AKP ve MHP'nin sosyal medya yasa teklifi Meclis'e sunuldu: 3 yıla kadar hapis cezası geliyor
T24 Haber Merkezi
Kamuoyunda 'sosyal medya yasası' olarak bilinen "Basın Kanunu'yla Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" AKP ve MHP’nin ortak imzası ile TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Sunulan 40 maddelik yasa teklifine göre, "sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse", 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilen ceza yarı oranında artırılacak.
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız'ın aylardır üzerinde çalıştıklarını duyurduğu AKP Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Özdemir’in ilk imzacısı olduğu yasa teklifi bu akşam saatlerinde Meclis'e sunuldu. AKP'nin aylardır süren çalışmasını yürüten Grup Başkanvekili Mahir Ünal'ın imzasının teklif metninde yer almaması ise dikkati çekti.
1 Ocak 2023'te yürürlüğe gireceği belirtilen teklifte yer alan dikkat çeken düzenlemeler şöyle:
"Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suç sayıldı; 3 yıla kadar hapis cezası
Türk Ceza Kanunu'na eklenen yeni bir madde ile "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu tanımlandı. Buna göre "sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse", 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilen ceza yarı oranında artırılacak.
Twitter temsilcisine "ikâmet" zorunluluğu
Sosyal medya platformlarına getirilen temsilci bulundurma zorunluluğu kapsamında, söz konusu temsilcinin artık yalnızca Türk vatandaşı olması yeterli olmayacak; temsilcinin Türkiye'de ikâmet etmesi gerekecek.
Türkiye'den günlük erişimin 10 milyondan fazla olması halinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci, sosyal ağ sağlayıcının sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin tüzel kişi olması halinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması zorunlu tutulacak.
MİT düzenlemesi
Milli İstihbarat Teşkilatı'nın görev ve faaliyetleriyle ilişkili evrak veya bilgiyi ele geçirdiği hususunda yeterli şüphe barındıran yayınların internet ortamında yapılması halinde içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilecek.
Adli merciye bildirim zorunluluğu
Sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılara öneriler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir şekilde yer vermekle yükümlü olacak. Ayrıca reklamlara ilişkin içerik, reklam veren, reklam süresi, hedef kitlesi, ulaşılan kişi veya grup sayısı gibi bilgilerin yer aldığı bir reklam kütüphanesi oluşturarak bunu internet sitesi üzerinden yayınlayacak.
Çocuk istismarı gibi anayasal düzene karşı işlenen suçlarla ilgili yapılan içeriklerde düzenleme
TCK'da yer alan; çocukların cinsel istismarı, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yaymak, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgilerin soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından talep edilmesi üzerine ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye'deki temsilcisi tarafından adli mercilere verilmesi zorunlu olacak. Bu bilgilerin verilmemesi durumunda, ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılması talebiyle Ankara Sulh Ceza Hakimliği'ne başvurulabilecek. Kararın gereği, bildirimden itibaren derhâl ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. Sosyal ağ sağlayıcılar, çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri almakla yükümlü olacak.
6 aya kadar reklam yasağı
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı, kendisi tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereğinin yerine getirilmemesi halinde, Türkiye'de yerleşik vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin, ilgili yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya 6 aya kadar reklam vermesinin yasaklanmasına karar verebilecek. Başkan, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilecek. Bu kararın 30 gün içinde yerine getirilmemesi halinde, sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması istenebilecek.
Reklam yasağını delenlere 100 bin TL'ye kadar para cezası
BTK Başkanı tarafından verilen idari para cezalarının yasal süresinde ödenmemesi durumunun bir yıl içinde birden fazla tekrar etmesi halinde, başkan tarafından yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcıya Türkiye'de yerleşik vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilerin ilgili sosyal ağ sağlayıcısına 6 aya kadar yeni reklam vermesinin yasaklanmasına karar verilebilecek. Reklam yasağına aykırı davranan Türkiye'de mukim vergi mükellefi gerçek ve tüzel kişilere, 10 bin TL'den 100 bin TL'ye kadar idari para cezası uygulanabilecek.Sosyal ağ sağlayıcı, başlık etiketleri veya öne çıkarılan içerikler aracılığıyla ortam sağladığı başkasına ait yayın yoluyla işlenen suçtan, yayını sunuş biçiminden kullanıcının söz konusu yayma ulaşmasını amaçladığı açıkça belli ise sorumlu tutulacak. Sosyal ağ sağlayıcı, kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması halinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşacak. Sosyal ağ sağlayıcı, kamu güvenliğini ve kamu sağlığını etkileyen olağanüstü durumlara ilişkin kriz planı oluşturmakla ve BTK'ya bildirmekle yükümlü olacak.
