Dünyada buğday stoku eriyor
Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarının stokları eriyor. Uzmanlar en büyük sekiz ihracatçının stokunda dünyaya en fazla 26 gün yetecek buğday kalacağı uyarısı yapıyor.
Dünya gazetesinden Evrim Küçük'ün haberine göre dünyanın en büyük buğday ihracatçılarının stokları eriyor. Sıcak ve kurak geçen yaz önde gelen buğday üreticilerinin stoklarının 2007/2008 seviyelerine düşmesine neden oldu. O dönemde zayıf tahıl stokları Afrika ve Asya’da gıda krizine ve geniş çaplı ayaklanmalara yol açmıştı. Analistler fiyatların o dönemdeki kadar yüksek olmamasının rahatlatıcı bir unsur olmasına karşın, stokların kriz alarmı vermeye başladığını söylüyor.
Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), küresel buğday üretiminin, 2018/19 sezonunda 42 milyon ton düşüşle 716 milyon tona gerilemesini öngörüyor. IGC’nin Ağustos raporunda, 2017/18 sezonunda 758 milyon ton olarak gerçekleştiğini öngördüğü küresel buğday üretiminin, 2018/19 sezonunda, Temmuz raporundaki öngörüsünden 5 milyon ton, önceki sezondan 42 milyon ton düşüşle, 716 milyon ton düzeyinde gerçekleşmesinin beklendiği belirtildi.
Üretim gerilerken, stoklar da düşüyor. ABD Tarım Bakanlığı’na (USDA) göre 2018/2019 sezonuna girerken küresel stoklar 273 milyon tonla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkacak fakat USDA stokun neredeyse yarısının Çin’de olması büyük bir sıkıntı yaratabileceği uyarısında bulunuyor. Zira Çin’in stoklarını piyasaya sürmesi beklenmiyor. USDA, dünyadaki buğdayın yüzde 16’sını tüketen Çin’in yeni sezon başlarken dünya stokunun yüzde 46’sını elinde bulunduracağı, 2018/19 sezonunun sonunda ise payının yüzde 50’yi aşacağı tahminleri yürütülüyor. Bu, Çin’in stokunun 5 yıl öncesine göre yüzde 135 artacağı anlamına geliyor.
Uzmanlar, sezonun sonunda en büyük 8 üreticinin elinde dünya stoklarının sadece yüzde 20’sinin yani dünyanın buğday ihtiyacını yalnızca 26 gün karşılayacak stok kalacağını tahmin ediyor. 10 yıl önce bu ülkeler toplam stokun yüzde 30’unu elinde bulunduruyordu.
Fiyatlar 1 yılda yüzde 25’den fazla arttı
Kuraklığın vurduğu buğdayın fiyatı 3 yılın en yüksek seviyesinde. Chicago Ticaret Borsası’nda (CBOT) Aralık vadeli buğday fiyatları dün yüzde 1.6 artarak 5.31 dolar/buşel seviyesine çıktı. Fiyatlarda son bir yıllık yükseliş yüzde 25’i aştı. Yine de fiyatların 2007/2008 krizinde gördüğü 13.34 dolarlık rekor seviyenin altında olması analistlere göre krizin tekrar etmesini engelleyecek. Analistler ayrıca Kuzey Afrika ülkelerinin, stoklarının kriz döneminden daha yüksek olması nedeniyle daha iyi bir pozisyonda olduğunu söylüyor.
Türkiye'de ekili alan azalıyor
Ziraat Mühendisleri Odası’nın 2018 yılı Buğday Raporu’na göre Türkiye’de 2000 yılında 92 milyon dekar alanda buğday ekimi yapılırken, 2017 yılında bu rakam 77 milyon dekara indi. Raporda bu yılın ilk yarısında 3 milyon ton buğday ithal edilerek 634 milyon dolar ödendiği ifade edildi. Türkiye’de dekar başına buğday veriminin yıllar itibariyle yükselme kaydetmesine rağmen ortalamanın dünya veriminin altında olduğuna dikkat çekilen raporda, “2018 yılında ekim alanlarının daralması, girdi maliyetleri, verilen teşvikler, doğal afetler, buğday hastalıkları nedeniyle verim ve kalite düşüklüğü bekleniyor. 2018 yılı buğday üretim tahmini yaklaşık 19,5 milyon ton” denildi.