Enerji tasarruflu A sınıfı beyaz eşyalar kandırmaca mı?
“Elektrik faturalarını azaltıyor” diye satılan düşük enerji etiketli ürünlerin doğru sonuçları vermediği ortaya çıktı. Sanayi Bakanlığı’nın denetimlerine göre, bulaşık makinelerinin yüzde 67’si, klimaların yüzde 64’ü, buzdolaplarının yüzde 40’ı kriterleri taşımıyor.
Yarına Bakış’tan İsa Sezen’in haberine göre, vatandaşlar, faturayı düşürmek için en çok elektrik tüketen klima, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makineleri ile fırın gibi ürünlerde tasarrufa yönelirken beyaz eşya firmalarının bu durumu fırsata çevirdiği iddia edildi. Şirketler, daha fazla tasarruf sağladığı iddia edilen A, A+ ve A++ sınıfı ürün reklamlarıyla müşteri çekmeye çalışıyor. Ancak düşük enerji etiketli beyaz eşyaların denetimlerinden şok sonuçlar çıktı. Sanayi Bakanlığı ekiplerinin denetlediği bulaşık makinelerinin yüzde 67’si, klimaların yüzde 64’ü, buzdolaplarının yüzde 40’ı ve TV’lerin yüzde 33’ünün AB’nin enerji kriterlerini taşımadığı tespit edildi. Bu ürünler ‘uygunsuz’ olarak sınıflandırıldı. Raporların gönderildiği beyaz eşya firmalarından, düzeltici faaliyet planları istendi.
Buzdolabı, fırın, çamaşır ve bulaşık makineleri ile klima cihazlarında enerji tasarrufu seviyesini gösteren etiketlerin gerçeği yansıtmadığı ortaya çıktı. Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı denetimlere göre, bulaşık makinelerin yüzde 67’si, klimaların yüzde 64’ü, buzdolaplarının yüzde 40’ı, televizyonların ise yüzde 33’ü enerji tasarrufu kriterlerini taşımıyor.
Son yıllarda elektrik fiyatlarına peş peşe yapılan zamlar sebebiyle elektrik faturaları tüketicilerin cebini yakmaya başladı. Tüketiciler elektrik faturasını düşürmenin yollarını ararken, beyaz eşya firmaları bu durumu fırsata çevirdi. Firmalar daha fazla elektrik tasarrufu sağladığı iddia edilen enerji etiketli ürün reklamlarıyla tüketicileri çekmeye çalışıyor. Bu çerçevede cihazların enerji kullanımında tasarruf seviyesinin gösterilmesi için sırasıyla A, B, C, D, E, F, G ve XYZ harfleriyle etiketleniyor. Az elektrik tükettiği iddia edilerek tüketicilere sunulan düşük enerji etiketi yapıştırılmış beyaz eşyalar üzerinde yapılan denetimlerden şok sonuçlar çıktı. Sanayi Bakanlığı ekiplerinin denetlediği bulaşık makinelerinin yüzde 67’si, klimaların yüzde 64’ü, buzdolaplarının yüzde 40’ı ve televizyonların yüzde 33’ünün Avrupa Komisyonu’nun belirlediği enerji kriterlerini taşımadığı ortaya çıktı ve bu ürünler uygunsuz olarak sınıflandırıldı.
Türkiye’de enerji etiketleme mevzuatına tabi beyaz eşya ürünlerinin denetimi, uzun süre kâğıt üzerinde kaldı. Sadece bu ürünlerin üzerinde enerji etiketlerinin var olup olmadığı denetlendi. Bunun en büyük sebebi bu ürünlerin Avrupa Birliği enerji kriterlerine uygunluğunu ölçebilecek laboratuvar imkânlarının olmamasıydı. Bu sorunun çözümü için Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği’nin işbirliğiyle ‘Türkiye’de Enerji Verimli Cihazların Piyasa dönüşümü Projesi’ uygulamaya konuldu. Projenin temel amacı, daha enerji verimli beyaz eşya ürünlerinin üretilmesi, piyasaya sunulması ve tercih edilmesiydi. Bu kapsamda ilk önce beyaz eşyalarda enerji verimliliği ve etiketlemeyle ilgili AB’ye uyum için Türkiye’de 2011 yılında yönetmelik ve tebliğler yayınlandı. Proje kapsamında Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü, piyasada satılan beyaz eşyaların AB enerji etiketleme mevzuatındaki değerlere uygun olup olmadığının denetimini yaptı. Denetlenen ürünlerden alınan numuneler yurtiçi ve yurtdışında test ettirildi. Numunelerin bedeli proje tarafından karşılandı. Denetimlerde çarpıcı sonuçlar çıktı.
