CHP milletvekili adayları: Liste nasıl hazırlandı?

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, erken seçim kararının ardından gerek İYİ Parti'nin seçime girmesini sağlayan "15'ler hamlesi" gerekse de kendisine rakip olan Yalova Milletvekili Muharrem İnce'yi cumhurbaşkanı adayı göstermesi nedeniyle partisi içinde övgü topladı.

Ancak Kılıçdaroğlu'nun hazırladığı milletvekili aday listesi tartışma yarattı. CHP'nin 131 milletvekilinden 61'i liste dışı kaldı. Üstelik bu 61 ismin 50'si yeniden aday olmak için başvurmuştu.

CHP'nin aday listelerinin yansımaları, önceki seçimlerdeki aday listelerinden farklılıkları ve seçmen davranışlarına yansımalarına ilişkin kulislerde yapılan değerlendirmeler şöyle:

CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu'nun genel başkan olduktan sonra parti içi demokrasiye dönük en önemli adımı, parti delegelerinin oyuyla milletvekili adayının belirlediği "önseçim" mekanizmasını işletmek oldu.

1 Kasım seçimlerinde başta İstanbul, Ankara ve İzmir gibi partinin en çok milletvekili çıkardığı illerde "önseçim"le gelen adaylar parlamentoya girmişti.

Önseçimle gelen milletvekilleri, delege desteğiyle aday olup seçildikleri için parlamentoda ve parti içinde daha "bağımsız" ve eleştirel profil çizerken, aralarında İlhan Cihaner'in de bulunduğu bazı isimler ise parti içi muhalefet hareketi başlattı.

24 Haziran listesinde ise önseçimle aday olan 40 dolayında milletvekili liste dışında kaldı. CHP'nin "parti içi çekişme ve tartışmalarla" anılmasından rahatsız olduğu bilinen Kılıçdaroğlu'nun bazı isimleri bu gerekçeyle listeye koymadığı yorumları yapılıyor.

Kılıçdaroğlu'nun geçen mart ayında basına kapalı yapılan tüzük kurultayındaki, "Davaya inanmayıp da; 'ben ne olacağım, konuşacak mıyım, milletvekilliği garanti mi?' diye söyleyenlerin dava insanı olmaya hakları da hukukları da yoktur. CHP'de bireysel çıkar peşinde koşanların, bu partide yeri yoktur" sözleriyle de partide "iç tartışma" başlatan isimleri çizeceğinin mesajını verdiği anımsatılıyor.

Liste dışında kalan isimlerden Trabzon Milletvekili Haluk Pekşen, aday listelerine "Abdullah Gül'ün adaylığına karşı çıkanlar liste dışında kaldı" sözleriyle dile getirirken, bazı yorumcular Kılıçdaroğlu'na muhalif isimlerin liste dışında kaldığını ifade ediyorlar.

Ancak parti kaynakları bu iddianın doğru olmadığına dikkat çekerek, "Eğer öyle olsaydı, parti içi muhalefeti birlikte örgütleyen İlhan Cihaner'le birlikte Selin Sayek Böke de liste dışı kalırdı. Ancak Böke yerini korudu. Gül kriteri de doğru değil, Grup Başkanvekili Özgür Özel başta olmak üzere birçok parti yöneticisi Gül'ün adaylığına karşı çıktı" görüşünü dile getiriyorlar.

Parti yöneticileri, mevcut milletvekillerinin yeniden aday gösterilmesinde, "parti disiplinine uyum, parlamento ve parti faaliyetlerindeki performansın" dikkate alındığını savunuyorlar.

Bazı yorumculara göre ise "Kılıçdaroğlu ve Genel merkez yönetimi ile uyumlu çalışan" isimler tercih edildi.

CHP'nin 7 Haziran ve 1 Kasım 2015 seçimlerindeki aday listelerinde kamuoyunun yakından tanıdığı siyasetçi, bilim insanı, sanatçı, aktivist kimliğiyle öne çıkan isimler yer alıyordu.

