Covid: Bazı hastaların el ve ayak parmakları neden morarıyor?
Bilim insanları, yaptıkları araştırmalar sonucu bazı insanlarda neden Covid-19 hastalığıyla birlikte ayak ve hatta bazen el parmaklarında şişlik ve morluk görüldüğünü tespit etti.
Bilim insanları, "Covid ayak parmağı" adı verilen sendromun, vücudun koronavirüsle savaşırken yani saldırı moduna geçtiği sırada meydana gelen bir yan etki olduğunu düşünüyor.
Araştırmacılar, bağışıklık sisteminin buna neden olduğunu düşündükleri parçalarını inceledi.
British Journal of Dermatology, dergisinde yayımlanan araştırma sonuçları, artık nedeni bilindiği için bu semptomun tedavisinin de kolaylaşacağını öngörüyor.
'Covid ayak parmağı' nedir?
Her yaşta görülebilen bu semptom daha çok çocuklarda ve ergenlik dönemindeki gençlerde ortaya çıktı.
Bazıları için tamamen acısız bir süreç oldu; bazıları kaşınma ve şişmeden şikayetçi oldu, bazıları için ise çok acı verici bir hal aldı. Kimi hastalarda su topladığı da görüldü.
Örneğin İskoçya'da yaşayan 13 yaşındaki Sofia, bu yılın başında Covid-19'a yakalandığında ayak parmakları morardı ve şişti. Öyle ki, önce ayakkabı giyememeye başladı; ardından bir süre acıdan çıplak ayakla bile yürüyemedi.
Yaz geldiğinde Covid ayak parmağının etkisi hâlâ geçmemişti. Hatta uzun mesafe yollar için tekerlekli sandalye kullanmak zorunda kaldı.
Bu semptomdan en fazla deri etkileniyor, bu da genelde ayak parmaklarını çevreleyen deri oluyor. Bazen parmaklara da etkisi oluyor ve morlukla birlikte kırmızılık da görülebiliyor. Bazı hastalarda daha büyük şişkinlikler, bazılarında deride sertleşme ve kabarmalar görülebiliyor. Nadiren iltihaplanma da olabiliyor.
Bu etkilerin haftalarca, atta aylarca sürdüğü de oluyor.
Sıklıkla da bu yan etkinin görüldüğü hastalarda ateş, öksürme, tat ve koku kaybı gibi klasik Covid yan etkileri görülmüyor.
Nasıl oluyor?
Son yapılan çalışmada alınan kan ve deri örnekleri, bağışıklık sisteminin iki bölümünün bu semptomda rol oynadığını gösteriyor.
İkisi de vücudun virüsle mücadele etmek için kullandığı mekanizmalarla doğrudan bağlantılı.
Bunlardan biri, Tip 1 İnterferon adı verilen bir antiviral protein; diğeri de virüse saldırırken yanlışlıkla kişinin kendi hücre ve dokularına saldıran bir tür antikor. Etkilenen bölgeye kan taşıyan küçük kan damarlarını oluşturan hücreler de bu süreçte etkili oluyor.
Araştırmacılar Covid ayak parmağı sendromunun görüldüğü 50 kişi üzerinde, 2020'nin bahar ayları boyunca ve Covid'le ilgisi olmayan şekilde ayak parmaklarında üşütmeden kaynaklı şişlik ve morluk görülen 13 kişi üzerinde incelemeler yaptı.
İngiltere'den ayak hastalıkları uzmanı Dr. Ivan Bristow'a göre, tıpkı soğuktan ayakları moraran ya da dolaşım sistemi sorunlarından dolayı ayak parmaklarında görülen kişiler gibi, Covid hastalarının çoğunda da bu semptom kendiliğinden ortadan kalkıyor. Ancak az sayıda da olsa bazı hastaları kremlerle ve ilaçlarla tedavi etmek gerekiyor:
"Sebebin net bir şekilde ortaya çıkması bu durumu daha iyi yönetmemize ve yeni tedaviler geliştirmemize yarayacak."
İngiltere'deki Cilt Derneği'nden sözcü ve danışman dermatolog Dr. Veronique Bataille, Covid ayak parmağı sendromunun salgının başlarında çok sık görüldüğünü ancak Delta varyantının yayıldığı son dönemde çok daha az görüldüğünü söylüyor.
Bunun nedeni birçok insanın aşılanmış olması da olabilir; daha önce aldığı diğer virüsler sebebiyle bu semptoma karşı koruma geliştirmiş olması da...
Dr. Bataille, "Aşılamadan sonra bize gelen vakalar çok daha az. Covid'le bağlantılı cilt sorunları enfeksiyon kapılmasından çok sonra da ortaya çıkabiliyor" diyor.