Depreme dayanıklı binalar için "Şili formülü" önerisi

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Cemalettin Dönmez, depreme dayanıklı binalar için perde duvar kullanımının önemine dikkati çekti. "Şili formülü"nün bu esasa dayandığını ifade eden Prof. Dr. Dönmez, "Tipik olarak bina güçlendirilmesinde yapılan şey binalara perde eklenmesidir. Dolgu duvarların bir kısmının betonarme duvar haline getirilmesidir. Bu formül uygulandığında binalar bırakın yıkılmayı ya hasar almıyor ya da çok az alıyor" dedi.

Prof. Dr. Dönmez, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremlerin ardından arama-kurtarma ekiplerinin çalışmaları sonrası sekiz  kişilik bir ekiple Hatay’ın merkez Antakya ilçesine gidip, 500 binada hasar tespit çalışması yaptığını belirtti.Hatay'da 2000 öncesinde inşa edilen bina sayısının çok olması nedeniyle en ağır hasar alan bölgenin Antakya olduğunu söyleyen Prof. Dr. Dönmez, "2010 sonrası inşa edilen binaların oluşturduğu bölge, merkezden farklı olarak büyük oranda ayaktaydı. 131 binadan 1'i yıkılmış, 2'sinin ise acil yıkılması gerekiyordu. Geri kalanının yüzde 90'ı ağır hasarlıydı ama ayaktaydı. Bu binalar yıkılacak olsa da insanların canını kurtarabildiği anlamına geliyor" ifadelerini kullandı.

"Şili formülünde binalar ya hasar almıyor, ya da çok az alıyor"

İnşaat mühendislerinin şartnameye göre tasarım yaptığını söyleyen Prof. Dr. Dönmez, yapılarda belli miktarda perdeyi zorunlu tutan "Şili formülü"nün önemini vurguladı.Can kayıplarını önlemesinin yanı sıra inşaat maliyetlerinde de bir sigorta olarak kabul edilebilecek bu formülün uygulanması gerektiğini anlatan Prof. Dr. Dönmez, sözlerine şöyle devam etti:

"Şili formülünü uygulamak yapı maliyetlerini yüzde 5-10 civarında arttıracaktır ama kayıplarımızı düşündüğünüzde bu formül bir sigorta olabilirdi. 'Şili formülü', binanın güçlendirilmesinde, binaya perde eklenmesi şeklinde uygulanıyor. 'Şili formülü'nün esası da buna dayanıyor.Yani dolgu duvarlar, beton duvar haline getiriliyor. Bu formül uygulandığında binalar bırakın yıkılmayı ya hasar almıyor ya da çok az alıyor. Kayıp azalıyor. TOKİ yapılarının iyi performans gösterdiği söyleniyor. Bunun da nedeni tünel kalıp kullanımıdır, yani bu binalarda yoğun miktarda perde duvar var demektir. Perde duvar kullanımı şart koşulabilir. Doğru uygulanırsa bu yeni yapılan binaların performansını çok iyi hale getirir."

Yasal düzenleme gerekiyor

Üniversitelerde deprem tasarımı yapacak mühendislerin uzmanlaşmasına yol açacak bir düzenleme gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Dönmez, İYTE olarak eğitim planında sınırlı da olsa bir değişiklik yapabileceklerini dile getirdi. (DHA)