Dünya Basın Özgürlüğü gününde Türkiye karnesi: İşten atma, soruşturma, tutuklama, ölüm!
Ocak-Şubat-Mart 2016 BİA Medya Gözlem Raporu'na göre, 28 gazeteci ve 10 dağıtımcı cezaevinde. Tutuklu gazetecilerin 18'i ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasından olduğu belirtildi. Yine rapora göre; 15 site ve 312 site haberine sansür geldiği belirtilirken, 185 gazetecinin işsiz kaldığı kaydedildi. Aralarında T24 yazarı Hasan Cemal ve gazeteci-yazar Cengiz Çandar’ın da bulunduğu 89 gazeteci hakkında Cumhurbaşkanı’na hakaretten soruşturma açıldı. Biri Cizre'de, biri Ankara'da biri de Antep'te olmak üzere 3 gazeteci de öldürüldü.
Bianet'ten Erol Önderoğlu, 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü günü dolayısıyla, Ocak-Şubat-Mart 2016 BİA Medya Gözlem Raporu'nu açıkladı. Rapora göre; gazeteciler "casus", "darbeci", "terörist" suçlamalarıyla, Ceza Kanunu (TCK) ve Terörle Mücadele Kanunu (TMK) gölgesinde beş ömür boyu; 2 bin 229 yıl 6 ay hapis tehdidiyle karşı karşıya olurken, geçen yılın aynı dönemine göre saldırıya uğrayan gazetecilerin 10'dan 17'ye, gözaltıların 7'den 49'a; hapisteki habercilerin 23'ten 28'e; yayın yasaklarının 2'den 5'e; işsizlerin 8'den 185'e çıktığını ortaya kokuyor.
"Öldürülen gazeteciler", "hapisteki gazeteciler", "saldırı, tehdit ve engellemeler", "soruşturmalar, açılan-süren davalar, kararlar", "hakaret, kişilik hakları ve tazminat davaları", "yasaklamalar, kapatmalar, toplatmalar", "Anayasa Mahkemesi", "AİHM", "RTÜK" ve "YSK" bölümlerinin yer aldığı raporda, 3 ay boyunca gazeteciler hakkında TCK ile TMK birlikte uygulanmak suretiyle yargılamaların sürdüğü, yargılamalarda gazeteci ve dağıtımcı / medya çalışanlarına yönelik gazetecilik yoluyla "silahlı örgüt üyesi olmak", "örgüte yardım etmek" veya "örgüt kurmak, sevk ve idare etmek" suçlamalarının devam ettiği belirtildi.
3 gazeteci öldürüldü
Azadita Welat gazetesi sorumlu Müdürü Rohat Aktaş 24 Şubat’ta Cizre’de, Tarım TV muhabiri Gülşen Yıldız 17 Şubat’ta Ankara’da düzenlenen bombalı saldırıda, Suriyeli gazeteci, 37 yaşındaki Naji Aljarf Gaziantep’te 7 Ocak’ta sokak ortasında ensesinden vurularak öldürüldü.
Cezaevindeki gazetecilerin çoğu Kürt medyasından
Yine rapora göre, 28 gazeteci ve 10 dağıtımcı Nisan 2016'da cezaevinde girerken, gazetecilerin 18'i ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasından; TMK ile TCK kapsamında "örgüt" bağlantılı olarak hapiste bulunduğuna vurgu yapıldı.
Raporda ayrıca, 2015'in aynı döneminde 23 gazeteci ve 9 dağıtımcının cezaevinde olduğu ve gazetecilerden 14'ü ve dağıtımcıların tamamı Kürt medyasından olduğu hatırlatıldı.
