Dağlık Karabağ krizi: Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çatışmalarda bir ayda neler yaşandı?
Dağlık Karabağ'da Azerbaycan ile Ermenistan arasında 27 Eylül'de çatışmaların başlamasının üzerinden bir ay geçti. Ateşkes için ABD ve Rusya dahil birçok ülke devreye girse de henüz sonuç alınabilmiş değil.
1994'ten bu yana Ermenistan'ın işgali altında olan Dağlık Karabağ'ın bazı noktalarında bombardıman olsa da, çatışmalar yoğunluklu olarak çevresindeki 7 reyonda (bölgede) sürüyor.
Son bir ayda on binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. İki taraftan 1000'den fazla asker ve 100'ün üzerinde sivil hayatını kaybederken, yüzlerce sivil de yaralandı.
Ermenistan 974 askerinin öldüğünü, 37 sivilin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Azerbaycan askeri kayıpları resmi olarak paylaşmıyor ancak Bakü yönetimi 65 sivilin hayatını kaybettiğini, 300'den fazla sivilin de yaralandığını duyurdu.
Çatışmalar güneyde İran sınırında yoğunlaştı
1994'ten bu yana zaman zaman yürütülen müzakerelerde Azerbaycan'ın önceliği Ermenistan ordusunun bulunduğu ve yerleşimin yok denecek kadar az olduğu, yaklaşık 7 bin kilometrekarelik 7 bölgeden çekilmesi oldu.
Tarafların imzaya en yakın olduğu 2007'deki Madrid Prensipleri de Ermenistan'ın bu bölgelerden çekilmesi, Dağlık Karabağ'a ara statü verilmesini ve nihai kararın sonraki süreçte verilmesini kapsıyordu.
Ermenistan'ın nihai aşamada topraklarına katmak istediği, Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki Kelbecer ve Laçin bölgelerinden ise koridor açılacaktı. Ancak Erivan yönetimi, koridor sözü verilse de Kelbecer ve Laçin'den çekilmeyi reddetti. Azerbaycan da Dağlık Karabağ'ın durumunun belirsiz bırakılmasını kabul etmedi. Anlaşma sağlanamadı.
Azerbaycan'ın operasyonlarına, daha önceki çatışmalarda da öncelik verdiği, güney ve doğudaki 5 bölgeden başladığı görülüyor.
Doğudaki Ağdam ve güneydeki Fuzuli, Cebrayil, Zengilan ve Kubatlık bölgeleri, son haftalarda aktif çatışma bölgeleri.
Bakü yönetimi, güneydeki 4 bölgenin büyük kısmını ve İran sınırını kontrol altına aldığını açıkladı. Ancak bu açıklamalar henüz diğer taraflarca veya bağımsız kaynaklarca teyit edilmedi.
Güneydeki bölgelerin Azerbaycan'ın kontrolüne geçtiğinin teyit edilmesi, Azerbaycan ordusunun 26 yıldır işgal altında olan toprakların yaklaşık altıda birini geri alması anlamına geliyor. Bu durumda Azerbaycan ordusu Aynı zamanda Dağlık Karabağ'ın yönetim merkezi Stepanakert'e (Azerice ismi Hankendi) yaklaşık 40 kilometre kadar yaklaşmış olacak.
Azerbaycan ordusunun bu bölgeleri ele geçirdiğini duyurmasının ardından çatışmalar Laçin'e uzandı. Dağlık Karabağ ile Ermenistan arasındaki çatışmasız tek koridor, şu an için Kelceber bölgesi.
Yoğun olarak devam eden çatışmalar sırasında Dağlık Karabağ içinde kalan ve vurulan çok az nokta var. Bunlardan ikisi Hankendi ve güneyindeki Şuşa. Bu bölgelerde yüzlerce kişi evlerini terk etti. Sivillerden hayatını kaybedenler olduğu duyuruldu. Dağlık Karabağ'da tek taraflı ilan edilen özerk yönetim, 554 askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
Azerbaycan ordusunun buralara yaklaşması ve en yakın ikmal yolu olan Laçin koridorunu kapatması durumunda, çatışmaların Dağlık Karabağ bölgesi içinde daha hızlı ilerlemesi olası. Bakü, güneydeki Cebrayil bölgesi sınırındaki, Dağlık Karabağ'da kalan Hadrut'a girildiğini açıkladı bile.
Azerbaycan'ın büyük şehirleriyle Dağlık Karabağ arasında kalan Ağdam dahil bazı bölgelerde kontrolün sağlandığı duyurulsa da, çatışmalar devam ediyor.
Savunma konumundaki Ermenistan ise Dağlık Karabağ'ın kuzeyindeki Azerbaycan topraklarına top atışına ve bombardımana devam ediyor.
Ermenistan, bu bölgelerdeki askeri üsleri hedef aldığını, böylece karşı tarafı askeri olarak zayıflatmayı hedeflediğini savunuyor.
Azerbaycan ise Ermenistan'ı, sivil yerleşim birimlerini vurmakla suçluyor.