Elektrikli fayton sefası

Dünyanın ilk elektrikli faytonu 4 saatlik şarjla 80 km. mesafe gidebiliyor saatteki hızı ise 50 km. Bu aracın mucidiyle görüşen Vatan'ın haberine göre fayton tüm dik yokuşları sessiz sedasız çıkıyor. 47 yaşındaki Haluk Şahin, İTÜ Makine Mühendisliği’nden mezun. Eskiden profesyonel voleybol oynamış. Hatta 1988-90 yılları arasında Milli Takım forması giymiş. Sporu bıraktıktan sonra “Vakumlu yol süpürge makineleri” üzerine ihtisas yapmış ve elektrikli golf arabası ithalatında bulunmuş. Bir fuarda girdiği iddia uğruna, sadece yapabileceğini kanıtlamak için dünyanın ilk “elektrikli faytonu”nu üretmiş. Sektörde 35 yıllık deneyime sahip olan Şahin’in geliştirdiği “atsız fayton”, üç yıllık bir AR-GE çalışmasının ürünü. Araç, 4 saatlik şarjla, 80 km. mesafe gidebiliyor. Tasarımıyla ve içindeki eşyalarıyla Adalar’daki “nostaljik” faytonları aratmayan aracın saatteki hızı ise 50 km... Ada’da bürokrasiyi aşadımHaluk Şahin, “elektriksiz fayton” üretme hayalinin peşine nasıl düştüğünü sorduğumuzda, bizi 3 yıl öncesine götürüyor: “Adalar’a ‘elektrikli bir mini otobüs’ getirdim. ‘Adadaki taşıma sıkıntısını ancak bunlar çözer’ dedim. Başlangıçta Adalar Belediye Başkanlığı sıcak yaklaştı. ‘Getir bir tane, bakalım’ dediler. Ben de aracı Güney Kore’den ithal ettim. Ada’da yetkililerle bu araçla dolaştık. Ama sonra çatlak sesler çıkınca iş yattı. Bir süre sonra da, bir yetkili çıkıp ‘Onu yapacağına elektrikli fayton yapamaz mısın?’ dedi. Ben de ‘Tamam’ deyip bu tasarımı ortaya çıkardım.” Şahin, üç yıllık bir çalışma sonucunda, “elektrikli faytonu” üretmiş ama Adalar Belediyesi araçları almaktan vazgeçince büyük bir hayal kırıklığına uğramış: “CNR fuarında ‘Elektrikli Faytonu’mu sergileyince, Ada sakinleri gelip elimi sıktılar. ‘Bu aracı mutlaka adada görmek istiyoruz’ dediler. Ada halkı artık “atlı faytonları” istemiyor. Pisliğinden bıkmışlar. Ama ben maalesef Ada’daki bürokrasiyi geçemedim. Belediye Başkanı’na gittiğimde, ‘Sezon bitti; artık düşünmüyoruz’ dedi. Çünkü Adalar’da büyük bir rant oluşmuş. Bir faytonun durak parası 150 bin YTL. 125 tane de fayton var. Şimdi o ranttan çıkıp da 19 bin YTL’ye bizim elektrikli faytonları almaları çok zor. Demek ki, oy kaygısı da var. 250 faytoncu, aileleriyle beraber 1000 kişi ediyor. Başbakan da gelip onlara ‘Buradan sizi kimse çıkaramaz’ demiş. Büyükşehir Belediyesi oraya 8 trilyonluk bir ahır yardımı yapmış. Ama ahırın durumu da rezalet. Bir görseniz, kimse atını diğerinden ayırıp da bulamıyor bile...” Atlar 5 yılda ölüyorAtlı faytonla, elektrikli faytonu maliyet açısından kıyaslamasını istediğimizde, Haluk Şahin ilginç bir tablo çıkarıyor ortaya: “Atların iaşesi, veteriner hizmetleri zor. Bir atı faytona koşmak 1 saatini alır, koşumlarını tak, koşumlarını çıkart, uzun iş... Bunların veteriner