Elizabeth Holmes: Silikon Vadisi’nin gözde milyarderiydi, yargılandığı davada cezası bugün açıklanacak
Kan testi şirketi Theranos'un kurucusu Elizabeth Holmes’un ABD’de yargılandığı davada mahkeme bugün kararını açıklayacak. Holmes, California'daki davada jüri tarafından suçlu bulunmuştu. Savcılık, Holmes’un 15 yıl hapis cezası almasını ve Theranos'un yatırımcılarına 800 milyon dolar ödemesini talep ediyor.
Holmes, yargılanmaya başlamadan önce Forbes dergisi tarafından dünyanın kendi imkanlarıyla milyarder olan en genç kadını olarak ilan edilmişti.
"Yeni Steve Jobs" olarak anılan Holmes, 2014 yılında 30 yaşındayken zirvedeydi.
Stanford Üniversitesi’ni terk eden genç kadın 9 milyar dolar değer biçilen şirketi Theranos’u kurmuş ve ürettikleri makinelerinin birkaç damla kanla yüzlerce hastalığa tanı koyabileceğini iddia etmişti. Ancak bunun gerçek olmadığı ortaya çıktı.
Holmes'a toplam 11 suçlama yöneltiliyordu ancak kamuyu dolandırmakla ilgili dört ithamda suçu sabit görülmedi.
Üç suçlamada ise jüri bir karara varamadı.
"Yatırımcıları dolandırmak için komplo kurmak" ve "elektronik dolandırıcılık" da Holmes'un işlediği hükmüne varılan suçlar arasında.
Büyük isimler şirkete destek verdi
Şirket sağlık sektöründe devrim vaat ederken Wall Street Journal gazetesinin 2015'te kan testi teknolojisinin çalışmadığını ortaya çıkarmasıyla zora girmişti.
Şirket bu iddiaların ardından 2018'de resmen kapandı.
Holmes, 19 yaşındayken Stanford Üniversitesi'nin Kimya Mühendisliği bölümünden ayrıldıktan kısa süre sonra Theranos'u kurdu.
Şirket birkaç damla kanla kanser ve diyabet gibi hastalıkları tespit edebildiğini iddia ediyordu.
Holmes, medya devi Rupert Murdoch ve teknoloji devi Larry Ellison gibi milyarderlerden 900 milyon dolarlık kaynak bulmayı başarmıştı.
Kurulduğu yıllarda şirketin yönetim kurulunda ABD’nin eski dışişleri bakanı Henry Kissinger ve general James Mattis gibi isimler vardı.
Eski sevgilisini suçladı
Holmes mahkemedeki savunmasında, Theranos'un faaliyetlerindeki hataları kabul etmekle birlikte hastaları ya da yatırımcıları bilerek dolandırmadığını iddia etti.
Holmes aynı zamanda eski iş ortağı ve uzun bir dönem beraber olduğu eski erkek arkadaşı Ramesh Sunny Balwani'yi de suçladı.
Holmes kendisinden 19 yaş büyük Balwani'ye duygusal ve cinsel taciz suçlaması yöneltti.
Elizabeth Holmes, savunmasında, Balwani'nin Theranos'un yönetimini, kimle konuştuğunu, nasıl konuştuğunu ve ne yediğini kontrol ettiği yoğun bir ilişkiden bahsetti. Balwani ise suçlamaları reddetti.
10 yıl süren ilişki, Mayıs 2016'da sona ermişti.
Başarılı olma baskısıyla büyüdü
Hakkında kitap yazılan, bir HBO belgeseli yapılan, diziler, filmler ve podcastler yapılan Holmes’un çok da iyi bilmediği bir teknolojiye girişme kumarını neden oynadığı bilinmiyor.
Kendisini tanıyanların anlattığına göre ABD’nin başkenti Washington DC’de varlıklı bir ailenin kibar ancak içine kapanık çocuğu olarak büyüdü.
Ailesi yan evde yaşayan iş insanı Richard Fuisz, Holmes’un üzerinde başarılı olması için büyük bir baskının bulunduğunu tahmin ediyor.
Fuisz’un BBC’ye anlattığına göre bürokrat olan Holmes’un ebeveynleri, “statüye çok büyük bir önem veriyor ve sağlam bağlantılar için” yaşıyordu.
Büyük büyükbabası da ABD’nin ekmek sektörünü değiştiren Fleischmann's Yeast şirketinin kurucusuydu.
9 yaşında Holmes babasına yazdığı mektupta, “hayatında yapmak istediği şeyin kimsenin bilmediği yeni bir şeyi keşfetmek olduğunu” yazmıştı.
Stanford Üniversitesi’nde klinik farmakoloji alanında uzman olan Phyllis Gardner, Holmes’un üniversitede okuduğu yıllarda bulduğu deri bandı fikrinin işe yaramayacağını söylemişti.
BBC’ye konuşan Gardner, “Kendi zekasına inanılmaz güveniyordu. Benim uzmanlığımla ilgilenmiyordu ve bu gerçekten can sıkıcıydı” dedi.
Holmes, Theranos’u kurduğu zaman ise büyük ve güçlü isimler şirketlerin mali kayıtlarına bakmaksızın yatırım yaptı.
Büyük isimlerden aldığı bu destek Holmes’un hem saygınlığını hem de kayıtsızlığını körükledi.
Bu yıl bir çocuğu dünyaya geldi
Harvard Tıp Okulu’nun eski dekanı Dr. Jeffrey Flier, “Kendisine çok güveniyordu. Şirketin teknolojisiyle ilgili sorular sorduğum zaman anlamış gibi görünmedi. Bu bana biraz garip geldi ama bir sahtekarlık olduğunu düşünmemiştim” dedi.
Flier, daha sonradan pişman olsa da Holmes’u okulun danışma kuruluna dahil etti.
Skandal patladıktan sonra Holmes bu görevinden alındı.
2015 yılında Theranos'un içinden bir ismin şirketin önde gelen Edison ismindeki test cihazıyla ilgili endişelerini dile getirmesinin ardından Wall Street Journal gazetesinin ifşa serisiyle skandal ortaya çıktı.
Gazetenin ortaya çıkardıklarına göre şirketin sonuçları güvenilmezdi ve test sürecinde diğer ticari şirketlerin piyasadaki cihazları kullanılıyordu.
Bunun üzerine davalar açıldı, şirketin ortakları bağlarını kesti ve 2016’da resmi olarak Holmes’un kanla ilgili çalışmalarda yer alması yasaklandı.
2018’de şirketin kapatılmasından sonra Holmes, Balwani ile tutuklandı.
2019’da kefaletle serbest bırakılan Holmes, 27 yaşındaki Evans otel grubunun veliahtı William Billy Evans ile evlendi.
Bu yıl ise çiftin bir çocuğu dünyaya geldi.
Holmes’un bir çocuğunun olmasının jürinin kararını değiştirebileceği öne sürülmüştü ancak öyle olmadı.
Holmes, baştan sonra ilk hikayesine bağlı kalması ve değişmediğini gösteren bir imaj çizmesiyle kendisini tanıyanları şaşırtmıştı.