Numuneler şaşırttı
Projenin birinci aşamasında toplam 114 numune teste tabi tutuldu. Numune olarak alınan 18 bulaşık makinesinin 12’si uygunsuz çıkarken, sadece 6’sının uygun olduğu tespit edildi. Bulaşık makinelerinde uygunsuzluk oranı yüzde 67 seviyesinde. 14 klimadan 9’u uygunsuz, 5’i uygun çıktı.
Klimada uygunsuzluk oranı yüzde 64. Toplam 18 numune alınan fırınlardan 11’i uygun, 7’si uygunsuz çıkarken, uygunsuzluk oranı yüzde 39 olarak tespit edildi. 18 çamaşır makinesinden 14’ü uygun, 4’ü uygunsuz çıktı. Uygunsuzluk oranı yüzde 22 oldu. 18 televizyondan 15’i uygun 3’ü kriterlere uyarken, ürünlerin yüzde 17’sinin uygun olmadığı belirlendi. Toplam 24 numune alınan buzdolaplarının 15’inin tebliğ şartlarını direkt sağladığı tespit edilirken, 9’unun tolerans değerleriyle tebliğ gereklerini sağladığı belirlendi. Projenin birinci aşamasında teste tabi tutulan toplam 114 üründen 75’i tebliğ şartlarını sağlarken 35’inin numune tebliğ şartlarını sağlamadığı tespit edildi. Uygunsuzluk oranı yüzde 32 olarak gerçekleşti.
Projenin ikinci aşamasında ise 99 ürün test ve muayeneye tabi tutuldu. Toplam 30 numune alınan buzdolaplarından 18’i uygun, 12’si uygunsuz çıktı. Uygunsuzluk oranı yüzde 40 olarak gerçekleşti. 6 televizyondan 4’ü uygun, 2’si uygunsuz çıktı. Uygunsuzluk oranı yüzde 33 olarak gerçekleşti. Toplam 12 numune alınan fırınlardan 9’u uygun, 3’ü uygunsuz çıktı. Uygunsuzluk oranı yüzde 25 oldu. 21 çamaşır makinesinden 18’i uygun çıkarken 3’ünün aykırı olduğu tespit edildi. Uygunsuzluk oranı yüzde 14 oldu. Klima ve bulaşık makinelerinin test ve muayene işlemleri ise halen devam ediyor. İkinci aşamada teste tabi tutulan toplam 99 üründen muayene işlemleri sonuçlanan 49 numune tebliğ şartlarını sağlarken, 20 numunenin tebliğ şartlarını sağlamadığı belirlendi. Uygunsuzluk oranı yüzde 29 oldu.
Firmalardan, ‘sahtekârlığı’ düzeltmeleri istendi
Ürünlere ilişkin test ve muayene raporu firmalarla paylaşılarak yapılabilecek düzeltme faaliyetleri ve ürüne uygulanan test ve muayene işlemleriyle ilgili görüş alışverişinde bulunuldu. Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü, test ve muayene işlemleri tamamlanan ürün gruplarında ürünlere ilişkin test ve muayene raporları firmalarla paylaştı ve düzeltici faaliyet planlarını bakanlığa iletmelerini istedi. Projenin sonuçlarının sürdürülebilir olma amacına yönelik olarak 2015 yılında buzdolabı, fırın, bulaşık makinesi, çamaşır makinesi ve klima ürün grupları için 81 ilde satış noktalarında enerji işaretlemelerinin doğruluğu denetlendi. Bu yıl etiketi kontrolü ve beyan değerlerinin test yoluyla doğrulanması faaliyetleri gerçekleştirilecek.