CHP'li Çakırözer: Gazeteciler 2021 yılında en az 475 kez hakim karşısına çıktı
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde 2021 yılı Basın Özgürlüğü Raporu’nu paylaştı. Çakırözer, "Türkiye’de gazeteciler 2021 yılını da adliyelerde haber takibi yapmak yerine, hakim karşısında haberlerini savunarak geçirmek zorunda bırakıldı. Gazeteciler en az 475 kez hakim karşısına çıktı" dedi.
CHP Milletvekili Utku Çakırözer, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde 2021 yılı Basın Özgürlüğü Raporu’nu kamuoyu ile paylaştı.
Buna göre 2021 yılında gazeteciler yazıları, yorumları, paylaşımları gerekçe gösterilerek en az 475 kez hakim karşısına çıktı. 36 gazeteciye 80 yıl hapis cezası verildi. Gazetecilerin ekonomik krizle ilgili yorumları dahi soruşturma konusu yapıldı.
Basın kuruluşları ve gazetecilere yönelik fiziksel saldırı ve baskı da arttı. En az 31 gazeteci haber takibi sırasında gözaltına alınırken 105 gazeteci fiziksel şiddet, engelleme ve tehditle karşı karşıya kaldı.
Gazetecilerin Anıtkabir’de haber takibi yapması ve sokakta röportaj yapması dahi yasaklandı.
"Erişim engelleriyle de basın özgürlüğü ve halkın haber alma hakkına saldırıldı"
Anayasa Mahkemesi’nin, hak ihlali kararına rağmen Basın İlan Kurumu’nun gazetelere yönelik ağır yaptırımları devam etti, RTÜK ise ekonomi yönetimindeki, pandemi ile mücadele ve orman yangınlarındaki ihmalleri eleştiren görüş ve yorumlar için kanallara ceza yağdırdı.
Cumhurbaşkanlığının tasarruf genelgesi ve kur artışları da zor durumdaki ulusal ve yerel basın kuruluşlarını vurdu. 5 yerel televizyon yayınlarını durdurmak zorunda kalırken, ulusal gazeteler eklerini kapattı, yerel gazeteler ise sayfa sayısı düşürdü, hafta sonu çıkmama kararı aldı.
Yolsuzluk, taciz, rüşvet ve benzeri konularda yüzlerce haber ve sosyal medya paylaşımına erişim engelleri yıl boyu devam etti. Gazetecilerin haber yapmasının engellenmesi kadar haberlere getirilen erişim engelleriyle de basın özgürlüğü ve halkın haber alma hakkına saldırıldı.
Raporda öne çıkan maddeler şöyle:
"31 gazeteci haber takibi sırasında gözaltına alındı"
2021 yılında Bursalı radyocu Hazım Özsu silahlı saldırı sonucu yaşamını yitirirken, Kırım Haber Ajansı’nın Türkiye temsilcisi Aydın Taş da Ankara'daki ofisinde şüpheli biçimde ölü bulundu.
Yıl boyunca en az 31 gazeteci haber takibi sırasında gözaltına alındı, 105 gazeteci ise fiziksel şiddet, engelleme ve tehditle karşı karşıya kaldı.
Basın engellemek için genelge
Protestolarda ses ve görüntü kaydını almasını engellemek amacıyla nisan ayında çıkarılan Emniyet Genel Müdürlüğü genelgesi, Danıştay tarafından yürürlüğünün durdurulduğu aralık ayına kadar basın özgürlüğünü ve halkın haber alma hakkını kısıtlamak için sonuna kadar kullanıldı.
1 Mayıs eylemlerini, basın toplantılarını, kadına şiddet protestolarını, Onur Yürüyüşü'nü, Boğaziçi direnişini izlemek isteyen gazeteciler genelge gerekçe gösterilerek engellendi.
İstanbul’daki Onur Yürüyüşü’nü takip eden AFP fotomuhabiri Bülent Kılıç boğazına basılarak, ters kelepçe ile gözaltına alındı.
Sokak röportajına yasak
FOX, Halk TV ve Reuters muhabirlerine yangın bölgesinde akreditasyon engeli getirildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un Marmaris ziyaretini takip eden BirGün Muhabiri Sarya Toprak’ın, köylüler ile kamuya açık olarak yapılan görüşmeleri kayıt altına alması engellendi.
FOX muhabiri Barış Kaya, AKP Sözcüsü Ömer Çelik'in basın toplantısına alınmadı.
Cumhuriyet, FOX TV ve Anka Haber Ajansı muhabir ve kameramanlarının Anıtkabir’de 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla düzenlenen töreni takip etmesi Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından akreditasyon gerekçesiyle engellendi.
Ankara’da sokak röportajı yapmak isteyen gazeteciler Büşra Taşkıran ve Öznur Değer polis tarafından engellendi.
