Ekonomi politikasında hangi faizler var? Faizleri kim belirliyor?
Merkez Bankası'nın faiz oranlarını indirip indirmeyeceği ve bunun faiz oranlarına etkilerine ilişkin tartışmalar halen sürüyor. Peki kaç tür faiz oranı var ve bu oranları belirleyen kurum ve kuruluşlar hangileri.
Mahfi Eğilmez'in* derlemesiyle 8 Mayıs 2015 itibariyle geçerli oranlarını, sonra da bu faizlerin dayanaklarını ve kurum ve kişiler arasındaki ilişkilerdeki yerleri şöyle:
|
|
MERKEZ
|
BANKASI
|
|
|
Gecelik Fonlama Faizi
MB’nin her gece bankalardan aldığı borç veya onlara verdiği borç karşılığında uyguladığı faiz oranları.
|
Politika Faizi
MB’nin haftalık repo ihalesi açarak bankalara verdiği borca uyguladığı faiz oranı.
|
Reeskont Faizi
Bankaların ellerindeki iskonto edilmiş senetleri MB’ye devrettiklerinde MB’nin uyguladığı faiz.
|
Geç Likidite Penceresi Fonlama Faizi
Bankaların saat 16’dan 17’ye kadar borçlanmak için MB’ye gitmesi halinde MB’nin uyguladığı faiz.
|
|
|
BANKALAR
|
|
|
Mevduat Faizi
Bankanın topladığı mevduat için ödediği faiz. Farklı para çeşitlerine göre farklı mevduat faizleri uygulanıyor.
|
Kredi Faizi
Bankanın kişi veya şirketlere verdiği krediye uyguladığı faiz. Krediye konu olan para türüne göre uygulanan faiz oranı değişiyor.
|
Dış Kredi (Mevduat) Faizi
Başka banka ya da finansman sağlayıcılardan alınan kredi ya da sendikasyon kredisi için ilgili kurumlara ödenen faiz.
|
|
|
HAZİNE
|
|
|
İç Borçlanma Faizi
Tahvil – Bono Faizi. Hazine’nin iç borçlanma amacıyla çıkardığı DİBS’lerin faizi.
|
Dış Borçlanma Faizi
Hazine’nin dış borçlanma amacıyla çıkardığı tahvillerin faizi.
|
Gösterge Faiz
Hazinenin iç borçlanma amacıyla çıkardığı tahvillerden itfa tarihine 2 yıl kalmış olanların piyasada en çok işlem göreninin faizi.
|
|
Faizin Çeşidi
|
8 Mayıs 2015 İtibariyle Oranı (%)
|
|
TCMB Gecelik fonlama faizi (TCMB’ye borç verme faizi)
|
7,25
|
|
TCMB Gecelik fonlama faizi (TCMB’den borç alma faizi)
|
10,75
|
|
TCMB Politika faizi (TCMB haftalık repo ihalesiyle borç verme faizi)
|
7,50
|
|
TCMB Reeskont faizi
|
9,00 – 10,50
|
|
TCMB Geç likidite penceresi (TCMB’ye borç verme faizi)
|
0,0
|
|
TCMB Geç likidite penceresi (TCMB’den borç alma faizi)
|
12,25
|
|
Bankaların mevduat faizi (yıllık, ortalama)
|
10,00
|
|
Bankaların kredi faizi (yıllık, ortalama)
|
15,00 -20,00
|
|
Bankaların dışarıdan aldıkları kredinin faizi (yıllık, ortalama, Euribor +)
|
0,1706
|
|
Hazine iç borçlanma faizi (yıllık, ortalama)
|
8,2
|
|
Hazine dış borçlanma faizi (yıllık, ortalama, USD)
|
4,95
|
|
Gösterge faiz (2 yıl vade kalmış tahvil için ortalama)
|
10,0
|
Not:
(1) Bu şemada sadece ekonomi politikasıyla ilgili faiz ilişkileri ele alınmıştır. O çerçevede örneğin satıcı kredileri, reel sektörün tahvilleri ve DİBS’lerin ikinci el satışları (ki bunlarda gösterge faiz olan yüzde 10 geçerli) şemaya dahil edilmemiştir. (2) Şemada yer alan faiz oranları Mayıs 2015 (ilk hafta) için geçerli faiz oranlarını yansıtıyor. Faizler değiştikçe bu tabloya yansıtılırsa tablo geçerliliğini korumaya devam edecektir.
*Bu yazı mahfiegilmez.com'dan alınmıştır.