Covid: Türkiye'deki yeni Koronavirüs dalgası çocukları nasıl etkiliyor?
Mahmut Hamsici
Kamuoyunun bir bölümündeki yaygın kanının aksine koronavirüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı, yetişkinler kadar yoğun ve şiddetli olmamakla birlikte çocukları da etkiliyor.
Türkiye'nin dört bir yanındaki çeşitli hastanelerde çocuklar için Covid-19 yataklı servisleri ve de çocuk yoğun bakım servislerinin Covid-19 üniteleri bulunuyor.
1 Mart'tan hemen önceki dönemde yetişkinlerde olduğu gibi hastanelerin Covid-19 çocuk servisleri ve yoğun bakımlardaki özel üniteler boşalmaya başlamıştı.
Ancak ülkedeki yeni koronavirüs dalgası, şimdi yine yetişkinlerle birlikte çocukları da etkiliyor.
Çocukların, tüm hastalar içinde oranı artıyor mu?
Sağlık Bakanlığı'nın koronavirüsle ilgili açıkladığı günlük veriler, yetişkinleri kapsıyor.
Ancak farklı kentlerdeki farklı hastanelerden gelen bilgiler, Covid-19 servislerinde tedavi gören çocuk sayısının arttığına işaret ediyor.
Örneğin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, son günlerde basındaki değerlendirmelerinde, "Çocuk hastalarımızın sayısı arttı" dedi.
Geçtiğimiz günlerde Anadolu Ajansı'na konuşan Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Necdet Sağlam da çocuk hasta sayılarında son dönemde artış yaşandığını söyledi.
Sağlam, "Okullardan bulaşmayla ilgili ciddi gözlemlerimiz var" dedi.
BBC Türkçe'ye konuşan, İstanbul'un en önemli pandemi hastanelerinden, Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nden uzmanlar da kendi hastanelerinde artış gözlemlediklerini belirtiyor.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Eda Kepenekli, Covid-19 yataklı çocuk servisindeki durumu şöyle anlatıyor:
"Biz tekrar tam kapasiteye geçtik. Bir dönem bir iki hasta yatırırken, şu an sekiz, on rakamlarını görüyoruz. Şu an 20 yataklı servisimiz var. Biz çocukları odalarda tek olarak yatırıyoruz. Pandemi daha da ağırlaşırsa, hasta sayıları daha da artarsa, aynı mutasyonu taşıdığını bildiğimiz vakaları taşıyan çocukları aynı odada yatırmayı planladık ama şu an için böyle bir durumda değiliz."
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Yoğun Bakım Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Nilüfer Yalındağ Öztürk de hastanedeki çocuk yoğun bakım servisinin doluluğuyla ilgili, "Bizim 14 yataklı ünitemizde koronavirüs için iki yatağımız var. Daha fazla odası olan hastanelerde yatışlar daha fazla. Bizimki şu an için yetiyor ama bu akşam aynı şeyi söyleyemeyebilirim" diyor.
Peki, çocuk hasta sayısı genel artışa paralel olarak mı artıyor yoksa tüm hastalar içinde çocukların oranı da artıyor mu?
Bu soruyu net olarak cevaplamak için istatistiklere ihtiyaç duyuluyor.
Bununla birlikte uzmanlar, şu an için genelin içindeki çocuk oranının arttığını gözlemlemediklerini belirtiyor.
Doç. Dr. Kepenekli, "Toplumdaki genel Covid-19 enfeksiyonunun hızının artışına bağlı olarak çocuklarda da o hız arttı. Ama çocukların oranında bir artış yok" diyor.
Uzmanlar, son dönemde hastanede yatış ihtiyacı olan çocukların özellikle, toplumda ergen denilen, adolesan yaş grubundan olduğunu gözlemlediklerini de ekliyor.
Mutasyon çocukları daha fazla etkiliyor mu?
2020 yılının ilerleyen dönemlerinde, mutasyon virüsler tüm dünyada yayılmaya başladığında, bu mutasyonların çocukları daha fazla etkileyebileceğine dair şüpheler ortaya çıkmıştı.
Özellikle, İngiltere mutasyonun, çocukları daha fazla etkileyip etkilemediği konusu uluslararası çapta sorgulanmıştı.
Türkiye'de Güney Afrika ve Brezilya mutasyonları da görülmekle birlikte asıl olarak İngiltere mutasyonu yaygın durumda.
Peki gelinen aşamada, hastanelerde, mutasyonlu virüslerin çocukları daha farklı etkilediğine dair bir gözlem oluştu mu?
Doç. Dr. Eda Kepenekli buna olumsuz yanıt veriyor ve "Çocuklarda mutasyondan kaynaklanan farklı bir gözlemimiz yok" dedikten sonra bunu açıyor:
"Bizim gözlemimiz ki diğer bilimsel yayınlar da bunu destekliyor, İngiltere mutasyonu olan, şu an baskın olan koronavirüs türünde klinik olarak bir farklılık ya da ölüm oranlarında bir artış görmüyoruz. Ama bulaşıcılığı daha yüksek. Yani bir kişinin enfekte edeceği kişi sayısı daha fazla gibi gözüküyor."
