MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin teklifini kabul eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 24 Haziran'ı "erken seçim" tarihi olarak duyurdu. Erdoğan, Bahçeli'nin 3 Kasım 2019'da yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçiminin tarihinin öne çekilmesi teklifini kabul ettiklerini Başbakan ve AKP MYK üyeleriyle birlikte Beştepe'deki Cumhurbaşkanlığı konutunda açıkladı. Erdoğan konuya ilişkin olarak Bahçeli ile geniş bir yelpazede istişare ettiklerini vurguladı.
Bugün (18 Nisan 2018), açıklanan takvime göre 'erken seçim'e 67 gün var.
Erken seçim nedir?
Türkiye'de milletvekili seçimleri, normal şartlarda 4 yılda bir yapılıyor. Her 4 yılda bir 550 milletvekili seçiliyor ve milletvekillerinin partilere dağılımına göre bir hükümet kuruluyor. Hükümet güvenoyu alırsa görevini 4 yıl boyunca sürdürüyor.
Ancak 16 Nisan'da yapılan referandum ile birlikte TBMM'ye girecek olan milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarıldı. Bazı durumlarda genel seçim 4 yıldan daha kısa sürelerde de yapılabiliyor. Buna 'erken seçim' deniyor.
Hangi koşullarda yapılır?
Meclis, erken seçime gitmeye karar verirse seçim kararıyla birlikte seçim tarihini de açıklamak zorunda. Seçim, açıklandıktan en az 45, en fazla 90 gün sonra yapılabiliyor.
TBMM Genel Kurulu'nda, kararın alınması için kurulun, yarısından çoğunun oyu yeterli. Kurul, ilan edilen tarihe göre bir seçim takvimi belirliyor.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), bu kanun ile "298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun" seçimlere ilişkin olarak tespit ettiği süreleri kısaltarak seçmen kütüklerinin yenilenmesi, seçime gidecek siyasi partilerin belirlenmesi, adayların ilanı, il ve ilçe seçim kurullarının belirlenmesi, oy pusularının bastırılması başta olmak üzere birçok hazırlığı gerçekleştirebiliyor.
Kurul, aynı çerçevede yurt dışında yaşayan vatandaşların oy kullanma tarih ve yöntemlerini de belirleyebiliyor.
Neden erken seçime gidiliyor?
Türkiye'de özellikle 1980'den sonra genel seçimlerin normal sürelerinden önce yapılmasının nedenleri şöyle sıralanıyor:
1. Ülke ekonomisinin kötüye gitmesi nedeniyle, yüksek enflasyondan olumsuz yönden etkilenen çeşitli toplum kesimlerinin, hükümete karşı cephe almaları ve bu tepkilerin gittikçe artarak devam etmesi, seçimlerin erkene alınmasına neden olabiliyor.
2. Şu anda MHP lideri Bahçeli'nin önerisi gibi, muhalefet partileri olmak üzere, çeşitli sivil toplum örgütleri ve kamuoyunun iktidardaki parti veya partilere baskı yapması ve erken genel seçim için ısrarlı olması seçimlerin tarihini öne çekebiliyor.
3. Mecliste çoğunluğa sahip bir parti, siyasi konjonktürün kendi lehine işlediğini anladığında seçimleri erkene alabiliyor.
4. Genel başkanını genel seçimlere kısa bir süre kala değiştiren ve mecliste çoğunluğu elinde tutan bir siyasi parti, özellikle parti liderinin kendisini önceki liderin etkisinden kurtarmak için bir erken seçime gidebilmektedir.
5. Askerler de Türkiye tarihinde iki defa yönetime tamamıyla el koyarak ülkeyi erken seçime götürdü.