T24 -
ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi, ABD Başkanı ve devletine 1915 olaylarını “soykırım” olarak tanıması çağrısında bulunan tasarıyı bir oy farkla kabul etti. Nefes nefese geçen oylamada tasarının kabulünü isteyen 20 üyeye karşı Türkiye lehine "hayır" diyenlerin sayısı 22 olduğu sırada oturum süresinin son 4 üye için uzatılması gerginliğe neden oldu. Tasarıyı destekleyen Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman'ın oturumu uzatması üzerine görüşmeleri izleyen TBMM Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Murat Mercan uyarıda bulundu. Berman'ın girişimiyle oy kullanan üç üye daha "evet" oyu kullanınca tasarı 22'ye karşı 23 oyla kabul edildi. 23. evet oyu geldiğinde "tasarının kabul edildiğini" açıklayarak oturumu kapatan Berman'ın sözleri görüşmeleri izleyen bir grup tarafından alkışlarla karşılandı. Karardan birkaç dakika sonra yazılı açıklama yapan Başbakanlık, “ABD ve Ermenistan ile ilişkileri sekteye uğratabileceğinden kaygı duyduğunu” vurguladığı kararı kınadı ve Washington Büyükelçisi Namık Tan'ı "istişare" için Ankara'ya çağırdı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de, “tasarının Türk halkı nezdinde hiçbir itibarı bulunmadığını” açıkladı. Ermenistan Dışişlier Bakanı Edward Nalbandyan kararı memnuiyetle karşıladıklarını, "insanlığa karşı suçların önlenmesi yönünde önemli bir adım" olarak niteledi. İtalya'da temaslarda bulunan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin kararla ilgili olarak, "ABD Kongresi'nin bu tarihi hatayı düzeltmesini bekliyoruz" açıklamasında bulundu. Tasarının yasalaşması için bundan sonra ilk durak olan Temsilciler Meclisi Genel Kurulu gündemine alınmasına yüksek olasılık tanınmıyor.Türkiye saati İle 21:15'te ABD Temsilciler Meclisi Dış ilişkiler Komitesi'nde başlayan "Ermeni soykırımı" tasarısının oylaması yaklaşık 1,5 saat sürdü. Yarım saatte sona ermesi beklenen oylamanın tasarıyı destekleyen Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman tarafından uzatılması Türk tarafının tepkilerine yol açtı.
Komite Başkanı Howard Berman kimdir?Obama son ana kadar bekledi ve aradıTürk tarafının son ana kadar devreye girmemesinden yakındığı ABD Başkanı Barack Obama'nın, görüşmelerden önce Komite Başkanı'na tasarının kabul edilmemesi yönünde tavsiyede bulunduğu bildirildi.Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de, çarşamba gecesi aradığı Obama ile görüştü. Gül ile Obama arasındaki ikinci görüşmesinin de tasarının görüşmelerinden hemen önce yapıldığı belirtildi. Bu kez kendisi Gül'ü arayan Obama'nın TBMM'de Ermenistan ile imzalanan ve TBMM'de onay bekleyen protokollerin hayata geçirilmesi için hızlı davranılmasını istediği kaydedildi.Clinton: Tasarının geçmesi ilişkilere zarar verirBeyaz Saray sözcüsü Mike Hammer tarafından yapılan görüşmelerden önce yapılan açıklamada da, Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Howard Berman ile konuşarak “Türkiye-Ermenistan arasında imzalanan protokoller ve yaşanan ilerlemeler göz önünde bulundurulduğunda, tasarının geçmesinin iki ülke ilişkilerine zarar vereceği uyarısında bulunduğu” belirtildi.Başkan Berman: Soykırımı tanıma vakti gelmiştiBu trafiğin ardından ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ndeki "Ermeni soykırımı" tasarısının görüşmeleri perşembe günü Türkiye saati ile 17:00'de başladı.ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkileri Komitesi Başkanı Berman açılışta, "Türkiye-ABD ilişkilerinin bir tasarı ile bozulmayacağına eminim. Kendi ülkemizde siyahlara yapılanlar ile nasıl yüzleştiysek, soykırımı tanımanın da vakti gelmiştir" dedi.'3 soykırım tanığı salonda bulunuyor'Ttasarının görüşüldüğü Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi salonu ilginç görüntülere de sahne oldu. 95, 97 ve 105 yaşlarındaki üç kadın, salona tekerlekli sandalyeleriyle getirildi. Komite Başkanı Howard Berman, “soykırıma tanıklık ettiklerini” söylediği üç yaşlı kadının salonda hazır bulunduğunu duyurdu.
