaştırılmıştır. Kararda belirtilen bedel ödenerek, BOTAŞ ve Şirket arasında imzalanan sözleşmeler neticesinde 25 adet serbest tüketiciye doğal gaz arzının sağlandığı hat ve tesisler 01.02.2011 tarihinde Şirkete devredilmiştir. Şirketin kuruluş tarihinden çok önce, 02.05.2001 tarihinde yürürlüğe giren bir Kanun gereğince yapılması gereken devir işlemleri, Grubun şirket hisselerini devralmasından yaklaşık 2,5 yıl önce 1 Şubat 2011 tarihinde gerçekleşmiştir.

• İlgili yazıda “Başkentgaz'ın taşıdığı gazdan aldığı bir metreküp başına 0,055 ABD Doları taşıma ücreti, ihaleden sonra 0,077 ABD Dolarına yükseltilmiş. Hane başı gaz tüketimi yıllık ortalama 1000 metreküp olan yaklaşık 2 milyon aboneli bir kentten söz ediyorum. Bu küçük rakam oynatmanın toplam kaç dolara denk geleceğini hesaplamak ister misiniz?” ifadesi yer almaktadır.

            Doğalgaz dağıtım faaliyeti neticesinde alınacak bedeller ihaleden sonra değil, 2007 yılında yayımlanan ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun geçici 3 üncü maddesine eklenen (e) bendi kapsamında 5669 sayılı Kanun ile belirlenmiştir.

Anılan Kanunla 2007 yılında (Başkentgaz grubumuz tarafından satın alınmadan 6 yıl önce) belirlenmiş ve hiçbir değişiklik olmadan halen devam eden 0,05555 dolar (birim hizmet ve amortisman bedeli) ve 0,0077 dolarlık (taşıma bedeli) iki bedel, EPDK mevzuatı çerçevesinde müşteri türüne göre uygulama zorunluluğu bulunan iki ayrı bedeldir. Bazı müşterilere 0,05555 dolar, bazı müşterilere ise 0,0077 dolar uygulanmaktadır. Oysa yazıda tek bir bedel varmış ve bu bedel 0,055 dolar iken ihaleden sonra 0,077 dolara Şirketimiz lehine yükseltilmiş gibi tamamen yanlış bir bilgi verilmiştir. Üstelik bedel yazılırken de hata yapılarak (virgülden sonraki bir hane atlanarak) 10 kat fiyat artırımı yapıldığı ifade edilmiştir.

• Aynı yazıda; “İlk ihalede Başkentgaz'ın sadece Ankara kent merkezinde gaz satma imtiyazı varken, son ihaleden hemen önce şirkete Ankara ilçelerinde de gaz satma imtiyazı tanınmış” ifadesi kullanılmıştır.

2007 yılında verilen dağıtım lisansında dağıtım bölgemiz Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırları olarak belirlenmiştir. TBMM’de 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen ve 6 Aralık 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 6360 sayılı Kanunla Türkiye’deki bütün Büyükşehir belediyelerinin sınırları, il mülki sınırları olarak belirlenmiştir. Bu durum sadece Başkentgaz için değil, diğer tüm dağıtım şirketleri için geçerlidir ve söz konusu değişikliğin ne şirketimizle ne de diğer dağıtım şirketleriyle hiçbir ilgisi yoktur. Yerel yönetim reformu çerçevesinde tamamen başka gerekçelerle TBMM tarafından yapılan büyükşehir belediyesi sınırları ile ilgili bir değişikliğin Başkentgaz ile ilişkilendirilmesini anlamakta güçlük çekiyoruz.  

Bunun yanında EPDK mevzuatı gereğince, dağıtım bölgesinin genişletilebilmesi için; lisans sahibi şirketin talebinin olması, genişlemeye konu bölgede belediyelerin olması halinde belediye meclis karar/kararlarının olumlu olması ve Kurul tarafından uygun bulunması gerekmektedir.

Kaldı ki, düzenleme ihale öncesi yapılmış dahi olsa, bütün büyükşehir belediyelerinin sınırlarının yeniden belirlenmesine dair olup, TBMM’deki görüşmeler sırasında kimlerin ihaleye katılacağı ve kimin ihaleyi kazanacağının bilinmesinin mümkün olmadığı bir tarihte yapılmıştır.

[1] http://enerjiuzmani.blogspot.com/2015/02/eppen-february-2015-ozellestirme.html#more