Devlet Malzeme Ofisi'nin binalarında deprem güvenliği yok

DMO'nun Gebze'deki İstanbul Bölge Müdürlüğü ve Basım İşletme Müdürlüğü binaları için 2019'da güçlendirilme ya da yeniden yapılma kararı çıktı. Ancak kurum 167 personeliyle bu binalarda hala faal.

Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı Devlet Malzeme Ofisi'nin Gebze'de kullandığı binaların depreme dayanıklı olmadığı ortaya çıktı. DW Türkçe'nin incelediği raporlar ve yazışmalar, 2019'da hazırlanan depremsellik etüdü raporlarında söz konusu binaların güçlendirilmesi ya da yeniden yapılması kararı çıktığını ortaya koyuyor.

Ancak aradan yaklaşık 3,5 yıl geçmesine rağmen kurum, 167 personeliyle birlikte aynı binalarda faaliyetini sürdürüyor. Devlet Malzeme Ofisi'nin kiraladığı binaların sahibi Çelik Uluslararası Nakliyat ise olabilecek ölüm ve hasar durumlarında "sorumluluk bize ait değil" diyor.

Karar 2019 depreminden sonra çıkmıştı

26 Eylül 2019'da İstanbul'da gerçekleşen 5,8 büyüğünde depremin ardından İstanbul Valiliği, kamu kurumlarının kullandığı binalara depremsellik etüdü yaptırılması talimatı vermişti.

DW Haber'in edindiği belgelere göre Kocaeli'nin Gebze İlçesi'nde bulunan Devlet Malzeme Ofisi İstanbul Bölge Müdürlüğü ve Devlet Malzeme Ofisi Basım İşletme Müdürlüğü idari binaları, üretim atölyeleri ve depo alanları olarak kullanılmak üzere kiralanan yapıların da bu kapsamda depremsellik etüdü yaptırıldı.

Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tarafından yapılan incelemeler sonucu 20 Kasım 2019'da verilen teknik raporda; incelenen yapıların riskli olduğu, bu haliyle kullanılmalarının sakıncalı olduğu kararı çıktı.

"Deprem yüklerini taşıyamayacak halde"

Raporda "Yapıların deprem performanslarının yönetmelikte öngörülen hedef performansının altında olduğu ve taşıyıcı sistemlerinin deprem yüklerini mevcut haliyle güvenle taşıyamayacak halde olduğu anlaşıldı" denildi. Diğer taraftan yapılan incelemeler sonucunda yapının zemininde çökme ve mevcut bina bakımından taşıma gücü sorunu belirlenmiş olup zeminde iyileşme yapılması gerektiği de belirlendi.

Söz konusu yapıların 2018 Deprem Yönetmeliği'ne göre güçlendirilmesi veya yıkılarak ilgili yönetmeliklere göre yeniden inşa edilmesi gerektiği görüşüne varıldı.

Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından Aralık 2019'da hazırlanan teknik raporda da binanın güçlendirilmeden kullanılmasının sakıncalı olduğu kanaatine varıldığı belirtildi. Bunun üzerine söz konusu yapıların güçlendirilmesi için gereken çalışmalar ve bu çalışmaların tahmini süreleri de hesaplandı. Yapıların, öngörülen deprem güvenliğine kavuşabilmesi için yapılması gereken güçlendirme çalışmaları kapsamında 180 iş günü (6 ay) tamamen boşaltılması gerektiği, öngörülen toplam iş günü sayısının da 250 gün olduğu belirtildi.

Ancak aradan yaklaşık 3 yıl 5 ay geçmesine rağmen, Cumhuriyet Mahallesi Güney Yan Yolu NO: 22 Gebze/Kocaeli adresinde bulunan yapılarda gerektiği gibi güçlendirme ya da yeniden inşa söz konusu olmadı.

Binaları 2011 yılında kiralamıştı

Devlet Malzeme Ofisi ise aynı binalarda faaliyetine devam ediyor. Kurum, söz konusu binaları 2011'da Çelik Uluslararası Nakliyat ve Turizm AŞ firmasından kiralamıştı. Binanın güçlendirilmesi sorumluluğu da ilgili yasalara göre taşınmazını kiralayan bu firmaya ait.