"İngiltere'de bu varyant çıktığı zaman, 'çocukları daha hızlı etkiliyor ve daha korkunç' gibi bir endişeler var idi ve bu tüm dünyayı da etkiledi fakat bunun gerçek olmadığı ortaya çıktı" diyen Doç. Dr. Nilüfer Yalındağ Öztürk bu konuda, uluslararası alandaki önemli tıp dergilerinden Lancet'te yayımlanan bilimsel makaleye işaret ediyor.
BBC Türkçe'nin incelediği, 10 Şubat tarihli makalede özetle şu ifadeler yer alıyor:
"1 Mart ile 31 Mayıs 2020 tarihleri arasında 20 çocuk ve genç (18 yaş ve altında olup pozitif çıkan hastalar) King's College Hastanesi'ne kabul edildi. 1 Kasım 2020 ve 19 Ocak 2021 tarihleri arasında ise pozitif çıkan 60 çocuk ve genç hastaneye kabul edildi. İki grup arasında yaş; ek tanısı olan hasta oranı; siyah, Asyalı ve etnik azınlık özelliği olan hasta oranı ve de yoksunluk seviyeleri açısından belirgin farklılıklar bulunmadı.
"Önemli olarak, ikinci dalgada, çocuklar ve genç insanlarda daha şiddetli bir hastalığın vuku bulduğuna dair bir kanıt bulamadık. Bu da B.1.1.7 varyantının (İngiliz varyantı) ana türden gözle görülür derecede farklı bir klinik seyre sebep olmadığını gösteriyor."
Bu arada Türkiye ve dünyada bu konudaki uluslararası çalışmalar sürüyor.
Son dönemde Covid-19 nedeniyle Brezilya'da çocuk ölümlerinin artışı da uluslararası alanda dikkat çekiyor.
MIS-C sendromu uyarısı
Uzmanlar, son dönemde çocuklarda görülen, çoklu sistemik inflamatuvar sendromun yani MIS-C'nin ise görülmeye devam ettiği devam ettiği uyarısında bulunuyor.
MIS-C, virüse maruz kalan veya virüsü kapan çocuklarda görülebilen bir sendrom.
Bu sendrom çocuklarda; ateş, karın ağrısı, halsizlik, döküntüler, baş ağrısı gibi etkiler yaratıyor.
Uzmanlar, ebeveynleri bu belirtilere karşı uyanık olmaya çağırıyor.
Özellikle de koronavirüse yakalanan bir yetişkinin olduğu bir evde bir çocukta ateş görülmesi durumunda bir çocuk doktoruna başvurulması gerektiği belirtiliyor.
Çocukların sağlığı açısından toplumun aşılanması önemli
Uzmanlar, günümüzde çocuklardaki Covid-19 vaka sayısının düşmesinin, yetişkinlerdeki düşüşe bağlı olduğunu belirtiyor.
Doç. Dr. Nilüfer Yalındağ Öztürk, "Toplumdaki artışı engellerseniz, çocuklarda da engellersiniz. Elimizde, bunu gösteren iyi ülke modelleri var" diyor.
Uzmanla bu noktada aşının kritik önemde olduğunu vurguluyor.
Toplumun önemli bir kısmının aşılanmasının çocuklar açısından da çok önemli olduğunu söyleyen çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları, ayrıca belli bir aşamada çocukların da aşı olmasının gündeme geleceğini belirtiyor.
Uzmanlar, aşılama gibi tüm toplumu ilgilendiren süreçler devam ederken, ebeveynlerin de bu süreçte çocuklara maske, mesafe ve hijyenin önemli olduğunu göstermesi gerektiğini belirtiyor.
Doç. Dr. Eda Kepenekli çocukların maske takması konusundaki yaklaşımda, motivasyonun önemli olduğunu söylüyor:
"Küçük çocukların tabii ki uyumu biraz daha düşük oluyor. Onları motive etmek gerekiyor. Ebeveyn olarak çocuklara; onları korkutarak, ürküterek, endişelendirerek değil ama 'Şöyle bir dönemden geçiyoruz, senin de kendini korumanın en iyi yolu bu, bu şekilde kendini koruyabilirsin' diyerek, tedbiri öğreterek yaklaşmak gerekiyor".
Uzmanlar ayrıca, çocukların koronavirüse yakalanmaları durumunda hastalığı daha hafif atlatabilmeleri için, çocukluk çağı aşılarının tam olmasının, beslenmelerine dikkat edilmesinin ve sigara dumanına maruz kalmamalarının önemli olduğunu belirtiyor.