CHP’den ‘çocuk gelinler’ için yasa teklifi

Hülya Karabağlı / ANKARA

CHP Tekirdağ Milletvekili Candan Yüceer, evlenme yaşının 18’e yükseltilmesini ve bu yaştan önce dini nikah kıyan imamlara bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngören kanun teklifini TBMM Başkanlığı’na sundu.

Çocuk yaştaki kız çocukların evlendirilmesinin önüne geçmek için Meclis’e yasa teklifi sunan CHP’li Candan Yüceer, kız çocuklarının genellikle kendilerinden büyük erkeklerle evlendirildiklerini vurguladı. Yüceer, bu evliliklerin insanlık suçu olması gerektiğini savundu.

Kanun teklifi, Türk Medeni Kanunu’nun 124. Maddesini, “Kadın veya erkek on sekiz yaşını doldurmadıkça evlenemez” biçiminde düzenliyor. Çocuk yaş evliliklerde önemli rol oynayan imamlarla ilgili düzenlemeler getiriyor. Yürürlükteki mevzuata göre, belgeyi görmeden evlenme için dinsel tören yapan kimse hakkında iki aydan altı aya kadar hapis cezası veriliyor. Teklifte ise bu suça, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörülüyor.

‘Kız çocukları yaşça büyüklerle evlendiriyor’

Yüceer, genel gerekçede “Türkiye’de, reşit olmadan evlendirilen kız çocuklarının sayısı erkek çocuklarının sayısından tam 20 kat fazladır” dedi. Çocuk gelinler sorununun öncelikli çözüm gerektiren bir konu olduğuna dikkat çeken Yüceer’in değerlendirmeleri şöyle:

“Ülkemizde çocuk gelin haritası tek bir bölgeyi değil, coğrafyamız üzerinde geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Çocuk evlilikleri, erkek ve kız çocukların her ikisini de ilgilendirmesine rağmen, özellikle kız çocuklarının kendilerinden yaşça daha büyük erkeklerle evlendirilmesi, sık görülen bir durumdur. Reşit olmadan evlendirilen kız çocuklarının sayısı erkek çocuklarının sayısından tam 20 kat fazladır.”

‘15-20 yaş arasındaki doğumlarda ölüm oranı yüksek’

“Erken evlilikler çocukların eğitim, sağlık ve kendini ifade etme özgürlüğü gibi insan haklarını tehdit etmekte; ayrıca ağır travmalara ve kalıcı psikolojik rahatsızlıklara neden olmaktadır. Erken çocuk doğurma baskısı, aile içi şiddete maruz kalan çocuk gelinler, fiziksel, ruhsal, ekonomik pek çok sorun yaşamaktadır. 15-20 yaş arası yapılan doğumlarda anne ve bebek ölüm oranı ileri yaşlara göre 4 kat fazla görülmektedir. Çocuk gelinler, istihdam olanaklarından mahrum kalmakta, ya da ucuz işgücü olarak güvencesiz şartlarda çalışmaktadır.”

‘Çocuk evliliği insanlık suçu kabul edilmeli’

“Küçük yaşta yapılan evlilikler, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin hem kaynağı hem de sonucudur. Bu nedenle ülkemizde kültür, gelenek, inanç ya da töre kisvesi altında sürdürülen şiddetin, istismarın, çocuk evliliklerinin, bir insan hakkı ihlali, insanlık suçu olduğunu kabul edip, çözüm için eğitim, ekonomik, sosyal ve kültürel alanda ortak bir sonuç alıcı çaba ve ilkel davranışlara karşı ortak bir direnç gösterilmelidir. Türkiye Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni 23 yıl önce imzalamış, ancak atılan imza kâğıt üzerinde kalmıştır. Sözleşmeye göre 18 yaşından küçük herkes çocuktur. Ülkemizde evlenme yaşı 18’dir ancak; Medeni Kanun’a göre 17 yaşını doldurmamış kızlar, Çocuk Koruma Kanunu’na göre 18 yaşını doldurmamış kızlar, Türk Ceza Kanunu'na göre ise 15 yaşını doldurmamış kızlar çocuk sayılmaktadır.”

‘14 milyon kız çocuğu 18 yaşından önce evlendirildi’

Türkiye’de 14 milyon kız çocuğu 18 yaşından küçük evlendirilmiştir. Her üç evlilikten biri, çocuk evliliğidir. Sığınma evlerindeki kadınların üçte birinin çocuk gelin olduğu saptanmıştır. Reşit olmadan evlendirilen kız çocuklarının sayısı erkek çocuklarının sayısından tam 20 kat fazladır. 18 yaşında küçük kızlarının evlendirmek için dava açan aile sayısı yüzde 94,2 artmıştır.”