Çocuğun tek doktoru 'çocuk doktoru' değildir

Bütün aşılarını yaptırmanız, en ufak bir nezlede onu doktora taşımanız yetmiyor. Dört-beş yaşına gelmiş çocuğunuzun, en az bir kere göz ve diş doktoru, bir kere de pedagog tarafından muayene edilmesi gerekiyor. Bu ziyaretlerin sonucunda tespit edilen problemlerin tedavisi çok daha kısa sürüyor. Klinik’ten çocuk göz doktoru Ayça Çarak, 5-15 Diş Kliniği’nden Diş Hekimi Yasemin Yasin ve İstanbul Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık’tan Klinik Psikolog Funda Akkapulu Vatan Bizim Kahve’ye yaptıkları açıklamada aşağıdaki dört soruyu cevapladı: İlk muayene ne zaman olmalı? Bu muayenede nelere bakılır? Hangi durumlarda acil doktora gidilmelidir? Evde nelere dikkat etmeliyiz? “0-2 yaş arası çocuklarda göz muayenesi çok önemlidir” Dr. Ayça Çarak - Görme hücrelerinin çok hızlı geliştiği ve tedaviye çok çabuk sonuç aldığımız 0-2 yaş arasında olmalı. Bebe vision denen aletle bebeklikte tek gözü kapatarak muayene şansı buluyoruz. - Doğuştan göz normal mi, göz tansiyonu var mı, göz sinirleri gelişmiş mi, çok sık rastlanan göz tembelliği var mı gibi soruların cevaplarını ararız. Sağ göz bir cismi bozuk, sol göz net görüyor ise bu iki görüntü üst üste oturmaz. Bu nedenle beyin bozuk göreni eler ve hep iyi gören gözü çalıştırır. Bu durumda sağ gözde, göz tembelliği oluşur. Diğer gözü bantla kapatarak, bu gözün görme kapasitesini yükseltiyoruz. 0-2 yaşta üç ayda başarı sağlarken, 3-5 yaşta bu süre bir seneyi buluyor. - Bebeklerde, göz kayması ve şaşılık varsa, devamlı ışığa bakıyorsa (katarakt bebekler, perdeli gördükleri için aydınlığa bakar), gözbebeğinin üstünde beyaz bir gölge varsa (göz arkasında tümör olabilir), 3-5 yaş çocuklarda ise sık sık göz kırpma, baş ağrısı, yan bakışlar ve göz kaymaları gözleniyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Eğer ailede çocuklukta göz tansiyonu, katarakt gibi genetik geçişli hastalıklar varsa, bir belirti beklemeden doktora gidilmelidir. Anne ve babanın her ikisinin de gözü ileri derecede (8-9 derece gibi) bozuksa dahi, bunun çocuğa geçme olasılığı yüzde 20’dir. Yani sizin gözleriniz bozuk diye, çocuğunuzun da bozuk olacak diye bir şey yoktur. - 3-5 yaş arasındaki çocuklar game boy gibi küçük aletlerden, televizyonlardaki hareketli ve çok parlak renkli, animasyonlardan uzak durmalı, bilgisayarın başında 15-20 dakikadan fazla kalmamalıdır. Bebekler ise asla televizyona bakmamalıdır. “Çocukların yüzde 80’inde ortodontik bozukluk var” Dr. Yasemin Yasin - 4-5 yaşında rutin diş hekimi muayeneleri başlamalı ve altı ayda bir tekrarlanmalı. - Bu muayenede florlama ve diş ojesi dediğimiz dişleri koruyan fissür sealant uygulaması yapılmakta, ortodontik bir anomili olup olmadığına bakılmaktadır. Ortodontik tedavilerde küçük yaşlarda kolay başarı sağlandığı için, İskandinav ülkelerinde çocukların okula başlamadan film çektirmesi zorunludur. 6 yaşında en dipteki kalıcı azı dişi çıkar. Bu dişin takibi ve koruma altına alınması çok önemlidir. Ayrıca düşen dişin yerine yer tutucu yapmak, yani yerini sabitleyerek yeni gelen dişe hazırlamak gerekir. - Biberon çürüklerine çok sık rastlıyoruz. Bebeklikten itibaren çocuğun dişlerini kontrol etmeli ve çürük görüldüğü an diş hekimine başvurulmalıdır. Günümüz çocuklarının yüzde 80’inde ortodontik bozukluklar var. Anne babanın bunu küçükken tespit etmesi, tedavi süresini kısaltmaktadır. - İlk diş çıktığı an, diş bakımı başlamalıdır. Bebeğin dişlerini anne temiz bir gazlı bezle silmelidir. 