COP27 İklim Zirvesi: Türkiye, 2053'te net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için neler yapmalı?

Diğer taraftan uzmanlar, kömür ile enerji üretiminin yenilenebilir kaynaklara kıyasla yüksek maliyetine dikkat çekiyor, yeni projelerin sürdürülebilirlik açısından problemli olduğunu öne sürüyor.

İPM uzmanı Şahin, “Yeni yapılan bir kömür santralinin ticari ömrü açısından en az 40 yıl çalışması gerekiyor, bu yüzden tek bir santral bile yapıldığında elektrik sistemi kömüre kilitleniyor. Bugün yapılan santraller 2035 yılına kadar kapatılacaksa sadece 13 yıl çalıştırılabilecek, bunun maddi bedeli de hazineye yüklenecek” diyor ve ekliyor:

“Bundan sonra yeni tek bir santral yapılmaması ve mevcut santrallerin belli bir yıldan sonra çalışmaması için gerekli önlemlerin şimdiden alınması gerekiyor.”

Yenilenebilir enerjiye yatırım

Kömürden çıkış yolunda uzmanlar yenilenebilir enerjiye işaret ediyor. COP26’da kararlaştırılan adımlardan birisi de yenilenebilir enerji endüstrisinin hızla gelişmesini ve en cazip seçenek haline gelmesini sağlamaktı.

Uzmanlar, yenilenebilir enerji alanında enerji üretim ve depolama teknolojilerinin her gün geliştiğini ve maliyetin düştüğünü paylaşıyor.

Stanford Üniversitesi tarafından derlenen bir araştırmaya göre gerekli finansman ve siyasi destek olduğu takdirde dünyanın önümüzdeki 30 yıl içinde tamamen sürdürülebilir bir enerji üretim modeline geçmesi mümkün.

Türkiye’de rüzgar ve güneş enerjisi kurulumları devam etse de uzmanlar “kesik üretim” modeli nedeniyle rüzgar ve güneşten potansiyelinin çok altında yararlanıldığına dikkat çekiyor.

Şahin, “Çok daha fazla teşvik verilse ve yönetimde gerekli adımlar atılsa enerji sistemini yüzde yüz yenilenebilir kaynaklarla çalışabilir hale getirmek şu anda mümkün ama bu yönde ciddi bir çalışma yapılmıyor. Bunun yerine nükleer santral gibi büyük sabit baz yük santrallerinin kurulması tercih ediliyor” diyor.

Greenpeace’den Turan ise, Türkiye’nin elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kullanım payını yüzde 75’e çıkarması gerektiğini paylaşıyor.

Turan, Türkiye’de kömür madenlerinin bulunduğu alanların güneş paneliyle kaplanmasıyla 6,9 milyon hanenin elektrik ihtiyacının karşılanacağını söylüyor.

Her alanda elektrifikasyon

COP26’da karayolu ulaşımının küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 10’undan sorumlu olduğu belirtildi ve bu yönde 2040 yılına kadar 30’dan fazla ülkede tüm yeni araçların sıfır emisyonlu olmasında karar kılındı.

2053 net sıfır hedefi kapsamında Türkiye’de de trafikte ve diğer birçok sektörde elektriğe geçiş olması gerektiğine dikkat çekiliyor.

Turan, “Elektrikli araçların payını binek araçlarda en az yüzde 20’ye, yolcu taşımada da yüzde 10’a çıkarmak gibi somut öneriler var. Buna ek olarak demiryolu yatırımlarının artırılması, karayolu yük taşıma araçlarının yüzde 10’unun raylı sisteme geçiş yapması, sanayi hizmet sektörü ve tarım uygulamalarında enerji verimliliğinin sağlanması, doğrudan yenilenebilir enerji kullanımının artırılması ve binalarda kömür ve sıvı fosil yakıt kullanımını sonlandırarak elektrikli ısıtmaya geçilmesi gerekiyor” diyor.

Doğa ve biyolojik çeşitlilik

Enerji dönüşümünün yanı sıra, iklim kriziyle mücadelede önemli rolü olan ve karbon yutak alanlar görevi gören orman, deniz ve diğer doğal alanların korunması da önemli bir konu olarak ele alınıyor.

Son dönemde dünyada orman yangınları, seller, fırtınalar ve kuraklıklar birçok doğal alanı tahrip etti.

BM’nin bu hafta yayımlanan yeni bir raporunda ise herhangi bir müdahale olmadığı takdirde 2050 yılına kadar dünyada çok sayıda önemli buzulun eriyeceğini öngördü.

Uzmanlar, Türkiye’de de doğanın korunmasına, doğal alanların restorasyonu ve sürdürülebilirliğine ve canlılar ile ekosistemlerin savunulmasına yönelik etkili bir sürecin izlenmediğini aktarıyor.

Turan, özellikle çok ağır bir ormansızlaştırma uygulaması yaşandığını ve ağaç kesimleriyle ilgili siyasi kararlarda şeffaflık olmadığını belirtiyor.

İklim politikalarının genelinde katılım sorunu

İklim alanında çalışanlar Türkiye’nin iklim politikasının genelinde katılım konusunda sorun olduğunu ve karar alma süreçlerinin yeterince şeffaf bir şekilde ilerlemediğini ifade ediyor.

Bugüne kadar iklim alanında çeşitli finansal destek programlarına dahil edilen Türkiye’de bu fonların nasıl harcandığına dair bir açıklık olmadığı dile getiriliyor.

Aynı zamanda önemli siyasi karar verme platformlarında sivil toplumun yeterince temsil edilmediği düşünülüyor.

Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye Koordinatörü Özlem Katısöz, “Örneğin bu yıl yapılan İklim Şurası’nda farklı taraflar bir araya getirildi ama en önemli komisyonlardan biri olan Emisyon Azaltım Komisyonu’nda bu alanda faaliyet gösteren kuruluşlar temsil edilemedi” diyor ve sözlerine devam ediyor:

“Buna rağmen hararetli tartışmaların olduğu bu komisyonun kararları son Şura kararlarına yansımadı. İkim Yasası’nın çalışmaları bir seneden fazladır sürüyor ama bu sürece sivil toplum kuruluşları dahil edilmiyor. Türkiye’de bu alanda katılım mekanizmaları işlemiyor.”

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, BBC Türkçe’nin COP27 katılımı ve ulusal katkı beyanı ilgili sorularını yanıtlamadı.