Yakalarda 'YES' ve 'NO' yazılı çıkartmalarGörüşmeyi izleyen Türk tarafındakilerin yakalarında “NO”, “soykırım” iddiasını destekleyenlerin yakalarında da “YES” yazılı çıkartmalar dikkat çekti.TBMM Dışişlier Komisyonu Başkanı Murat Mercan başkanlındaki bir Türk parlamenter heyeti ile Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Namık Tan'ın da salonda bulunduğunu duyuran Berman, açılış konuşmasında imzacıları arasında bulunduğu tasarıya açık desteğini vurguladı. İzleyici ve basına ayrılan bölümlerin dolu olduğu salonda görüşmelerin ilk bölümünde komite üyelerinin yaklaşık yarısının bulunmaması dikkat çekti. Bu durumu, bazı üyelerin kararsız oldukları ve çekimser kalacakları biçiminde yorumlayanlar oldu.'Tasarının kabulü ABD aleyhine sonuç verir'Tasarıya daha önce “evet” diyen Dış İlişkiler Komitesi üyelerinden Eni Faleomavaega, görüşmeler sırasında yaptığı konuşmada Türkiye ile Ermenistan arasında normalleşme yolunda imzalanan protokollerin önemini hatırlattı ve oyunun rengini dile getirmedi.İlk oturumda tasarıya karşı bir konuşma yapan komite üyelerinden Michelle Mc Mahon, Türkiye'nin Ortadoğu başta olmak üzere Amerikan dış politikasını etkileyecek her noktada çok önemli bir rol üstlendiğini vurguladı. Mc Mahon, ABD'nin Irak ve Afganistan'da yürüttüğü operasyonlarda Türkiye'yi üs olarak kullandığını ve tasarının kabul edilmesinin ABD aleyhine sonuçları olacağını söyledi.Türk-Amerikan Dostluk Grubu Başkanı Suat Kınıklıoğlu, oylamadan önce, tasarının az farkla geçebileceğini belirtirken, "Komite onaylasa bile metnin genel kurul gündemine alınmaması için girişimlerimiz sürecek" dedi.3 üye 'hayır' dedi, oylama sonlandı21:15 sıralarında başlayan oylamada son ana kadar Türkiye'nin tezleri doğrultusunda tasarının reddedilmesini isteyen oylar önde gitti. Tasarıya “hayır” diyenler 22-20 öndeyken başkan Berman'ın yetkisini kullanarak oturum süresini uzatması ve görüşleri tasarı lehinde olduğu bilinen 4 üyeyi beklemesi gerilime neden oldu. Görüşmeleri izleyen TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Murat Mercan, Berman'ın bu tutumunu eleştirdi.Kınıklıoğlu da, Komite Başkanı'nın oylama süresi dolmasına rağmen kendisine tanınan yetkiler çerçevesinde oylamayı sonlandırmadığına işaret etti.Türkiye saati ile saat 23:00'e doğru oy kullanması sağlanan üç üye ile tasarıyı destekleyenler 23-22 öne geçti. 23. “evet” oyunun da gelmesi üzerine oturumu kapatan Berman tasarının kabul edildiğini, görüşmeleri izleyen bir grubun alkışları arasında açıkladı.Hükümet kınadı, büyükelçi istişareye çağrıldıTasarının komiteden geçmesinden birkaç dakika sonra önceden hazırlanan yazılı açıklamayı duyuran Başbakanlık, kararı kınadı. Washington Büyükelçisi Namık Tan'ın "istişare" için Ankara'ya çağrıldığı duyurulan Başbakanlık açıklamasının tam metni şöyle:Hükümet, ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nin 'Ermeni soykırımı' iddialarına ilişkin tasarıyı kabul etmesini kınadı. Büyükelçi Namık Tan istişare için Ankara'ya çağrıldı.“Türkiye, ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi tarafından bugün kabul edilen tasarıyı üzüntüyle karşılamıştır.Türk ulusunu işlemediği bir suçla itham eden bu tasarıyı kınıyoruz.Bu tasarıyı destekleyenler, tarihi gerçekler ve uzman tarihçiler arasındaki konuyla ilgili fikir ayrılıklarını görmezden gelerek siyasi saiklerle yanlış ve haksız bir tutum benimsemişlerdir.Tasarı, 1915 olaylarına ilişkin olarak içerdiği somut tarihi hataların yanı sıra, tamamen tek yanlı bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Türkiye, Birinci Dünya Savaşı sırasında Anadolu halkının tümünün yaşadığı acı olayların tarihçiler tarafından önyargısız biçimde ve bilimsel yöntemlerle, tarihi kaynak ve arşivlere dayanılarak incelenmesi gerektiğine inanmaktadır.Siyasetçilerin tarihçilerin alanına yönelik müdahaleleri her zaman olumsuz etkiler yaratmıştır.”'ABD ve Ermenistan'la ilişkileri sekteye uğratacak'“Tasarının, Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde kabulünün arzu edilmeyen sonuçlara yol açacağına esasen konuya ilişkin girişimlerimiz sırasında açıklıkla işaret edilmişti.Tüm uyarılarımıza rağmen Komite tarafından