Doğu Afrika'da 'gözdağı'
Nairobi'de yaşayan Geodfrey Ng'anga'ın, 1500 tavuğu, altı da ineği var. O, Kenya'daki binlerce klasik küçük çiftçiden sadece biri ve Avrupa pazarının geçim kaynağını yok edebileceği endişesi taşıyor. Ng'anga, Avrupa Birliği'nde teknolojinin daha iyi olduğunu ve bu nedenle ürünlerini Afrika'da daha iyi satabileceklerini düşünüyor.
Küçük çiftçilerin korkularının sebebi, Avrupa Birliği ile geçen yıl imzalanan kısa adı EPA olan Ekonomik Ortaklık Anlaşması. Birçok avantaj sağlaması gereken anlaşma, özellikle de Kenya'da endişe yaratıyor. Kenya'da anlaşmaya dair pek de hoş olmayan bir kelime revaçta: ‘Gözdağı'. Brüksel geçen yıl Kenya, Ruanda, Burundi, Tanzanya ve Uganda ile anlaşmayı hayata geçirmeyi planlıyordu.
'Rekabet mümkün değil'
Ne var ki, özellikle de Kenya'da, milli ekonominin AB'nin sübvanse edilmiş düşük fiyatlı meyve ve sebzeleriyle rekabet edemeyeceği korkusu nedeniyle, anlaşmaya imza atılamadı. Kenya İnsan Hakları Komisyonu'ndan Frederick Njehu, çok kötü bir anlaşma olduğu görüşünde. Doğu Afrika Topluluğu'nun, Avrupa Birliği'nin kendisinden talep ettiklerinin üstesinden gelmesinin mümkün olmadığını belirten Njehu, özellikle de piyasanın yüzde 82'inin liberaleşmesinin gelecek 15 yıl içinde tüm ithalat vergisinin kalkması anlamına geleceğine dikkat çekiyor.
Yerli bir enstitünün tahminlerine göre, sadece Kenya yılda 100 milyon euronun üzerinde kayba uğruyor. Bu para, milli ekonominin inşasında kullanılabilecek bir para. Ekonomik Ortaklaklık Anlaşması aynı zamanda Avrupa Birliği'ne ihraç edilecek ürünlere yeni vergi getirilmesini de engelliyor. Oysa ülkeler, milli ekonomilerindeki kan kaybını azaltmak için yeni vergiler öngörüyordu. Avrupa Birliği'nin yeni tanıtım filmine göre ise bunların hepsi gereksiz korkular.
Avrupa baskıyı arttırdı
Bölgenin en güçlü ülkesi olarak Kenya, geçen yıl imza atmaktan kaçınınca, Avrupa Birliği de baskı silahına yöneldi. Birlik, Kenya ekonomisi için son derece önemli olan kahve, çiçek, konserve ve ananas gibi ürünlere yüzde 8,5'dan yüzde 30'a kadar gümrük vergisi uygulamaya başladı. Kenya'da ‘gözdağı' olarak sert eleştirilere yol açan uygulama kısa süre sonra etki gösterdi ve Kenya da anlaşmaya imza attı.
Alman hükümetinin Afrika temsilcisi Günter Nooke de AB'nin uygulamalarını eleştiriyor. Bir yandan Afrika'ya yönelik kalkınma programları hazırlanırken, diğer yandan böylesi ekonomik pazarlıklarla yapılanın yeniden bozulduğuna dikkat çekiyor. Birleşmiş Milletler ekonomi uzmanları da benzer görüşte. Anlaşmanın Doğu Afrika Topluluğu'na uzun vadede yarar sağlamayacağını, aksine Avrupa pazarının kendileri için tehdit olacağını belirtiyorlar.