Yine sokak röportajı yapan 3 Youtuber gözaltına alındı ardından ev hapsi ile cezalandırıldı.
Gazeteciler 475 kez hakim karşısına çıktı
2021 yılında gazeteciler en az 475 kez hakim karşısına çıktı. Gazeteciler haberleri, yazıları ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle cezaevinde tutulmaya devam ederken, Türkiye Gazeteciler Sendikası verilerine göre 34 gazeteci ve medya çalışanı cezaevinde.
36 gazeteciye 80 yıl 8 ay 24 gün hapis cezası verildi. OdaTV eski Haber Müdürü Müyesser Yıldız 3 yıl 7 ay 10 gün, Tele 1 eski Ankara Temsilcisi İsmail Dükel de 1 yıl 15 gün hapis cezasına çarptırıldı.
Evrensel Gazetesi Haber Müdürü Cem Şimşek’e 2015 yılında Alman karikatüristlerce yayımlanan karikatürlere ilişkin haber nedeniyle Cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla 11 ay 20 gün hapis cezası verildi.
Cumhuriyet yazarı Işık Kansu, BirGün Yayın koordinatörleri İbrahim Varlı ve Yaşar Aydın ile muhabir İsmail Arı’nın da bulunduğu onlarca gazeteci hakkında soruşturma açıldı.
Gazetecilere tazminat davaları
Gazeteciler, tazminat davalarıyla susturulmak istendi. Demirören Grubu’nun Doğan Grubunu satın alırken Ziraat Bankası’ndan çektiği kredileri haberleştiren gazete ve gazetecilere tazminat davaları açıldı.
Sağlık Bakan Yardımcısı Sabahattin Aydın, CHP milletvekili Murat Emir’in soru önergesini haberleştiren Cumhuriyet’e 100 bin TL’lik dava açtı. Aydın eşine ait şirketin Sağlık Bakanlığı’ndan ihale aldığına ilişkin haberler nedeniyle de BirGün, Evrensel ve Cumhuriyet gazetelerine 100’er bin liralık tazminat davası açtı.
BDDK'nin suç duyurusu üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, aralarında gazeteciler Şeref Oğuz, Alican Uludağ, Emin Çapa ve Mustafa Sönmez’in de bulunduğu 26 kişi hakkında soruşturma başlattı.
Gazeteciler, paylaşımları nedeniyle siyasilerin hedefindeydi
Gazeteciler yıl boyunca haberleri, paylaşımları nedeniyle siyasilerin hedefindeydi.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Karar yazarlarını; İçişleri Bakanı Süleyman Soylu BirGün ve Cumhuriyet gazeteleri ile yazarlarını hedef alan paylaşımlarda bulundu.
Soylu, Cumhuriyet’te yayımlanan toplam 313 haber ve köşe yazısı nedeniyle gazeteye 1 milyon TL manevi tazminat davası açtı.
İçişleri Bakanı Müşaviri Burak Gültekin de yazısı nedeniyle Cumhuriyet Gazetesi yazarı Barış Terkoğlu'nu, sosyal medya hesabı üzerinden tehdit etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Sözcü'yü hedef alarak “Sözcü gazetesini okumuyorum. Kimse de lüzumsuz yere buna para verip almasın” dedi.
"Basın İlan Kurumu, yerel ve ulusal gazetelere yüzlerce gün resmi ilan kesme cezası verdi"
İktidarın kanal yönetimine yaptığı baskı sonucu yayın hayatına son vermek zorunda kalan Olay TV’de çalışan 180 medya emekçisi işsiz kaldı.
Basın İlan Kurumu, yerel ve ulusal gazetelere yüzlerce gün resmi ilan kesme cezası verdi.
Cumhuriyet'e 74 günü 2021’de olmak üzere, 2 yılda 129 gün ilan kesme cezası verildi.
BirGün’e sadece eylül ayında tam 22 gün ilan kesme cezası uygulandı.
2019 yılından bu yana 835 gündür ilan alamayan Evrensel'e toplamda 103 gün ilan kesme cezası verildi.
AYM, Basın İlan Kurumu’nun Korkusuz Gazetesi’ne verdiği “İlan kesme” cezasını “İfade ve basın özgürlüğü ihlali” olarak değerlendirerek Anayasaya aykırı buldu. Bu karara rağmen, aynı ay içinde gazetelere ceza yağdırmaya devam eden BİK, Birgün'e 2, Evrensel'e 5 gün ilan kesme cezası verdi.
RTÜK televizyon kanallarına ceza yağdırdı
2021 yılında da RTÜK televizyon kanallarına ceza yağdırdı.
RTÜK üyesi İlhan Taşçı’nın verilerine göre, Halk Tv’ye 23, TELE 1’e 21, FOX TV’ye 15, KRT’ye 8,
Habertürk’e 4 olmak üzere iktidarı eleştiren kanallara 21 milyon 500 bin lirayı tutan toplamda 71 ceza verdi.
