Cilt yanığına nasıl müdahale edilmeli?
Sıcak çay ve kaynar su dökülmesi, yangında alevlere maruz kalmak ve yaz aylarında sıkça rastlanan güneş yanıkları… Yanık vakaları acil servise en sık başvuru nedenleri arasında yer alıyor. Buz uygulamak, diş macunu ya da yoğurt sürmek, yanıklarda acıyı dindirmek için ilk akla gelenler arasında. Ancak uzmanlara göre bu yöntemler tabloyu ağırlaştırıyor ve daha fazla zarar veriyor. Yanan bölgeye buz uygulamak, diş macunu ya da yoğurt sürmek acıyı dindirmek için ilk akla gelenler arasında. Peki halk arasında doğru olarak bilinen bu yöntemler etkili oluyor mu ve daha da önemlisi doğru mu?
Memorial Şişli Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Uz. Dr. Gökhan Ferahcan’a göre bu uygulamalar yanlış ve yanık bölgesinin daha da kötüleşmesine yol açıyor. Yapılması gereken ilk şey ise yanan bölgeyi musluk suyu altında 10-15 dakika soğutmak.
Dr. Farahcan, “Bu sayede hem acı ve sızıyı dindirmiş hem de yanığın daha derinlere inmesini engellemiş olursunuz” dedi.
Su kabarcıklarını patlatmayın
Yanan bölgede oluşan içi su dolu kabarcıkların o bölgede derinin sorunsuz şekilde iyileşmesinde büyük öneme sahip olduğunu belirten Farahcan, kabarcıkların kesinlikle patlatılmaması gerektiğini söyledi: “Çünkü o kabarcıkların altında proteinden zengin bir sıvı birikmektedir. Bu sıvı üstteki ölü deri tabakasını korumaktadır ve deriye son derece faydalıdır.”
Yanık izi kişiye göre değişir
Dr. Farahcan’ın verdiği bilgiye göre, yanık sonrası oluşan baloncukları patlatmak ya da patlatmamak yanan bölgede iz kalıp kalmaması açısından belirleyici faktör değil: “Yanan yerde iz kalıp kalmayacağı daha çok yanığın derinliği ve iyileşme süresinde olabilecek enfeksiyonlara bağlıdır. Tüm bunların yanı sıra; enfeksiyon sonrasında güneşe maruz kalmak, kişinin cilt yapısı, ten rengi gibi etkenlerde vücutta iz kalıp kalmamasında rol oynamaktadır."
Diş macunu ve yoğurttan uzak durun
Diş macunu, yoğurt, el ve yüz kremi gibi ürünlerin yanıkların üzerine sürülmemesi gerektiğini vurgulayan Dr. Farahcan, yanıkta yapılması gerekenler hakkında ise şu bilgileri verdi: “Halk arasında yanlış inanışlardan biri olan zeytinyağı ve mumu eritip krem şekline getirdikten sonra yaraya sürmek gibi tedavi şekillerinin hiçbir faydası yoktur. Bu gibi ilk yardım inanışlarıyla yapılan uygulamalar, yanan yerin enfeksiyon kapmasına sebep olabilir.
Yanan yere buz uygulamak cilde zarar veriyor
Yanık tedavisi için yanlış olan uygulamalardan biri de yanan bölgeye buz uygulamaktır. Buzun da cildi yakma özelliği vardır. Sıcak yanıklarının haricinde çok nadiren gördüğümüz soğuk yanıkları da vardır. Cildi daha da tahriş ettiği için buz tedavisini kesinlikle önerilmemektedir. Yanan bölge el ve yüzümüzü yıkayabileceğimiz normal ısıdaki musluk suyunun altına tutulmalıdır.
Yanma esnasında acele ile kıyafet çıkartılmamalı
Kişi yanma sırasında üstünde kıyafet varsa o anda acele ile kıyafetini çıkarmamalı, kıyafeti ile birlikte yanan yeri suyun altına tutmalıdır. Çünkü yanan yer o anda su topladıysa yanma telaşı ile kıyafeti hızlıca çıkarmak su kabarcıklarının patlamasına ve derinin soyulmasına sebep olabilir. Yanığı soğuttuktan sonra kıyafet çıkarılıp yanığın üzerini temiz bir bezle örtmek ve hastaneye başvurmakta fayda vardır.
Yanık örtüleri her evde bulundurulmalı
Acil serviste yanık bölgesine ilk müdahalede yüksek su içerikli özel yanık örtüleri kullanılmaktadır. Bu yüksek su içerikli hidrojen örtüler, çok hızlı bir şekilde yanığı soğutup, acının geçmesini sağlamaktadır. Yanmanın gerçekleştiği ilk saatler içerisinde, hidrojenli yanık örtüsünü yanık bölgesine uygulamakta fayda vardır. Ütü yanığı, buhar yanığı gibi 1. ve 2. derece yanıkların geçmesinde çok etkilidirler. Herkesin evinde bunu bulundurmasında fayda vardır. Yanık bölgesinin tedaviden sonra mutlaka temiz tutulması, doktor kontrollerine düzenli gidilmesi ve yanığın iyileşme sürecinin takibi çok önemlidir. Çünkü bazı yanıklar çok büyük problemler doğurabilir. 3-5 günde iyileşebilen yanıklar olduğu gibi haftalarca süren yanık vakaları da görülebilmektedir.”