Ermeni sorunu askıda mı kalacak?
Washington DC’de 49 ülkeden en üst düzeyde temsillerle gerçekleşen ve bugün sona erecek olan Nükleer Güvenlik Zirvesi’nin, Türkiye açısından en önemli gündem maddesini, Ermenistan ile ilişkiler ve Amerikan Kongresi’ndeki soykırım iddialarını tanımayı amaçlayan karar tasarısı oluşturdu. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan dün sabah Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile görüştükten sonra gün boyunca doğrudan açıklama yapmayı tercih etmedi. Washington'daki görüşme trafiğinde dün akşam itibarıyla ortaya çıkan manzara, “Türkiye ve Amerika’da yaklaşan seçimler ile Sarkisyan üzerinde artan muhalefet ve diaspora baskısı nedeniyle normalleşme sürecinde ilerleme beklememek lazım” yorumuna neden oldu.
Başbakan Erdoğan ile Sarkisyan’ın dün sabah buluşmasıyla başlayan diyalog trafiği bugün öğleden sonra Obama ile Erdoğan arasında gerçekleşecek görüşmeyle sürecek. Kulislerde; ABD, Türkiye ve Ermenistan üçgeninde yaşanan görüşme trafiğindeki gelişmelere bakıldığında, hem Türkiye’de, hem Amerika’da seçim süreci başlaması nedeniyle, hem de Ermeni diasporasının Sarkisyan üzerindeki baskısı dolayısıyla tarafların cesur adımlar atacağı yönünde bir beklentinin gerçekçi olmayacağı yorumu yapıldı. Erdoğan’ın, böyle bir süreçte sınırı açma girişiminde bulunmayacağı belirtilirken; Sarkisyan’ın imzasını geri çekmese dahi protokol sürecine ilişkin olumlu bir açıklamada bulunmayacağı kaydedildi. Obama açısından da Kasım ayındaki seçimler göz önüne alınıldığında Amerika’daki Türkler ile Ermeniler’e dengeli mesaj vermeye çalışacağı değerlendirildi. Obama’nın, 24 Nisan açıklamasında ise geçen yıl olduğu gibi “soykırım” ifadesini kullanmayacağı öne sürüldü.
Wilson’ın mezarında mesaj verdi
Washington’da dün gerçekleşen görüşme trafiği şöyle gelişti:
Sabahleyin Erdoğan ile Sarkisyan, yanlarında iki ülke dışişleri bakanlarıyla birlikte Nükleer Güvenlik Zirvesi’nin yapıldığı merkezde buluştu. Bu görüşme sonrasında, Ermenistan Cumhurbaşkanlığı’ndan Ermeni basın mensuplarına yapılan açıklamada, Sarkisyan’ın Erdoğan’a Türkiye’nin protokol sürecine şart getirmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdiği vurgulandı. Sarkisyan’ın, Ermenistan’a Osmanlı İmparatorluğu’ndan toprak verilmesini öngören Amerika’nın 28’nci başkanı Woodrow Wilson’ın mezarı başında Ermeni soykırımına uğradığını iddia eden Ermeni aileleriyle buluşması da dikkat çekti.
Ermeni diasporasının ulusal çaptaki kuruluşu olan ANKA’nın duyurusuna göre, Sarkisyan, bu mezar ziyaretinde Türkiye’ye yönelik mesaj verdi. Ulusal Katedral’daki anma töreninde, Wilson’ın 1919 yılında Ermeni halkına yeniden acı çektirilmemesi için çaba sarf ettiğini kaydeden Sarkisyan, “Türkiye, Ermenistan ve Ermeni halkıyla önkoşul dilinden konuşamaz” dedi. Sarkisyan’ın mezar ziyareti kapsamında ANKA Direktörü Aram Hamparian da, Başkan Obama’nın “24 Nisan’daki resmi açıklamasında açıkça Ermeni soykırımı gerçeğini dile getirmesini beklediklerini” bildirdi.
Sarkisyan, benzer görüşlerini dün 1 saatlik görüşme boyunca Obama’ya da aktardı ve Dağlık Karabağ konusunda Azerbaycan ile ilişkilerinde Türkiye’nin herhangi bir rol üstlenmesini istemediklerini bildirdi. Bu görüşme sonrasında Beyaz Saray’dan geç saatlerde yapılan yazılı açıklamada, Sarkisyan’ın, Türkiye – Ermenistan ilişkilerindeki protokol sürecindeki tutumu olumlu yönde vurgulandı.
Erdoğan – Kerry buluşması
Ermeni tarafındaki açıklamalara karşın Türk tarafı temkinli mesaj vermeyi tercih etti. Erdoğan, Sarkisyan görüşmesiyle ilgili açıklama yapmama kararı nedeniyle dün Türk basın mensuplarınca kendisine soru sorulmasına olanak tanımadı. Bugün öğleden sonra Obama ile görüşecek olan Erdoğan’ın, Amerikan Başkanı ile de yapacağı değerlendirme sonrasında Ermeni meselesi konusunda açıklama yapacağı kaydedildi.
George Mason Üniversitesi’ndeki konuşmasında “Parlamentolarda tarih yazılmaz” sözleriyle Amerikan Kongresi’ni hedef alan Erdoğan’ın, dün akşam konakladığı Willard Oteli’ndeki konuğu Demokratlar’ın en güçlü isimlerinden birisi olan John Kerry oldu. Kerry, Erdoğan ile 1 saat süren görüşmesinden ayrılırken sorumuz üzerine, “Türkiye’nin bölgedeki önemli rolü üzerine konuştuk. Filistin, İsrail, Gazze, Suriye gibi başlıklı ele aldık. Türkiye’nin Ermeni karar tasarısındaki tutumunun çok çok farkındayız. Onun (karar tasarısı) orada (Amerikan Kongresi) olduğunu biliyoruz. Türkiye’nin Afganistan’daki rolünün önemini de biliyoruz” dedi.
Erdoğan’ın Kerry ile görüşmesi konusunda Başbakanlık kaynaklarından herhangi bir açıklama gelmedi.
Bugünkü görüşme trafiği, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın sabah saatlerindeki buluşmasıyla başladı.