Raporda, cezaevindeki 28 gazeteciden 19'unun 'Kürdistan Topluluklar Birliği-Türkiye' (KCK), 'PKK' ve 'DYG'; ikisi 'Marksist Leninist Komünist Partisi' (MLKP); ikisi FETÖ/PDY örgütü, biri 'Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi' (DHKP-C); biri 'Direniş Hareketi', biri 'Türkiye Komünist Emek Partisi/Leninist' (TKEP/L) örgütü üyeliği kapsamında yargılanma konusu olduğu ifade edilerek, Birinin de üç örgüte birden üye olmaktan (Ergenekon Örgütü Mersin Teşkilatı, Türk İntikam Birliği Teşkilatı ve İç Örgüt) yargılandığı kaydedildi.
Raporda, 28 gazeteciden 15'inin hükümlü, 2'sinin mahkûm olduğu ancak Yargıtay kararının beklendiği, 2'sinin halen yargılandığı ve 9'unun soruşturma geçirdiğine vurgu yapıldı.
15 gazeteci ve 2 araca saldırı, 10 tehdit
Raporda, Ocak-Mart 2016 döneminde bir gazetecinin Ankara'daki bombalı saldırı sonucu yaşamını yitirdiği, 15 gazeteci ve 2 gazete aracının saldırıya uğradığı, 6 gazeteci ve 1 çizer ile 3 medya organının tehdit edildiği, 3 sözlü saldırı yaşandığı, bir "örgütlü suç liderliği"nden hükümlü bin 128 Barış İçin Akademisyenler girişimi üyesinin tehdit edildiği kaydedildi.
49 gazeteciye gözaltı
Ocak-Şubat-Mart döneminde 49 gazetecinin ve medya çalışanının gözaltına alındığının ifade edildiği raporda, "Bir gazeteci zorla ifadeye götürüldü, bir yerel gazeteye baskın düzenlendi. PKK üç gazeteciyi kaçırdı, serbest bıraktı. 2015'in aynı döneminde, ikisi uluslararası medyadan toplam yedi gazeteci ve bir sosyal medya mensubu gözaltına alındı. 2015'in tamamında 120 medya temsilcisi gözaltına alınmıştı" denildi.
86 'Erdoğan' sanığı/mağduru/şüphelisi
Ocak-Mart döneminde TCK'nın 299. Maddesinden yargılanan 5'i gazeteci 7 kişiye, 3 yıl 3 ayı ertelemeli olmak üzere toplam 11 yıl 4 ay hapis cezası verildiğinin belirtildiği raporda, şunlar belirtildi:
22'si yeni sanık 29'u gazeteci toplam 32 kişi yazı, görüş ve eleştirileri nedeniyle 299. maddeden halen yargılanıyor. İkisi gazeteci toplam 20 kişi beraat etti. Yine 299'dan sekiz gazeteciye yeni soruşturma açıldı; iki gazeteci hakkında takipsizlik kararı verildi.
Bir karikatürist, bir öğretmen ve bir siyasetçi, yayın yoluyla eski Başbakan Erdoğan'a hakarette bulunduğu iddiasıyla TCK'nın 125/3(a) maddesi uyarınca 1 yıl 6 ay hapis ve 14 bin 160 TL adli para cezasına çarptırıldı. Bir öğretmen beraat ederken, beş gazeteci, bir vekil, bir doktor ve bir mankenin ceza davaları ise sürüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başbakanlığı döneminde kişilik haklarına saldırıda bulunulduğu iddiasıyla bir milletvekili (Eren Erdem-CHP) 7 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkûm edildi.
Muhalefetteki iki parti lideri (Selahattin Demirtaş-HDP; Kemal Kılıçdaroğlu-CHP) hakkında toplam 350 bin TL istemiyle yeni tazminat davası açıldı; 200 bin TL'lik kısmı reddedildi. Bir gazeteci ve bir yönetmene açılan toplam 200 bin TL tutarındaki tazminat davasıysa sürüyor.