Devlet Malzeme Ofisi İstanbul Bölge Müdürlüğü, Kahramanmaraş depremlerinden sonra, 16 Şubat 2023 tarihinde Çelik Uluslararası Nakliyat'a gönderdiği yazıda, şirketin binanın güçlendirme çalışmalarını yapıp yapmayacağı konusunda bilgi talep etti.

Binaların deprem güvenliği olmadığını gösteren raporlardan yaklaşık 3 buçuk yıl sonra gönderilen yazıya, Çelik Uluslararası Nakliyat'tan gelen yanıt ise çarpıcı ifadeler içeriyor.

Çelik Uluslararası Nakliyat, 20 Şubat 2023 tarihinde Devlet Malzeme Ofisi İstanbul Bölge Müdürlüğü'ne verdiği yanıtta "Kiralananın Kurumunuzca mevcut şekliyle kullanılmaya devam edilmesi sonucu oluşacak risk/tehlike ve olası ölüm ve hasar durumlarından hiçbir şekilde hukuken herhangi bir sorumluluk kabul etmediğimizi tarafınıza te'kiden (yineleyerek) bildiririz" diyor.

"Maliyeti karşılayacak imkânımız yok"

Şirket, gönderdiği yazıda, Sakarya Üniversitesi tarafından hazırlanan raporla belirlenen güçlendirme işlemlerine ilişkin yaptıkları araştırma ve değerlendirme sonucu, bu işlemler için gereken harcamaların yaklaşık olarak yıkıp yeniden yapma maliyetine denk geldiğini anladıklarını belirtiyor.

Bu durumun şirket yükümlülüklerinin kapsam ve boyutlarını aştığını iddia eden firma, güçlendirme çalışmaları için gereken maliyeti karşılayacak imkanlarının bulunmadığını, Devlet Malzeme Ofisi'nin bu güçlendirmeyi yapacaksa tüm maliyeti kamu kurumunun karşılaması gerektiğini, eğer karşılamazlarsa binaları tahliye edebileceklerini söylüyor.

Personel sayısı 167'yi buluyor

Web sitelerinde yer alan bilgiye göre Devlet Malzeme Ofisi İstanbul Bölge Müdürlüğü'nün 67, Devlet Malzeme Ofisi Basım İşletme Müdürlüğü'nün 96 olmak üzere iki müdürlüğün toplam personel sayısı 167'yi buluyor.

Bir kamu kurumunun en az 167 personeliyle birlikte can ve mal güvenliğini tehlikeye atarak neden deprem güvenilirliği olmayan binalarda yıllardır faaliyetine devam ettiği ise tartışma konusu.

Bakan Nebati neden gizledi?

DW Türkçe'nin incelediği Meclis tutanaklarına göre, 11 Ekim 2022'de AKP'ye geçen Memleket Partisi'nin eski İzmir Milletvekili Mehmet Ali Çelebi, 21 Aralık 2021'de Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'ye "Bakanlığınıza bağlı kurum ve kuruluşların İstanbul ilinde depreme karşı hassas olduğu tespit edilen ve güçlendirme çalışması yapılan bina sayısı nedir? Dayanıklılık testi yapılan bina sayısı kaçtır? Bu binaların deprem tahkikat raporları çıkarılmış mıdır? Çıkarıldıysa sonuçları nedir" sorularını yöneltmişti.

Bakan Nebati, soru önergesine, süresi geçtikten sonra, 11 Şubat 2022 tarihine verdiği yanıtta, "Bakanlığımız ve bağlı kurumların hizmet binalarının deprem dayanıklılık testi ve güçlendirme çalışmaları ihtiyaçlar doğrultusunda yapılmakta olup analizler sonucunda ortaya çıkan gerekli güçlendirme yatırımları ivedilikle yapılmaktadır" demişti.

Nebati'nin, verdiği yanıtta, Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı Devlet Malzeme Ofisi'nin İstanbul Bölge Müdürlüğü'nün kullandığı binalarla ilgili duruma değinmediğini görülüyor.