kabul edilen bu tasarının Türkiye-ABD ilişkilerine zarar vermesinden ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi yönündeki çabaları sekteye uğratacak olmasından ciddi kaygı duyuyoruz.ABD ile geniş bir ortak gündem çerçevesinde yürüttüğümüz çalışmaları olumsuz etkileyebilecek bu karar maalesef bir stratejik vizyon eksikliğine de işaret etmektedir.Vaşington Büyükelçimiz Namık Tan bu gelişme çerçevesinde bu akşam istişareler için Ankara’ya çağırılmıştır."'Kararın Türk halkı nezdinde itibarı bulunmuyor'Başbakanlığın açıklamasından yaklaşık 1 saat sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de bir açıklama yaparak, “kabul edilen tasarının Türk halkı nezdinde hiçbir itibarı bulunmadığını” vurguladı. Gül'ün açıklaması aynen şöyle:“Bu kararı makul bulmuyorum ve esefle karşılıyorum.Kararın Türk halkı nezdinde hiçbir itibarı bulunmamaktadır.Tarihsel gerçeklikten uzak bu tek yanlı metnin ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi tarafından kabul edilmesi Türkiye-ABD ilişkilerine yakışan bir tutum olmamıştır. Bu gelişme, Güney Kafkasya’da barış ve istikrar tesisi; halklar arasında kalıcı dostane ilişkiler kurulması doğrultusunda yürütülmekte olan çabalara zarar verecektir.Siyasi çıkarlar gözetilerek alınmış olan böyle bir kararı tarihe ve tarih bilimine karşı haksızlık olarak telakki ediyorum.Bu oylamanın her alanda neden olabileceği olumsuz sonuçların sorumlusu Türkiye olmayacaktır.”'Karar, insanlığa karşı suçların önlenmesinde önemli bir adım'ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'nin 1915 olaylarına ilişkin Ermeni iddialarının tanınmasını öngören tasarıyı kabul etmesi, Ermenistan tarafından memnuniyetle karşılandı.Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan, Reuters'a yaptığı açıklamada, "Kararı büyük bir memnuniyetle karşıladık" dedi.Nalbandyan, "Bu gelişme, Amerikan halkının evrensel insan hakları değerlerine bağlılığının yeni bir göstergesi ve insanlığa karşı suçların önlenmesi yönünde önemli bir adım oldu" ifadelerini kullandı.'Kongre'nin tarihi hatasını düzeltmesini bekliyoruz'İtalya'da temaslarda bulunan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin, Dış İlişkiler Komitesi'nin 1915 olaylarını "soykırım" olarak tanınmasına yönünde çıkan kararla ilgili olarak, "ABD Kongresi'nin bu tarihi hatasının düzeltmesini bekliyoruz" açıklamasında bulundu.
Emekli Büyükelçi Türkmen: Asıl mücadele Genel Kurul'da!Elekdağ: Temsilciler Meclisi'ne gideceğini sanmamGörüşmeleri izleyen eski Washington Büyükelçisi ve CHP milletvekili Şükrü Elekdağ, “Amerika'da en güçlü lobi hükümet lobisidir” dedi ve ABD ile Yahudi lobisinin Türkiye'yi yalnız bıraktığını söyledi. Tek oy farkı nedeniyle tasarının “güdük” kaldığını bu nedenle Temsilciler Meclisi Genel Kurulu gündemine alınacağını sanmadığını kaydeden Elekdağ, ancak kabul edilen metnin ilişkilere zarar vereceğini vurguladı.Şimdi ne olacak?ABD Başkanı Barack Obama'ya ve Amerikan devletine, ''1915 olaylarını soykırım olarak tanıması'' çağrısında bulunan tasarı, geçen yılın mart ayında Ermeni lobisinin Temsilciler Meclisi'ndeki önemli isimlerinden Demokrat milletvekilleri Adam Schiff ve Frank Pallone ile Cumhuriyetçi milletvekilleri George Radanovich ve Mark Kirk tarafından sunulmuştu.Tasarının yasalaşması için Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'nda da kabul edilmesi gerekiyor. Tasarının Genel Kurul gündemine alınması Kongre'nin Temsilciler Meclisi kanadının başkanı Nancy Pelosi'nin kararına bağlı bulunuyor.Kabul edilmesi için 435 üyenin 218'inin evet oyu gereken tasarı Temsilciler Meclisi'nden geçerse bu kez Senato ve Başkan'ın onayına sunulacak. Ancak kabul edilen tasarının bu aşamalardan geçerek yasalaşması beklenmiyor.Benzer tasarı 2007'de geçmiştiSon tasarının bir benzeri 2007 yılında da Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu'nda 21'e karşı 27 oyla kabul edilmişti, ancak o zamanki Başkan George W. Bush yönetiminin çabaları sonucu, Temsilciler Meclisi Genel Kurulu tasarıyı gündeme almadı.Türkiye, 2007 tasarısının kabulü üzerine de dönemin Washington Büyükelçisi Nabi Şensoy'u istişarelerde bulunmak üzere Ankara'ya çağırmıştı.