Cumhuriyet ve Barış için Akademisyenler davalarında kritik gelişmeler yaşanabilir
Adalet Bakanlığı’nın üzerinde çalıştığı yargı reformu belgesinin kapsamına Cumhuriyet gazetesi yazar ve yöneticilerine açılan dava ile Barış İçin Akademisyenler davalarını da yakından ilgilendiren başlıkların konulabileceği öğrenildi. Belgenin açıklanmasının ardından bu konulardaki düzenlemelerin hızlı biçimde Meclis’ten geçirilmesinin tasarlandığı, formüller üzerindeki çalışmaların sürdüğü bildirildi.
Adalet Bakanlığı, bir süredir yeni yargı reformu belgesi üzerindeki çalışmalarını sürdürüyor. Bakanlık, geçtiğimiz günlerde sivil toplum kuruluşları ile de bir toplantı yaparak, beklentileri ve önerileri dinledi. Bu önerilerden bazılarının belgede yer alabileceği kaydedildi. Bakanlık, bir yandan da kamuoyunda büyük tepki çeken bazı davalarda yaşanan sıkıntıları gündeme aldı.
Cumhuriyet davasına “istinaf” formülü
Gündeme alınan başlıklardan birinin “Cumhuriyet gazetesi davası” olduğu öğrenildi. Cumhuriyet’in eski yazar ve yöneticileri hakkında açılan davada istinaf mahkemesi 18 sanık hakkında verilen hapis cezalarını yerinde bulmuştu. Yasaya göre, 5 yılın altında hapis cezası almış 8 sanığın istinaf mahkemesinin kararına itiraz hakkı bulunmuyor. Cezaları daha ağır olan 10 sanığın ise Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunma hakları var.
Bu durum, Yargıtay’ın 10 sanık hakkındaki kararı vermesi durumunda 8 sanığın durumunun ne olacağı sorusunu gündeme getirdi. Cumhuriyet davası sanıkları, bu nedenle istinaf mahkemesine yaptıkları başvuruda anayasaya aykırılık itirazında bulunmuşlardı. Ancak istinaf mahkemesi, konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşıma gereği duymadı.
Bu nedenle, temyiz hakları bulunmayan 8 isim, infaz savcılıklarının haklarındaki işlemleri tamamlamasının ardından cezaevine girecek. 10 sanık ise Yargıtay’a temyiz başvurusu hakları olduğundan, bu başvurunun sonucunu bekleyecek. Yargıtay’ın yerel mahkemenin kararını yanlış bulması durumunda bu 10 kişinin davası yeniden görülecek. Ancak bu durumda da üst mahkeme olan Yargıtay’ın hatalı bulduğu bir karar uyarınca 8 sanık hapis yatmış olacak.
Bakanlık, bu çelişkiyi gidermek için formüller üzerinde çalışıyor. Alınan bilgiye göre, üzerinde durulan formül, bu tip durumlarda davanın bütününün Yargıtay’a taşınması. Bir başka formül ise bu tip davalarda Yargıtay’ın kararı açıklanana kadar istinaf mahkemesinin kararının uygulanmaması ve olası bir bozma kararı halinde sanıkların tümünün yeniden yargılanması.
Ancak yargı reformu belgesinin ne zaman açıklanacağı ve olası düzenlemenin ne zaman yasalaşacağı belirsiz. Bakanlık, bu çalışmayı belgeye koymaya karar verip, konuyu hızlı biçimde Meclis gündemine getirse bile Nisan ayının ilk haftasından önce düzenlemenin yasalaşması ihtimali zayıf gözüküyor. Bu durumda Cumhuriyet davasında cezası kesinleşen gazetecilerin cezalarının infazının başlatılması ihtimali doğacak. Kaynaklar, ceza başlatılsa bile düzenleme yasalaştıktan sonra tahliye olabilecekleri ihtimaline de dikkati çekiyor. Ancak söz konusu formül üzerindeki kesin kararın da henüz verilmediği bildirildi.
BAK davaları
Bakanlığın üzerinde çalıştığı başlıklardan birinin de Barış İçin Akademisyenler bildirisini imzaladığı için yargılanan akademisyenlerin davaları olduğu bildirildi. Alınan bilgiye göre, bakanlık, aynı eylemi gerçekleştirerek dilekçeyi imzalayan akademisyenler hakkında farklı mahkemelerde, farklı ceza maddeleri üzerinden süren davalarda çıkan farklı kararları gündeme aldı.
İstanbul Başsavcılığı, her akademisyen için ayrı iddianame düzenleyerek, bunları farklı mahkemelere göndermişti. Bazı akademisyenler Terörle Mücadele Kanunu’ndan, bazıları Türk Ceza Kanunu 301. Maddeden yargılanıyor. Mahkemeler, akademisyenlerin bazıları için 1 yıl 3 ay hapis cezası vererek cezayı erteliyor. Bazı mahkemeler ise 2 yılın üzerinde cezalar vererek, cezayı ertelemiyor. Bu dosyalardan biri istinaf mahkemesinde de karara bağlandı ve bir akademisyenin cezası kesinleşti.
Bakanlığın, dosyalar üzerindeki tepki çeken bu çelişki ve belirsizliğin ortadan kaldırılabilmesi için Yargıtay formülü üzerinde durduğu öğrenildi. Üzerinde çalışılan formüle göre Yargıtay’ın BAK davaları konusunda bağlayıcı, pilot bir karar vermesiyle sorun aşılmaya çalışılacak. Bunun için de bu tip davaların tek elden görülebilmesine olanak sağlayan formüllerin üzerinde duruluyor. Geliştirilecek formülün dosyalarla ilgili Yargıtay’ın nihai bir karar vermesini sağlamaya yönelik olduğu kaydedildi.
Hukuk mezunlarına yan dallar
Yargı reformu belgesinde hukuk fakültesi mezunlarının farklı alanlarda çalışabilmesine olanak sağlayacak düzenlemelerin de yer alacağı bildirildi. Buna paralel olarak, avukatlık, hakim-savcılık için yeni kriterler getirilebileceği de kaydedildi.