İktidar yanlısı kanallar ise, 100 bin şikayete rağmen hiç ceza almadı.
RTÜK radyo programcısı Nihat Sırdar’ın “Nihat’la Sivrisinek” programında hükümetin pandemi döneminde topladığı paraların akıbetiyle ilgili yaptığı yayın nedeniyle Kafa Radyo’ya idari para cezası verildi.
Kurdaki artış nedeniyle 5 televizyon kanalı yayınlarını durdu
TÜRKSAT’ın uydu bedellerini yeni döviz kuru üzerinden fiyatlandırma kararı yerel kanaları zora soktu. Kurdaki artış nedeniyle Aralık ayında en az 5 televizyon kanalı süresiz ya da geçici olarak yayınlarını durdurmak zorunda kaldı.
Kağıt ve baskı maliyetlerini karşılayamayan gazeteler sayfa sayılarını azaltırken, Anadolunun bir çok yerinde gazeteler hafta sonu çıkmama ve yayın günlerini azaltma kararı aldı.
1800 olan gazete sayısı son beş yılda 900’e düştü. Bu durum işsiz gazeteci sayısını da arttırdı.
Cumhurbaşkanı imzasıyla yayımlanan "kamuda tasarruf tedbirleri" genelgesi kapsamında kamu kurumlarına gazete alımının yasaklanması gazetelerin satış ve ilan gelirlerini olumsuz etkiledi.
Erişim engelleri
2021 yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet, görevi suistimal, kadına yönelik şiddet, taciz haberlerine yönelik erişim engellerinin zirve yaptığı bir yıl oldu.
Erişim engellerini duyuran İfade Özgürlüğü Derneği’nin EngelliWeb paylaşımlarına da yasak getirilirken, bu erişim engellerinin haberleştirilmesine de erişim engellendi.
Serhat Albayrak, Paradise Papers haberleri ile ilgili açtığı davanın reddine getirilen erişim yasağını duyuran Prof. Yaman Akdeniz’e 100 bin liralık manevi tazminat davası açtı.
Evrensel Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat'ın, hakkında herhangi bir dava dahi açılmayan bir kitabı tanıttığı yazısına erişim engellendi.
TÜGVA’nın devlet içinde kadrolaşmaya gittiği ile ilgili haberlere erişim engellendi.
Dilek Doğan’ın polis kurşunuyla öldürülmesi ile ilgili haberlere erişim engellendi.
Zindaşti davasıyla ilgili haberlere erişim engellendi.
Sezgin Baran Korkmaz ve Türkiye Varlık Fonu Genel Müdürü ile ilgili tweetlerin yanı sıra İyi Parti ve CHP’li milletvekillerinin sosyal medya paylaşımları ile haberlerinin de aralarında bulunduğu en az 163 farklı içeriğin bulunduğu yüzlerce haber ve sosyal medya paylaşımı erişime engellendi.
Yılın son aylarında, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin AKP tarafından yönetildiği dönemden kalan borçları nedeniyle belediyenin hesaplarına haciz işlemi uygulatan inşaat şirketiyle ilgili 120 habere erişim engelli getirildi.
Çakırözer: Gazeteciler 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü de baskı ve engellemelerle karşıladı
CHP’li Çakırözer, açıkladığı rapor sonrasında şu değerlendirmelerde bulundu:
“2021 yılı gazeteciler için mesleklerinin yapılmasını engelleyen bir yıl oldu. Gazeteciler 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü de baskı ve engellemelerle karşıladı. Gazetelere, gazetecilere, televizyon kanallarına yönelik baskı ve engellemeler arttı. Gazetecilerin nefesi kesildi. Görevini yapan gazeteciler ölümle tehdit edildi. 2021’de erişim engellemeleri yolsuzluk, istismar, kadın cinayetleri, rüşvet gibi birçok gerçeğin üstünün örtülmesi için kullanılırken; gazetecilerin cezaevine girmesi, haber yapmasının engellenmesi kadar haberlere getirilen erişim engelleri de basın özgürlüğü ve halkın haber alma hakkını yok etti. Yazlık, kışlık saraylardan, bürokratların ballı maaşlarından, onlarca VIP uçaktan tasarruf yapmayanlar, bir iki liralık gazeteden tasarrufa gitti. 2022’de halkın haber almasını ve gazetecilerin mesleklerini yapmasını engelleyen her türlü uygulamalar artık son bulmalıdır. Tüm zorluklara rağmen basın özgürlüğü ve halkın haber alma hakkı için özveriyle çalışan gazetecilerin mesleklerini yapabilmelerinin önündeki tüm engeller kaldırılmalıdır.”