Liste dışında kalan gazeteci Mustafa Balbay, üyeleri hala gözaltına alınıp tutuklanan sol müzik grubu Grup Yorum'un eski solisti Hilmi Yarayıcı, Sivas Katliamı'nda yaşamını yitiren şair Metin Altıok'un kızı Zeynep Altıok, Sivas Katliamı davasında kurban yakınlarının avukatı Şenal Sarıhan, gazeteciler Eren Erdem ve Barış Yarkadaş, bu isimlerden birkaçı.

Ancak CHP'nin 24 Haziran listelerindeki aday listelerinde, OHAL sürecinde KHK ile üniversiteden ihraç edilen anayasa hukukçusu İbrahim Kaboğlu, yazar Orhan Kemal'in oğlu Işık Öğütçü, AKP kurucularından Abdüllatif Şener dışında çok fazla tanınan isim bulunmuyor.

Adalet Yürüyüşü sırasında Kılıçdaroğlu ile birlikte yürüyen ve doktorluğunu üstlenen muhafazakar kesimin tanınmış isimlerinden Cihangir İslam ise Saadet Partisi kontenjanından listeye girdi.

Geçmişte parlamenterlik yapan isimlere de listelerde yer verilmezken, ilk kez aday gösterilenlerin birçoğu ise kamuoyunca tanınmıyor.

İlk kez aday gösterilecek isimlerin büyük bölümünün il örgütlerinin yöneticileri ve büyükşehir belediye başkanlarının önerileri doğrultusunda listeye konulduğu ve genelde yerel ölçekte tanınan isimler olduğu belirtiliyor.

Bir önceki seçimlerle karşılaştırıldığında dikkat çeken bir başka ayrıntı ise kadınlar ile seçilme yaşı 18'e inmesine karşın gençlerin listelerin üst sıralarında sınırlı yer bulması oldu.

Oysa 7 Haziran ve sonrasındaki 1 Kasım seçimlerinde CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, kimi zaman kontenjan da kullanarak, kadın adaylara ön sıralarda yer yer vermişti.

Örneğin 7 Haziran seçimlerinde Ankara, İstanbul, Adana, Afyonkarahisar, Bursa, Denizli, Erzurum, Eskişehir, İzmir ve Kocaeli'nin de aralarında bulunduğu illerde kadınlar liste başından ya da seçilebilir üst sıralardan aday gösterilmişti.

Ancak sürpriz bir şekilde 24 Haziran listesinde çok az sayıda yeni kadın aday liste başı oldu.

Parti kulislerinde Kılıçdaroğlu'nun bu seçimlerde "pozitif ayrımcılık" yerine, partide varlık gösteren ya da örgütün önerdiği isimlere öncelik verdiği değerlendirmesi yapılıyor.

Listede Bursa'da Genel Başkan Yardımcısı Lale Karabıyık, Afyon'da Burcu Köksal, Denizli'de Gülizar Biçer Karaca liste başından aday gösterildi.

Ancak kadın adayları belirlemede bu kez "kontenjan" yerine, mevcut milletvekilleri ve parti yöneticilerinin performansları ile parti içindeki etkinliklerinin dikkate alındığı vurgulanıyor.

İlk kez gösterilen kadın adayların bir bölümünü Parti Meclisi üyeleri oluştururken, bir bölümünün de örgütlerin önerisi doğrultusunda listeye konulduğu ifade ediliyor.

Erken seçim kararı öncesinde, yerel seçimlerde Ankara ve İstanbul gibi büyükşehirlerde belediye başkanlığı için adı geçen bazı isimlerin de milletvekili listelerinde yer alması dikkat çekti.

İstanbul büyükşehir aday adaylığını açıklayan Genel Sekreter Akif Hamzaçebi, adaylık için çalışan İstanbul Milletvekilleri Mahmut Tanal, Gürsel Tekin ve Ankara belediye başkanlığına aday olmak isteyen Levent Gök'ün de aralarında bulunduğu isimler de milletvekili aday listelerinin üst sıralarında yer buldular.

9 ay sonra yapılacak yerel seçimlerde belediye başkanlığına aday olup seçilmeleri halinde milletvekilliğinden istifa etmeleri gerekecek.

CHP kulislerinde bu isimlerin milletvekili listelerinde aday gösterilmesiyle belediye başkan adaylığı şanslarının da azaldığı yorumu yapılıyor.