Elon Musk neden uzaya binlerce uydu gönderiyor?
Elon Musk'ın SpaceX şirketi yörüngeye binlerce uydu gönderiyor. Birçok insan onları gökyüzünde gördüğünü söylüyor.
Onlar, uzaydan dünyadaki ücra bölgelere yüksek hızlı internet hizmeti sağlamayı amaçlayan Starlink projesinin bir parçası.
Starlink nedir ve nasıl çalışır?
Starlink, büyük bir uydu ağı üzerinden internet hizmeti sağlıyor.
Yüksek hızda internete erişemeyen, ücra bölgelerde yaşayan insanlara yönelik.
Portsmouth Üniversitesi Uzay Projeleri Müdürü Dr. Lucinda King, "İngiltere'de bu kategoride insanlar var, ancak dünyanın diğer yerlerinde, Afrika gibi yerlerde daha fazla" diyor.
Starlink'in uyduları, uydular ve yerküre arasındaki bağlantıyı olabildiğince hızlı hale getirebilmek için Dünya çevresindeki alçak irtifadaki yörüngeye yerleştirildi. Ancak dünyanın tamamını kapsam alanına alabilmek için çok sayıda alçak irtifa uydusuna ihtiyaç var.
Starlink'in 2018'den bu yana uzaya yaklaşık 3 bin uydu yerleştirdiği düşünülüyor. Chris Hall, son aşamada 10 bin veya 12 bin uydu kullanılabileceğini söylüyor.
Hall, "Uyduları kullanmak, çöllerdeki ve dağlardaki ücra yerlere internet bağlantısı sağlama sorununu çözüyor" diyor ve ekliyor:
"Bu alanlara ulaşmak için kablolar ve direkler gibi büyük miktarda altyapı inşa etme ihtiyacını gereksiz kılıyor."
Starlink'in maliyeti ne kadar ve kim tarafından kullanılacak?
Standart internet sağlayıcılarıyla karşılaştırıldığında, Starlink ucuz değil.
Müşterilerden aylık 99 ABD doları alıyor. Uydulara bağlanmak için gereken çanak ve yönlendiricinin maliyeti 549 dolar.
Bununla birlikte, İngiltere'deki hanelerin yüzde 96'sı ve AB ile ABD'deki hanelerin yüzde 90'ı zaten yüksek hızlı internet erişimine sahip.
Londra Üniversitesi Uzay Politikası ve Hukuku Enstitüsü Direktörü Profesör Said Mosteshar, "Gelişmiş dünyanın çoğunun bağlantısı zaten iyi. Gelirlerini pazarın küçük bir payından elde etmeyi umuyorlar" diyor.
Şirket, şu anda kapsadığı 36 ülkede - çoğunlukla Kuzey Amerika, Avrupa ve Güneydoğu Asya Adaları'nda - 400 bin abonesi olduğunu söylüyor. Bunlar arasında hem haneler hem de işletmeler var.
Gelecek yıl, Starlink kapsamını internet çekim gücünün daha az olduğu Afrika, Güney Amerika ve Asya'da genişletmeyi planlıyor.
Chris Hall, "Starlink'in fiyatları Afrika'daki birçok hane için çok yüksek olabilir" diyor. "Ancak ücra bölgelerdeki okulları ve hastaneleri internete bağlamada önemli bir rol oynayabilir."
Starlink Ukrayna'ya nasıl yardım ediyor?
Rus güçleri Ukrayna'da ilerlerken ülkedeki internet servislerini kapattılar ve sosyal medya sitelerini bloke etmeye çalıştılar.
Elon Musk, işgal başladıktan hemen sonra Starlink'i Ukrayna'da kullanıma sundu. Starlink'in yaklaşık 15.000 adet çanak ve yönlendirici seti ülkeye gönderildi.
Chris Hall, "Starlink, kamu hizmetleri ve hükümet gibi işlerin aynen devam etmesini sağladı" diyor. "Ruslar onu etkisiz hale getirmenin bir yolunu bulamadılar."
Starlink, savaş alanında da kullanıldı.
Kings College Üniversitesi'nde savunma alanında çalışmalar yürüten Dr. Marina Miron, "Ukrayna kuvvetleri onu, örneğin, karargah ve sahadaki birlikler arasında, iletişim kurmak için kullanıyor" diyor.
"Sinyalleri sıradan radyo sinyalleri gibi engellenemiyor ve kitin kurulması sadece 15 dakika sürüyor."
Starlink uzayda karmaşa mı yaratıyor?
Starlink'e ek olarak, uydu internet hizmetleri yürüten OneWeb ve Viasat gibi rakipleri de binlerce uyduyu alçak Dünya yörüngesine yerleştiriyor.
Said Mosteshar, bunun sorunlara yol açacağını söylüyor: "Çarpışmalar açısından alanı giderek daha az güvenli hale getiriyor."
"Uydular diğer araçlara çarpabilir ve enkaz parçaları oluşturabilir ve bunlar da yüksek hızlarda uçarken çok daha fazla hasara neden olabilir."
Son zamanlarda, Starlink uydularını içeren bir dizi kaza ucuz atlatıldı. Bunlar arasında Çin'in uzay istasyonunu içereni de vardı.
Portsmouth Üniversitesi'nden Dr. King, "Çok fazla parça varsa, gelecekte alçak Dünya yörüngesini kullanılamaz hale getirebilir" diyor.
"Ve alçak Dünya yörüngesinden, navigasyon uydularımızın ve telekomünikasyon uydularımızın bulunduğu daha yüksek yörüngelere çıkamayabiliriz."
Starlink'in uyduları gökbilimciler için de sorun yaratıyor.
Gündoğumu ve günbatımında, güneş kanatlarından parıldadığı için çıplak gözle görülebilirler.
Bu, teleskop görüntülerinde yıldızların ve gezegenlerin görünüşünü engelleyen şeritlere neden olabilir.
Profesör Mosteshar, "Gökbilimciler sorunları erken gördüler" diyor. "İlk şikayet edenler onlardı."