Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Afrika ziyaretinin arkasında ne var?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bugün başlayan Uganda ve Kenya ziyaretlerinin amacının ikili ticareti ve karşılıklı yatırımları artırmak ile Afrika’da oldukça yaygın bir ağa sahip olan Fethullah Gülen cemaatinin bölgedeki etkisini azaltmak olduğu söyleniyor.
Yetkililer, Erdoğan'ın ziyareti sırasında özellikle Afrika ülkelerinde aktif olarak faaliyetlerini sürdüren Gülen cemaatinin okullarının kapatılmasını ve Ankara'nın bu grubun faaliyetlerden duyduğu rahatsızlığı gündeme getireceğini belirtiyor.
Reuters'a konuşan üst düzey bir yetkili, "Gülen cemaati Afrika'da eğitim kurumları ve sivil yapılanmalarıyla oldukça güçlü. Bu iki ülkede, Gülen cemaatinin Türkiye'de yaptıkları, oluşturdukları paralel devlet yapısı, kamuda nasıl örgütlendikleri, başka ülkelerde neler yaptıkları, söz konusu ülkelere ne tür zarar verdikleri anlatılacak" dedi ve şöyle devam etti:
"Çünkü bu cemaat Türkiye'nin ismini ve gücünü kullanarak gittiği ülkelerde çok hızlı şekilde örgütleniyor, onlara imkanlar sağlanıyor. Bu ziyaretlerle Türkiye'nin onları desteklemediği gibi, Türkiye'ye zarar veren bir terör örgütü olduğu net şekilde anlatılacak."
Bir başka yetkili de, "Gülen cemaati özellikle Afrika'da bazı ülkelerde hem Türkiye hem de o ülke için ciddi sorunlar yaşattı. Bazıları diplomatik kriz niteliğindeydi… Benzer sorunların diğer ülkelerle yaşanmaması için gidilen ülkelerde Gülen cemaati okullarının kapatılmasını, yerine Türkiye tarafından yeni okulların ve eğitim merkezlerinin açılmasını öneriyoruz. Cemaatin varlığının o ülke ve yönetimi için tehdit olduğunu örnekleriyle ortaya koyuyoruz. Bu gezi de öyle olacak" dedi.
Uganda ve Kenya da toplam 5 okul var
Bir yetkili, Gülen cemaatinin Uganda'da bir, Kenya'da ise dört okulunun bulunduğunu bildirdi. Erdoğan şubat sonu mart ayı başında da Fildişi Sahilleri, Gine, Nijerya ve Gana'yı ziyaret etmişti.
“Afrika ülkeleri geri adım atmaz”
Öte yandan Gülen Cemaatini temsil eden Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Başkanı Yardımcısı Erkam Tufan Aytav, "Ben bu ziyaretle herhangi bir Afrika ülkesinin geri adım atacağına ihtimal vermiyorum, hele hele Dünya Kültür Şöleni'ne ABD Başkanı Obama'nın mesaj gönderip sahip çıkması ve Fransa Cumhurbaşkanı Hollande'ın Türkçe Olimpiyatlarının ülkesinde, 'benim yüksek himayemde gerçekleştirilmesinden gurur duyuyorum' demesi ve bakanını göndermesi, özellikle Afrika ülkeleri açısından dikkate alınacak gelişmelerdir. Erdoğan'ın bu çabaları Afrika ülkelerinde işe yaramadı ve işe yarayacağını da zannetmiyorum" diye konuştu.
“Hedeflerden biri Afrika’da ticari ilişkileri artırmak”
Erdoğan, bugün başlayan ziyareti kapsamında Uganda'nın ardından da Kenya'yı ziyaret edecek. Uganda'ya cumhurbaşkanı düzeyinde Türkiye'den ilk ziyareti gerçekleştirecek olan Erdoğan'a hem Uganda hem Kenya'da geniş bir işadamı heyeti de eşlik edecek ve her iki ülkede de iş forumları düzenlenecek, çeşitli anlaşmalar imzalanacak.
Ziyarete ilişkin Reuters'a bilgi veren üst düzey bir yetkili, "Ziyaretin hedefleri; ticareti artırmak ve Türkiye'nin Afrika'daki ticari bağlarını güçlendirmek; Gülen cemaatinin durumunu Afrika ülkelerine birinci elden anlatmak, TİKA'nın bu ülkelerde yaptığı projeleri gözden geçirmek ve yapılabilecek yeni projeleri değerlendirmek" dedi.
“Ticaret kanallarında sıkıntı yaşanıyor”
Türkiye'nin bölgesinde yaşadığı sorunlar nedeniyle ticaret kanallarında ciddi sıkıntı yaşadığını belirten yetkili, "Türkiye ihracatta kayda değer düşüşler yaşıyor. Bu, büyümenin önünde de engel olarak duruyor. Türkiye Afrika açılımı ile sağladığı imkanlarla kayıplarının bir bölümünü telafi etti. Bu dönemde Afrika'daki bağların daha güçlendirilmesi ve yeni ticaret kanallarının oluşturulması amaçlanıyor" diye konuştu.
Türkiye'nin Afrika'ya gerçekleştirdiği ihracat AK Parti'nin göreve geldiği 2002'deki 1.7 milyar dolardan 2013'te 14.1 milyar dolara kadar yükseldi. Yükselişte özellikle Türkiye'nin ana ihracat pazarı olan Avrupa'da küresel krizin etkisiyle pazarların daralması ve Türk firmalarının daralan Avrupa pazarını ikame etmek için Afrika gibi alternatif pazarlara yönelmesi etkili oldu.
Erdoğan'ın Afrika ziyaretine eşlik edecek olan TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi de, "İki ülke ile de dış ticaret ilişkimiz 196 milyon dolar ile son derece düşük bir düzeyde. Ziyaretle birlikte hedefimiz potansiyelini yüksek gördüğümüz bu iki ülke ile ticaretimizi arttırmak. Cumhurbaşkanımızla birlikte gerçekleştireceğimiz bu ziyaretin ekonomik ilişkilerin kuvvetlenmesine katkı sağlayacağını düşünüyoruz" dedi.
Afrika'ya yapılan ihracat 2013'te 14.1 milyar dolara kadar yükselmesinin ardından düşüşe geçti ve 2015 yılını 12.5 milyar dolarda tamamladı. Kıtaya yapılan ihracatta ana kalemleri tekstil, gıda, tarım, altyapı hizmetleri ve inşaat sektörleri oluşturuyor.
USAK Afrika analisti Fouad Farhaoui de Doğu Afrika'nın son yıllarda hem Çin, ABD ve İngiltere gibi büyük ülkeler hem de Hindistan ve Brezilya gibi gelişmekte olan ülkeler için bir rekabet alanına dönüştüğünü ve Doğu Afrika ülkelerinde son yıllarda ciddi altyapı projelerinin yapıldığını belirterek, "Bu nedenle Türkiye'nin bu bölgede ekonomik faaliyetlerini artırması bu projelerden pay alması açısından önemli. Ortadoğu ülkelerinde ciddi sıkıntılar yaşanıyor ve bunlar Türkiye'nin ekonomik faaliyetlerini etkiliyor. Türkiye bunları en yakın noktada telafi edecek alternatifler arıyor ve bence bunun için en uygun yer Mısır ve Doğu Afrika" dedi.