DİSK-AR: Türkiye asgari ücretliler ülkesi haline geliyor!

DİSK-AR raporunda Türkiye'nin asgari ücretliler ülkesi haline geldiği belirtilerek "Merkez Bankası ve DİSK-AR verileri asgari ücret civarında bir ücretle çalışanların oranının yüzde 50’lerde olduğunu gösteriyor" denildi.

DİSK-AR Asgari Ücret Gerçeği 2023 Araştırması yayımlandı. Raporda, "Milyonlarca işçi asgari geçim için yetersiz olan asgari ücretle geçinmeye çalışırken, işçilerin bir bölümü de yasal asgari ücrete dahi erişemiyor" ifadelerine yer verildi.

Türkiye'de toplu pazarlık oranının düşük olduğu vurgulanırken "AB ülkelerinde ortalama toplu pazarlık kapsama oranı yüzde 60’ların, OECD ülkelerinde yüzde 30’ların üzerinde iken ILO’ya göre Türkiye’de genel olarak yüzde 7.5, özel sektörde ise yüzde 6’nın altındadır.

Bu durum Türkiye’de asgari ücret civarında çalışanların oranını artırırken AB ülkelerinde asgari ücretler çalışanların kapsamını düşürüyor. Asgari ücret kapsamının düşürülmesinin yolu, örgütlenmenin önündeki engellerin kaldırılarak toplu pazarlık kapsamının genişletilmesidir"  denildi.

Asgari ücret, ortalama ücret haline geldi

Asgari ücretin ortalama ücret haline geldiği kaydedilirken "Türkiye’de diğer emek gelirleri artışının sınırlı kalması sonucunda asgari ücret ile diğer ücretler arasındaki makas kapanıyor ve asgari ücret civarı ücretle çalışanların oranı artıyor. Giderek artan bir biçimde daha çok emekçi asgari ücrete yakın ücretlerle çalışır hale geliyor. Türkiye hızla asgari ücretliler ülkesine dönüşüyor" cümlelerine yer verildi.

Raporda, 2005 yılında aylık ortalama ücret ve maaş geliri asgari ücretin 2.2 katı iken, 2020’de asgari ücretin 1.7 katına geriledi. İşgücü maliyeti araştırmalarına göre ise asgari ücretin ortalama işgücü kazancına oranı 2012’de yüzde 44 iken 2020’de yüzde 73’e yükseldi bilgisi paylaşıldı.

"Asgari ücret kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt asgari ücretin 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi"

Asgari ücretin kişi başına GSYH'ye oranının gerilediği aktarılarak "1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80.6’sı düzeyinde olan asgari ücret, 2022 yılında GSYH’nin yüzde 43.7’ye geriledi. 2016’da asgari ücretin kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 59.7 iken 2022’de yüzde 43.7’ye geriledi. Asgari ücret kişi başına gelire paralel olarak artsaydı brüt asgari ücretin 2022’de ortalama 5 bin 738 TL değil, 10 bin TL’nin üzerinde olması gerekirdi" notu paylaşıldı.

DİSK-AR raporundan öne çıkan bazı başlıklar şunlar oldu:

• Özel sektör işçilerinin yüzde 21.7’si asgari ücrete erişemiyor. Özel sektörde asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı yüzde 50.4 ve asgari ücret civarında çalışanların oranı (yüzde 10 komşuluğunda) yüzde 64.7’dir.
• 2021 yılı itibarıyla asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altında ücret alan işçilerin oranı yüzde 48.7’dir
• Asgari ücretin yüzde 10 fazlası ve altında ücret alanların oranı genelde yüzde 48.7 iken kadınlarda yüzde 55.6’ya yükselmektedir.
• 2012’de Avrupa’da Türkiye’den düşük asgari ücrete sahip 12 ülke varken, 2022’de bu sayı 2’ye düştü. Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip iki ülke Bulgaristan ve Arnavutluk’tur.
• Merkez Bankası’nın yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına göre 2003 yılında asgari ücretin yıllık tutarı ile 25 altın alınabilirken 2022’de yıllık net asgari ücretle sadece 9 Cumhuriyet altını alınabilmektedir.
• 2008’de yıllık 371 ABD doları olan asgari ücret 2016’da 430 dolara yükseldi. Sonra ekonomik ve siyasal istikrarsızlığa bağlı olarak asgari ücret dolar cinsinden gerilemeye başladı. Asgari ücret TL’nin değer kaybının hızlanmasıyla 2022 yılı ortalaması olarak 298 ABD dolarına kadar geriledi.