Çingene Kızı, ailesine kavuşuyor

Türkiye’nin önemli kültür miraslarından Zeugma antik kenti kalıntılarının simgesi ‘Çingene Kızı’ (Maenad mozaiği) ülkeye geri geliyor. Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, ekim ayı sonunda 12 mozaiği Ohio’ya giderek teslim alacağını açıkladı.

Hürriyet’ten Cansu Çamlıbel’in haberine göre, Bowling Green State Üniversitesi, 12 parça Zeugma mozaiğini Türkiye’ye göndermeyi taahhüt eden protokolü imzaladı. Sonrasında ise koşullar ve lojistikle ilgili çalışmalar sürdü. Anlaşmaya son rötuşlar Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın heyetiyle New York’ta olduğu geçen hafta verildi ve Ohio’daki üniversiteyle el sıkışıldı. Kültür Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, geçen hafta başında Washington’daki Kültür Ataşesi Sedat Gönüllüoğlu’na mozaiklerin getirilmesiyle ilgili çalışmaları başlatması yönünde yetki verdi.

Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, New York’tan Türkiye’ye hareket etmeden önce gelişmeleri şöyle anlattı:

“1960’lı yıllarda bizim müzemizin simgesi, Mona Lisa’mız, kaçırıldığı sırada düşüyor. O orada kalıyor ve tablonun diğer bütün parçaları Amerika’ya geliyor. Eski eser kaçakçıları tarafından satılıyor. Biz bunu öğrenir öğrenmez ne yapabiliriz diye çalışmaya başladık. Yaklaşık dört yıllık bir çalışma bu. Dört bakanımızla birlikte çalıştık. Sayın Cumhurbaşkanımız duyar duymaz talimat verdi; ‘Ne gerekiyorsa hızlı bir biçimde tamamlansın, başaralım’ dedi. Parçaların en son Ohio Üniversitesi’nde yer mozaiği olarak kullanıldığını öğrendik. O dönemin rektörüne bunun bize ait olduğunu, kendi vatanına dönmesi gerektiğini, hele de bir üniversitenin bu konuda hassasiyet göstereceği kanaatinde olduğumuzu bildirdik. Diplomasiyle ciddi bir çalışma yürüttük.”

Ekim sonunda Ohio'ya gidilecek

Şahin, “Geçen yıl Kültür Ataşeliğimiz, üniversite yönetimiyle bir protokol imzaladı. Hazırlanan protokolde bu parçaların tümünün Türkiye’ye iadesi, imitasyonlarının bizim tarafımızdan yer mozaiği olarak yapılarak oraya gönderilmesi kararı çıktı” diyerek şöyle devam etti:

“Bu bizi çok heyecanlandırdı. Bu karar çıkalı yaklaşık 7 ay oldu. Yaptığımız son toplantıda karara bağlandı. Halihazırda yere gömülü olduğu için yerleri boş kalmasın diye replikaları Türk ustalar tarafından gerçek parçalar teslim alındıktan sonra birebir hazırlanacak. Sonra Ohio’ya götürülerek yerlerine yerleştirilecek. Ekim sonunda eserleri almak için biz Ohio’ya gidiyoruz. Çingene Kızı ailesine kavuşuyor.

Eski eser olduğu için bu parçaların sigortalanması ve o şekilde getirilmesi gerekiyor. Türk Hava Yolları (THY) sponsor oluyor.”

"İlişkilere ilham olsun"

Uzun yıllar süren bir çabanın sonunda ABD’deki muhataplarını ikna etmiş olmalarının önemine vurgu yapan Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, bu gelişmenin zor günler geçiren Türk-Amerikan ilişkilerinin diğer boyutlarına ilham olması temennisinde bulundu. Şahin şunları söyledi:

"Her şeyi konuşmak lazım. Herkesle konuşmak lazım. Kültür-sanatın insanları birleştirici bir gücü var. Bizim bunu başarmış olmamız her alanda konuşa konuşa ortak çözümler üretebileceğimizi gösteriyor."

Zemin süsü olarak kullanılmıştı

Birecik Barajı’nın altında kalmaması için 1990’lı yılların sonunda yürütülen kazılarda bulunan Zeugma antik kenti kalıntıları bugün Gaziantep’teki Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergileniyor. Zeugma’daki bir villanın yemek odasında taban mozaiği olan ‘Çingene Kızı’nın aslında Fırat Havzası’ndaki yaşam ortamını anlatan bir panonun parçası olduğu Prof. Dr. Kutalmış Görkay ve Dr. Stephanie Hooper tarafından mozaikler üzerinde yapılan çalışmalarla tespit edilmişti. 2012’de panonun 12 temel parçasının ABD Ohio’daki Bowling Green State Üniversitesi’ndeki Wolfe Center binasında ve Eva Marie Saint Tiyatrosu’nun lobisinde zemin süsü olarak kullandığı ortaya çıkmıştı