bakımları da çok daha pahalı. Ata bir sancı iğnesi yapıyorlar, maliyeti 225 milyon. Faytoncular da bu parayı veremiyor. Çünkü bütçeleri yok. Her at 2-3 milyar lira değerinde. Beş yıl sonra bu atlar ölüyor. Ölülerini oraya mı gömüyorlar, denize mi atıyorlar, belli değil. Atık olarak denize gittiğini söyleyenler de var. Faytoncunun bir faytonu koşabilmesi için en az 8 atının olması lazım. Bu atların da her iki- üç saatte bir değiştirilmesi lazım. Atların artık yorgunluktan diz kapakları soyulmuş. Hayvanların dili yok ki şikayet etsin. Aslında faytoncular da istiyorlardı. ‘Bir kooperatif kuralım’ dediler. Ama arkası gelmedi...” 2 YTL’ye 80 kmhızla gidiyor Haluk Şahin, aracı geliştirmek için Denizlili fayton ustası Metin Demir’le çizimler yapmış. Sonunda yüzde 45 rampa çıkabilen ve 6 kişilik bir “elektrikli fayton” aracı icat edilmiş. Şahin, toplam 160 parçadan oluşan elektrikli faytonun teknik özelliklerini şöyle anlatıyor: “Aracı 4 saat şarj ettiğinizde 80 km. yol gidebiliyor. 80 kilometrelik yolun elektrik maliyeti 2 YTL... Araca şişme lastikler koyarak lastiklerin çapını küçülttük. Amaç esnek olması ve rampa çıkmasıydı. Elektromanyetik diferansiyel koyduk. Böylece, ayağınızı gazdan aldığınızda, aynı otomobillerdeki gibi ‘kompresör’ yapabiliyor. Elektrikli faytonun bir ileri, bir de geri vitesi var. Bir pedal gaz, diğer pedal da fren işlevi görüyor. Otomobillerden farklı olarak, frenin bulunduğu pedal, aynı zamanda el freni işlevi görüyor. Elektrikli faytonun satış fiyatı 19 bin 500 dolar. 35 iş gününde teslim ediyoruz.” Modeller Osmanlı tarzıAracının sergilenmesinden sonra telefonlarının susmadığını söyleyen Şahin, Van’dan arayanların olduğunu söylüyor: “Kamu kurumları, turistik tesisler, sayfiye yerleri gibi birçok yerde bu araç yolcu taşıyabilir. Ayrıca, ihraç etmeyi düşünüyoruz. Kuveyt’le ve Dubai’yle görüşmelerimiz var. Bu proje büyük ihtimalle Türkiye’de ilk olarak Kuşadası’nda hayata geçecek.” Haluk Şahin, model olarak ise ilk etapta ya 1890’larda İngiltere’den ithal edilen Osmanlı tarzı faytonların ya da Victoria tipi faytonları üreteceklerini söylüyor. İsteğe bağlı olarak da “gelin faytonları” veya “Amerikan Posta Arabası” tarzında üretimlere gidebileceğini vurguluyor. Şahin, ayrıca güneş enerjisinden de yararlanmayı planlıyor: “Şimdi yenilik yaparak faytonun tavanına ‘solar panel’ koyacağım. Güneş paneli ile araç artık 120 km. yol gidebilecek.” Porsche'u al, faytonu ver! “Geçen gün bir TV kanalına çekim yapmak için Kemerburgaz’a gidiyorduk. Yanıma bir Porche Carrera yanaştı. İçindeki genç çocuk kafasını uzattı ve ‘Abi ben hava attığımı zannediyordum ama sen benden daha havalısın’ dedi. Ben de ‘Gel o zaman değiştirelim’ dedim. ‘Gel değişelim vallahi. Dört gün Porche sende kalsın, 4 gün senin fayton bende kalsın’ dedi. Kabul etmedim.”