30 milyon TL ceza
Şebekeler üstü hizmet sağlayıcılar, Türkiye'deki aktif bireysel ve kurumsal kullanıcı sayısı, sesli arama sayısı ve süresi, görüntülü görüşme sayısı ve süresi, anlık mesaj sayısı gibi bilgileri BTK'ya bildirmekle yükümlü olacak. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcılara 1 milyon TL'den 30 milyon TL'ye kadar idari para cezası verilebilecek. Bu cezayı süresinde ödemeyen ve BTK'ca yapılacak bildirimden itibaren 6 ay içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya yetkilendirilmeksizin hizmet sunan şebekeler üstü hizmet sağlayıcısının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 95'ine kadar daraltılmasına veya ilgili uygulama veya internet sitesine erişimin engellenmesine karar verilebilecek.
İnternet haber siteleri de "süreli yayın" kategorisine girecek
İnternet haber siteleri de "Basın Kanunu" kapsamına alınacak ve "süreli yayın" kategorisinde kabul edilecek. İnternet haber sitelerinde çalışan gazeteciler, Basın İş Kanunu kapsamında sigortalanacak.İnternet haber sitelerinde, sitenin faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurması zorunlu olacak.
Yayımlanan içerikler 2 yıl saklanacak
İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığı'na teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilecek. Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak.
İnternet sitelerindeki düzeltme ve cevap yazıları
İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısının; sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında bir hafta süreyle yayımlanacak.
İnternet haber siteleri yoluyla işlenen suçlarla ilgili ceza davalarının dört ay içinde açılması zorunlu olacak.
Basın kartlarına düzenleme
Basın kartı başvurusu Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'na yapılacak.Basın kartı türleri de yeniden belirlendi. Buna göre "göreve bağlı basın kartı", bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilecek."Süreli basın kartı", görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensuplarına; "geçici basın kartı" ise görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye'ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilecek. Geçici bir süreyle çalışmayan medya mensupları "serbest basın kartı"; en az 18 yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlileri ise ömür boyu "sürekli basın kartı" taşıyabilecek.
Cumhurbaşkanı karar verecek
Teklifte basın kartını taşıyabilecek kişiler için şartlar da sıralandı.Buna göre Türkiye'de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, süreli yayınların sahiplerine veya tüzel kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarına, medya kuruluşları adına hareket eden ve görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensupları ile görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye'ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında serbest gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeline, medya alanında faaliyet göstermeleri şartıyla, sendikalar ile kamu yararına faaliyette bulunduğu Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine basın kartı verilebilecek.
Basın kartı için adli sicil kaydı önemli olacak
Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma, yalan tanıklık, yalan yere yemin, iftira, suç uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikâp, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçları ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, kamu barışına karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk ve terör suçlarından hüküm giymemiş olması; Basın İş Kanunu'na göre sözleşme yapmış olması ve mücbir sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalışması; medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması şart olacak.Basın kartı talep eden yabancı medya mensupları ise medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri, Türkiye'de çalışma izinlerinin olması ve bağlı bulundukları kuruluşun idare merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye'deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri halinde, karşılıklılık esası da gözetilerek basın kartı verilebilecek. Kurumlarda çalışma izni ile yabancı uyruklu personel çalıştırılabilecek.
Üyelerin 5'i İletişim Başkanlığı'ndan
Basın Kartı Komisyonu, İletişim Başkanlığı'nı temsilen iki üye, süreli yayın organlarının sahip ve/veya çalışanlarınca kurulan basın-yayın meslek kuruluşlarından basın kartı sahibi en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek bir üye, İstanbul, Ankara ve İzmir dışındaki illerde kurulu basın-yayın meslek kuruluşlarının sahip ve/veya çalışanları tarafından kurulmuş basın-yayın meslek kuruluşlarından en fazla basın kartı sahibi üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek bir üye, sürekli nitelikte basın kartı sahipleri arasından İletişim Başkanlığı'nca belirlenecek bir üye, ulusal düzeyde yayın yapan radyo ve/veya televizyonların yönetim kurulu başkanları ve/veya gazeteci çalışanlarınca kurulmuş olan basın-yayın meslek kuruluşlarından en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek bir üye, göreve bağlı basın kartı sahibi gazeteciler arasından İletişim Başkanlığı'nca belirlenecek bir üye, işçi sendikası şeklinde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye, İletişim Fakültesi dekanları veya basın kartı sahibi gazeteciler arasından İletişim Başkanlığı'nca belirlenecek bir üye olmak üzere, toplam 9 üyeden oluşacak. Üyelerin görev süresi iki yıl olacak. Süresi dolan üyeler yeniden seçilebilecek.Komisyon, başvuru sahibinin niteliklerini, mesleki çalışmalarını, eserlerini, ödüllerini değerlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek. Komisyonun kararları, İletişim Başkanı tarafından onaylandıktan sonra uygulanacak. Basın kartı sahibinin, basın ahlâk esaslarına aykırı davranışlarda bulunması halinde komisyon kararıyla basın kartı iptal edilecek.Basın kartının; gazetecinin basın kartı almak için şart koşulan niteliklere sahip olmadığı veya bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde kart almaya engel durum ortadan kalksa dahi iptal tarihinden itibaren bir yıl boyunca kart alamayacak. Basın ahlâk esaslarına aykırı davranışlarda bulunduğu için basın kartı iptal edilen gazeteci ise 5 yıl boyunca yeniden basın kartı sahibi olamayacak. Sayılı suçlardan hüküm giymiş bulunanlar ise adli sicil kayıtları silinmediği müddetçe basın kartı alamayacak. İletişim Başkanlığı'nca düzenlenecek basın kartlarının şekli, medya kuruluşlarında aranacak şartlar, kontenjanlar, komisyon üyelerinin belirlenmesi, çalışma ve karar alma usulleri, başvuru türleri ile başvuruda istenilecek belgeler İletişim Başkanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet gösteren internet haber siteleri, 3 ay içinde kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmek zorunda olacak.