Ocak-Mart döneminde 53'ü gazeteci 86 kişi, eski Başbakan (TCK 125/3-a) ve Cumhurbaşkanı (TCK 299) Recep Tayyip Erdoğan'a yayın yoluyla hakaret ettikleri veya Erdoğan'ın kişilik haklarına saldırıda bulundukları iddiasıyla işlem (mahkumiyet, kovuşturma, soruşturma, şikayet ve tazminat olarak) gördü.
Geçen yılın aynı döneminde, Erdoğan'a hakaret ettikleri veya kişilik haklarına saldırdığı gerekçesiyle üç gazeteci ve iki karikatürist eski başbakanlığı döneminde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret ettikleri iddiasıyla toplam ertelemeli 16 ay 20 gün hapis ve 21 bin TL para cezasına mahkûm edildi. Gazeteci Barış İnce ve köşe yazarı Ender İmrek hakkında "Cumhurbaşkanı'na hakaret"ten (TCK, madde 299) yeni davalar açıldı. Çanakkale ve Dikili'de 7 kişi toplam 57 bin 100 TL adli para cezasına mahkûm edildi.
2015'in tamamında da, beşi gazeteci toplam 9 kişi, TCK 299 uyarınca toplam 10 yıl 8 ay 22 gün hapse, 14'ü gazeteci, ikisi karikatürist toplam 19 kişiyse Başbakan olduğu dönemde Erdoğan'a hakaret ettikleri (TCK 125/3) iddiasıyla toplam 10 yıl 9 ay 27 gün hapse mahkûm edildiler. Böylece, 2015'te 19'u gazeteci ve ikisi karikatürist toplam 28 kişi, Erdoğan'a hakaretten mahkum edilmiş oldu."
5 yayın yasağı, 15 site, 312 site haberine sansür
Yine rapora göre, Ocak-Mart 2016 döneminde 15 site, sekiz medya organı (6 gazete, 1 TV, 1 dergi), 312 URL temelli haber, 200 Twitter hesabı, 33 Youtube, 79 Instagram linki, 3 kitap, 1 panel sansüre uğradı. Beş yayın yasağı kararı çıktı; 2 akreditasyon ayrımcılığı yaşandı, 12 de sansür olayı yaşandığı belirtildi.
Hakaret: Üç mahkûmiyet, iki yeni dava
Rapora göre, Ocak-Mart 2016 döneminde üç gazeteci toplam ertelemeli 10 ay hapse ve 7 bin 610 TL adli para cezasına mahkûm edildi, 3 gazeteci beraat ederken yedi gazeteciye açılan ceza davaları sürüyor, ikisine yeni ceza davası açıldı. Kişilik haklarına saldırı iddiasıyla iki gazeteci toplam 14 bin TL tazminat ödemeye mahkûm edildi. Halen üç gazeteci toplam 1 milyon 155 bin TL tazminat istemiyle yargılanıyor, üçüne 40 bin TL'lik yeni tazminat davası açıldı.
TMK/TCK: 5 ömür boyu; 2 bin 229 yıl hapis isteniyor
Ocak-Mart 2016 döneminde 40 gazeteci TMK uyarınca 642 yıl hapis istemiyle yargılanıyordu; beş gazeteci beraat ederken ikisi toplam 2 yıl 6 ay hapse mahkûm edildiğinin ifade edildiği raporda, 8 gazeteci hakkında TMK'dan yeni soruşturma açıldı veya suç duyuruları yapıldı. 64 gazeteci "örgüt yöneticiliği," örgüt üyeliği" veya "örgüt örgüte yardım"dan toplam 1.427 yıl 6 ay hapis istemiyle yargılandı. Biri "örgüt üyeliği", "polise direnmek", "mala zarar vermek"ten 49 yıl hapse mahkûm oldu; Üç gazeteci "darbecilik", ikisi "casusluk" ve "; ikisi "silahlı isyana teşvik", ikisi "devletin güvenliğine dair belge temin veya yayınlamak" iddiasıyla yargılanıyorlar. Biri bu son suçlamadan 1 yıl 8 ay hapis cezası aldı. Beş gazeteci "gizliliği ihlal, 4 gazeteci "kin ve düşmanlığa tahrik"; üç gazeteci "Türk milletini aşağılamak"; 2 gazeteci "dini değerleri aşağılamak", 1'i "suç işlemeye tahrik", 1'i "Atatürk'ün anısına hakaret" suçlamalarıyla sanık olarak yargılanıyor.