3-4 yaşındaki çocukların günde en az iki kere dişlerini fırçalaması gerekirken, şekerli bir şey yendikten hemen sonra yine dişler fırçalanmalıdır. Fazla şekerli, karbonhidrattan zengin yiyecekler ve bunların sonucunda üreyen bakteriler, çürükleri de beraberinde getiriyor. 1 yaşından sonra gece sütü mutlaka kesilmelidir. Bu süte, besleyici diye bal, pekmez katılması çürükleri artırır. Anne sütü de çok şekerlidir. Gece boyunca sadece su tüketmelidir. “Sosyal zekâ yüksekken, el becerisi gelişmemiş olabiliyor” Dr. Funda Akkapulu - Hiçbir sorun yoksa, ilk kontrol 4 yaşında gerçekleşmelidir. 18 aylıktan itibaren pedagojik muayene yapılabilir. - Bu muayenede oyunlarla, bir gelişim tarama testi yapılır. İfade dili, ince motor, kalın motor, sosyal ve duygusal gelişimlerine bakılır ve sonuçlar yaşlarına göre beklenen düzeyle karşılaştırılır. Çocuğun ilkokula başlamadan dikkati, merakı, yaratıcılığı, öğrenme düzeyi hakkında bu şekilde bir fikrimiz olur. En sık rastladığımız durum, sosyal zekası çok yüksek çocukların, ince motor gelişiminin zayıf olması. Mesela dört yaşındaki çocuk bıcır bıcır konuşurken, makas da tutabilmelidir. Bazı çocuklarda da performans kaygısı gözleniyor. Bunları erken yaşta gidermek çok önemlidir. - Çocuk göz kontağı kurmuyorsa, meraklı değilse, duygularını söz yerine hareketle ifade ediyorsa, kendi kendine oyun kurup oynamıyorsa, önünü iliklemek, ayakkabısını giymek gibi, öz bakımını karşılamayı reddediyorsa bir uzmana danışılmalıdır. Çocuk öfkeliyse bu 18 aylıktan itibaren belli olur. Önemli olan asgari müşterek de anlaşılmaktır. Mesela kış ayında ince askılı elbise giymek isteyen çocuğa, pantolon kazak yerine, uzun kollu elbise teklif etmek gerekir. Bazen de çocuklar anne babaların anlamadığı anlamsız şeylere öfkelenirler. Mesela “Arabanın kapısını ben açacağım” gibi şeyler söyleyerek, saatlerce ağlayabilirler. Bu durumda da bir uzmana danışılmalı. - Çocuklara, oturarak, yemek yapmadan, tam konsantrasyonunuzu vererek 15’er dakikadan günde 30 dakika vakit ayırmanız, sağlıklı bir gelişim için yeterlidir. Yıkamak, yemek yedirmek bu süreye dahil değildir. Bu zaman diliminde çocuğunuzla sadece oynamalısınız. Beraber, resim, yapboz yapabilir, onlara masal anlatabilirsiniz. Bir de hafta sonu gezmek çok önemlidir. Hayvanat bahçesi, müze gibi mekânlara gidilmeli, ara sıra vapura, trene binilmelidir. Çocuklara gezdikleri yeri tanıtmalı, hem eğlenmelerini, hem öğrenmelerini sağlamalıyız. Bu da sağlıklı gelişim açısından gereklidir. “Çocuk Check-up’ı da var” Dr. Berna Elkabeş, Med Amerikan Doktoru - 0 - 1 yaş arası, düzenli aşılarının yapılması, büyüme ve gelişmelerinin takibi açısından aylık doktor kontolü şarttır. - 1’inci yaşta, kan sayımı, Fe (Demir) düzeyi ve idrar tahlilini içeren bir mini check-up yapıyoruz. - 1-2 yaş arası; üç ayda bir aşı ve büyüme takibi yapıyoruz. - 2’nci yaşta, mini check-up’ı tekrarlıyoruz. Özellikle birinci derece akrabalarda kolesterol yüksekliği varsa, çocukların kan yağ düzeylerine bakıyoruz. - 2’nci yaşta; rutin diş ve göz kontrolü öneriyoruz. - Okula başlamadan önce de; yine kan sayımı, Fe (Demir), Ferritin (Fe deposu) düzeylerine bakıyoruz.