Basın İlan Kurumu Genel Kurulu'nun üye sayısı 42'ye çıkarıldı
Basın İlan Kurumu Genel Kurulu, kurumun idaresine katılmayı kabul eden gazete ve dergi sahiplerinin kendi aralarında seçecekleri; satışı 100 binin üzerinde olanlardan 1, satışı 99 bin 999-50 bin arasında olanlardan 1, satışı 49 bin 999 - 10 bin arasında olanlardan 1, satışı 10 binin altında olanlardan 1, resmi ilan yayınlayan internet haber sitesi sahiplerinin kendi aralarından seçecekleri 2, İstanbul, Ankara, İzmir dışında kalan ve resmi ilan yayınlayan Anadolu gazete sahiplerinden 3, en çok üyeye sahip gazeteciler sendikasından 2, İstanbul, Ankara ve İzmir'deki en fazla basın kartlı üyeye sahip gazeteci derneklerinden 1'er olmak üzere toplam olarak 14 temsilci; Cumhurbaşkanınca görevlendirilecek 14 temsilci, İstanbul, Ankara ve Dokuz Eylül Üniversiteleri Hukuk Fakülteleri ile Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinden 1’er, İstanbul, Ankara ve Ege Üniversitelerinden Basın Yayınla ilgili eğitim yapan yüksekokul yada enstitülerden 1’er öğretim üyesi, ticaret siciline kayıtlı ilan prodüktörlerinden 1, Türkiye Ticaret Odaları, Sanayi Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğinden 1, Türkiye Barolar Birliğinden 1, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünden (TRT) 1, Anadolu Ajansı T.A.O.’dan 1, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'ndan 1, RTÜK'ten 1 olmak üzere toplam olarak 14 temsilciden; böylece 42 üyeden oluşur. oluşacak.Basın İlan Kurumu, her ayın sonunda resmi ilan ve reklam verilebilecek olan mevkuteler ile internet haber sitelerinin isimlerini ve vasıflarını ihtiva eden birer listeyi, kurumun internet siteleri üzerinden duyuracak.Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve yönetmelikler uyarınca yayınlatılması mecburi olan resmi ilanlar, kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan sair müesseseler veya bunların iştiraklerinin internet haber sitelerinde yayınlatacakları ilan ve reklamlar ancak Basın İlan Kurumu aracılığı ile yayınlanabilecek. Bu yayınlanan ilan ve reklamların, kopyalanması, yayınlanması, yayınlattırılması ve ticari faaliyete konu edilmesi Basın İlan Kurumu'nun vereceği izne bağlı olacak. Cumhurbaşkanlığına bağlı kurum ve kuruluşlar ile bakanlıklar, bağlı, ilgili veya ilişkili kurum ve kuruluşlar ile diğer kurum ve kuruluşların kendi internet sitesinde yayını zorunlu olan ilanlarının ayrıca Basın İlan Kurumu İlan Portalı'nda yayınlatılması zorunlu olacak. Bu ilanların Basın İlan Kurumu İlan Portalı'ndaki yayınından ücret alınmayacak. İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayınlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayma ilişkin usul ve esaslar bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Basın İlan Kurumu Genel Kurulu tarafından 6 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.Gazete ve internet haber sitesi ilanlarının Basın İlan Kurumu aracılığıyla hangi usulde yapılacağı da teklifte belirlendi. Sözü edilen parasal limitlerin olağanüstü hallerde Adalet Bakanlığı'nın teklifi üzerine Cumhurbaşkanı kararı ile güncellenebileceği ifade edildi.
Teklif metninde Mahir Ünal'ın imzası yok
MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız'ın aylardır üzerinde çalıştıklarını duyurduğu yasa teklifi bu akşam saatlerinde Meclis'e sunuldu. AKP'nin aylardır süren çalışmasını yürüten Grup Başkanvekili Mahir Ünal'ın imzasının teklif metninde yer almaması ise dikkati çekti.