Tüm bu suçlamalardan hepsine istenen cezaların toplamı üç ağırlaştırılmış müebbet, iki müebbet ve 2.229 yıl 6 ayı buluyor. Bu dönemde Barış İçin Akademisyenler girişimi üyesi 1128 akademisyen ve üç gazeteci hakkında da 301'den yeni soruşturma açıldı.
41 HDP'liye 278, 33 CHP'liye 116 fezleke
Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılmasına ilişkin verilerin de yer aldığı rapora göre, Mart sonu itibariyle, Başbakan'ın TBMM'de olduğunu duyurduğu 506 fezleke 112 milletvekilini kapsıyor. Fezlekelerden 278'i Halkların Demokrasi Partisi'nden (HDP) 41 milletvekili, 116 fezleke de Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) 33 milletvekili, 41 fezleke Adalet ve Kalkınma Partisi'nden (AKP) 21 milletvekili ve 14 fezleke de Milliyetçi Hareket Partisi'nden (MHP) altı milletvekiliyle ilgiliydi. Geçen yılın aynı döneminde bu sayı 22 idi.
AİHM'den mahkûmiyetler
Rapora göre, Ocak-Mart 2016 döneminde AİHM, 6'sı gazeteci 7 kişinin açtığı davada Türkiye'yi ifade özgürlüğünü ihlal etmekten toplam 19 bin 090 Avro (yaklaşık 61 bin 088 TL) tazminat ödemeye mahkûm etti.
AYM'den kararlar
AİHM öncesi "bireysel başvuru" hakkı getirilen Anayasa Mahkemesi (AYM) de, Ocak-Mart döneminde, 2 gazetecinin bireysel başvurusunda ifade ve haberleşme özgürlüğünün ihlal edildiğinin tespit edildiği raporda, şu vurgular yapıldı: "AYM, bu dosyada mahkeme gideri olarak 2 bin 27 TL ödenmesine hükmetti. Yüksek mahkeme, 1 tutuklu ile bir hukukçunun başvurusunu reddetti. Silivri Cezaevi'nde kötü muamele gördüğüne dair şikayeti "yargı yolu tüketilmedi" diye reddedilen bir gazeteci, "haksız tutukluluk"tan da bir yıldır yanıt bekliyor. Üç aylık dönemde altı gazeteci daha mahkumiyet veya tutukluluklarını AYM'ye taşıdı."
Medyada 185 işsiz
Ocak-Mart 2016 döneminde 174 gazeteci, köşe yazarı veya medya çalışanının işten çıkarıldığının ifade edildiği raporda,9 gazetecinin sunduğu programlar sonlandırıldı; 2 uluslararası medya temsilcisine çalışma izni verilmedi.
RTÜK: Ceza sayısı azaldı; miktarı 2 katına çıktı
Raporda ayrıca, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Ocak-Mart 2016 döneminde haber, film ve program yayınlarından dolayı TV kuruluşlarına 24 uyarı, 51 para cezası verdiği belirtilirken, "Bu dönemde radyo kuruluşlarına 4 uyarı ve 1 para cezası uygulamadı. Kurul, Radyo ve TV'lere toplam 9.809.915 TL idari para cezası verdi. Geçen yılın aynı döneminde RTÜK, TV kuruluşlarına 27 uyarı, 87 para cezası, radyolara da uyarı, 2 de para cezası verdi. Radyo ve TV'lere toplam para cezası 5 milyon 480 bin 245 TL oldu" dendi.