Denge ve Denetleme Ağı: Yargıya güven azalıyor, vatandaşların adaletsizlik algısı pekişiyor!

Ülke genelinde 300’e yakın sivil toplum örgütünü temsil eden Denge ve Denetleme Ağı, daha önce yayınladığı "Yargı Reformu Stratejisi’ne Denge ve Denetlemeden Bakmak" raporunun ardından, Yargı Reform Grubu’nun öncülüğünde, yargıya güvenin azalmasına ilişkin bir politika belgesi hazırlandı.

Son yıllarda yaşanan hak ihlalleri ve yargılama süreçlerinde meydana gelen olumsuzlukların vatandaşın güvenini azaltığını belirten Platform şunları kaydetti:

"İki yıl süren OHAL süreci sonrasında yüksek yargı organlarında yapılan değişiklikler ve yeni sisteme geçişte uyum düzenlemeleri sonucunda yargı üzerindeki yürütme etkisinin arttığı, yargı kurumlarının bağımsızlığı ve hukukun üstünlüğü ilkesinin geçerliliğinin sorgulanır hale geldiği kamuoyunda sık sık dile getirilmektedir.  Bu doğrultuda hazırlanan metinle, ülkemizde yargı alanında ve bilhassa ceza yargılamalarındaki mevcut durum değerlendirilmekte; CHS (Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi) ile yargı üzerinde yürütme etkisinin arttığı ve buna paralel olarak üst mahkemelerin yaptırım güçlerinin de azalmakta olduğu argümanları ele alınmakta ve bu noktalardan hareketle, yargıya güveni sağlamak için acilen atılması gereken bir dizi adım tarif edilmektedir."

Denge ve Denetleme Ağı, yargıya güvenin acilen sağlanması için şu adımların atılması gerektiğini kaydetti:

"Hâkimler ve Savcılar Kurulu, yürütme etkisinden uzak, bağımsız bir yapıya kavuşturulmalı; Adalet Bakanı ve Bakan Yardımcısının Kurulun doğal üyeleri olması uygulaması, tüm partilerin ortaklaşması ile yargı bağımsızlığını güçlendirecek şekilde yeniden düzenlenmelidir.

Adil yargılanma ve silahların eşitliği ilkelerine uygun olarak, yargılama süreçlerinin savunma haklarına saygılı ve savunma ile iddia makamını eşit kabul eden bir yaklaşım ile yürütülmesine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararları yürütme, yasama ve yargının tüm kurumları tarafından dikkate alınmalıdır.

Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi’nin (SEGBİS) istisna seviyesinde kullanılması sağlanmalı, SEGBİS’e başvurulacak haller kesin sınırlar ile belirlenmelidir. Mecliste yargı alanında “reform” kapsamında son yapılan yasal düzenlemede SEGBİS uygulaması idari yargılamalarda da uygulanacak şekilde genişletilmiştir. Mahkemede yüz yüzelik ve hakim önünde dinlenilme ilkelerine aykırılık teşkil eden bu uygulamanın genişletilmesi, adil yargılanma hakkına müdahale alanının genişletilmesi olarak yorumlanmaktadır.

HSK kararlarının objektif kriterlere dayanması, yargı denetimine tabi olması ve Kurulun, hakimler ile ilgili iş ve işlemlerinde, Anayasa ve uluslararası sözleşmeler ile tanımlanan “hakim bağımsızlığı” ilkesine halel getirmeyecek biçimde hareket etmesi sağlanmalıdır.

Avrupa Hakimleri Danışma Kurulu (CCJE), Venedik Komisyonu gibi kurumların raporları ve bu konudaki evrensel ilkeler doğrultusunda, yargı teşkilatlarında reforma gidilmesi ve disiplin cezaları gibi durumlar dışında, kendileri istemediği müddetçe hakimlerin görev yerlerinin değişmemesi yasal güvence altına alınmalıdır."

Denge ve Denetleme Ağı Hakkında

Denge ve Denetleme Ağı (DDA), toplumun çeşitli kesimleri ile farklı siyasi görüşlerden ulusal/yerel düzeyde 298 sivil toplum örgütünün ve on binlerce destekçi ile takipçinin, katılımcı ve çoğulcu demokrasinin güçlenmesi için bir arada mücadele ettiği bir harekettir. 2011 yılında yeni anayasa çalışmaları sırasında bir araya gelen Ağ, Temmuz 2012’den bu yana izleme, politika üretimi, kamuoyu oluşturma ve savunuculuk çalışmaları yaparak, Türkiye’nin demokratikleşmesinde vazgeçilmez olan denge denetleme sisteminin güçlendirilmesine katkı sunmayı hedeflemektedir. DDA, işleyen bir denge denetleme sistemi için reforma ihtiyaç duyulan yedi alanda çalışan “reform grupları” aracılığıyla faaliyet gösterir. Bu yedi reform alanı, anayasa, yasama, yürütme, yargı, medya, yerel yönetimler ve sivil toplum’dur.