Esnafın umudu yerel seçim ekonomisinde

Türkiye'nin her köşesinde 1 milyona yakın aday, Mart 2009'da yapılacak yerel seçimleri kazanma hayali kuruyor. Bayrakçısından, matbaacısına, hediyelik eşyacısından sesçisine kadar binlerce esnaf ise adayların harcayacağı 3 milyar dolara yakın parayla piyasaların canlanması düşünü kuruyor. Yılbaşı promosyonlarının krizden etkilenmesiyle ciddi bir durgunluk yaşayan esnaf, seçim ekonomisinden pay kapmak için şimdiden hazırlıklara başladı. Seçimlerde 30 milyon YTL'lik bayrak tüketilmesi beklenirken, siparişlerin 10 katına çıkmasını hesaplayan matbaalar da afişler için hazırolda duruyor. 29 Mart'ta yapılacak yerel seçimlere çok az bir süre kalmasına rağmen partiler henüz adaylarını açıklamadı. Adayların yoğun talebi yüzünden aday listelerini kamuoyuna duyuramayan partilerin açıklamalarının ocak ortalarını bulması bekleniyor. Ancak 81 il, 2000 ilçe belediyesi ve 50 bin muhtarın yarışacağı seçimlerde ise ne bayrakçılar ne de hediyelikçiler zarftan çıkacak isimle ilgileniyor. Asıl hedeflerinde kriz yüzünden kemer sıkan ve eski bayrak ve afişlerini kullanacağını açıklayan siyasi partiler yerine doğrudan adayların kendisi yer alıyor. Yerel seçimlerde her bir adayın bayrağı, afişi, promosyonlarıyla 10 bin ila 500 bin YTL arasında harcama yapması bekleniyor. Bu nedenle de seçim trafiği promosyon cephesinde başlamış durumda. Krizin etkisi yüzde 20 Ocakta Ankara ve İstanbul'da dünyanın ilk seçim fuarını düzenleyecek olan Demos Fuarcılık Genel Müdürü Hüseyin Aslan, seçimlerin krizden etkilenmeyeceğini savunuyor. "Seçimlerde tanıtımın rolü arttı. Krizin etkisi yüzde 20 seviyesinde kalır" diyen Aslan, fuara katılan 200'e yakın bayrakçı, matbaa, kurumsal araştırma şirketleri, cep telefon mesaj firmaları, güzel konuşma kursları, ses ışık ve bilişim firmalarının yılbaşı düşüşünü telafi edeceğini belirtiyor. Dev sektörü ilk defa fuar çatısı altında toplayarak seçim yarışını profesyonel lige taşıyan Aslan, "Bu seçim diğerlerinden farklı olacak. Eskiden promosyonu kullanmayan bir çok başkan adayı vardı. Ancak şimdi seçimleri reklamlar yürütüyor" diyor. Asıl rekabet muhtarlıkta Aslan'ın ifadesiyle bu yerel seçimlerde kazanmak isteyen adaylar, tanıtım için ellerini ceplerine atmak zorunda kalacak. İlçe belediye başkanı adaylarının 30 bin ile 300 bin YTL arasında harcama yaptığını belirten Aslan, 2 bin belediye için en az 5'er aday olduğunu, ortalama 100 bin YTL'lik harcama üzerinden hesaplandığında toplam harcamanın 1 milyar YTL'yi bulacağını söylüyor. İl belediyelerinin seçim bütçesi ise aday başına 300 bin YTL'ye çıkıyor. En geniş bütçelerin büyükşehir belediyesi adaylarında olduğunu belirten Aslan, İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana'da seçim harcamalarının 500 bin YTL'yi bulacağını dile getiriyor. Aslan'a göre en yoğun rekabet ise en az 2 adayın yer alacağı 50 bin muhtarlık arasında yaşanacak. En çok afiş ve el ilanı bastıran muhtar adaylarının tanıtım kampanyaları ortalama 5 bin YTL'den toplamda 500 milyon YTL'yi buluyor. Seçimde siparişler 10 katına çıkacak Ocak ayına kadar seçimler için ön hazırlık çalışmalarının yapıldığını söyleyen Güneş Transfer Baskı'nın Sahibi Hakan Uslu, yılbaşına doğru siparişlerin başlamasını bekliyor. 2000'den beri milletvekilleri için afiş ve ilan bastıklarını anlatan Uslu, yerel seçimlerin genele göre siparişleri 10 kat artırdığını ifade ediyor. Uslu, "Genel seçimlerde tek aday için 3000-5000 tane resim baskı yapıyoruz. Yerel seçimlerde ise adayların yüzde 60'ı tek başına 5000 adet baskının üzerine çıkıyor. Yılbaşının acısını seçimlerde çıkaracağız" diyor. Çoğu şirketin kriz yüzünden promosyon harcamalarını kısmasıyla müşterilerinin yüzde 60'ını kaybettiklerini anlatan Uslu, "4-5 senedir matbaacılık yaparım böyle düşüş görmedim. Kimse takvim ajanda bastırmıyor. Matbaacıların yüzde 3'ü iş yapıyor. Kasım ve aralıkta sabahçı kalırdık. Şimdi ise matbaaların yüzde 50'si mesaiyi bile bitiremiyor. Yerel seçimler esnafın nefes almasını sağlayacak" diyor. Yerli promosyoncular ithalatı solladı Seçim döneminin bahara gelmesiyle beraber adayların promosyon talepleri de kalem ve çakmaktan şemsiye ve yağmurluğa döndü. Şimdiden sipariş almaya başladıklarını aktaran Ceo Reklam Sahibi Sema Çağlaer, adayların oyuncak, kalem, masa sütü saatten sonra en çok şemsiye istediğini söylüyor. Çağlaer kriz yüzünden yılbaşı siparişlerinin yüzde 70'ini kaybetmesine karşılık seçimlerin piyasaya hareket getiridiğini belirtiyor. "Reklamcıların tek çıkış yolu seçimler olacak" diyen Çağlaer, krizden en çok yerli üreticilerin yararlandığına işaret ediyor: "Krizden sonra yerli ürünler Çin mallarıyla rekabet edebilir oldu. Döviz yükselince talepler de yerliye döndü. İthal ürünler önceden pazarın yüzde 60'ını oluşturuyordu. Şimdi yerliler bunu geçti." Kalem ve çakmak revaçta Yerel seçimlerin en vazgeçilmez ürünleri arasında kalem, çakmak, anahtarlık gibi promosyonlar yer alıyor. Bu seçimlerde de promosyon üreticileri şimdiden düğmeye bastı. Yerel seçimler için numune hazırlıklarına başladıklarını söyleyen Çınar Promosyon Satış Pazarlama'nın Sahibi Arzu Coşkun, seçim fuarının ardından siparişlerin geleceğini belirtiyor. Yılbaşı promosyonlarının tamamen durduğunu dile getiren Coşkun, "Hediyelik eşya siparişleri gelmiyor. Yüzde 50-60 düşüş yaşandı. Seçim dönemi sektörü toplayacaktır ama çok da büyük beklentimiz yok" diyor. Coşkun, seçim dönemlerine en yoğun aldıkları siparişleri ise şöyle sıralıyor: Kalem, çakmak, bez çanta, önlük ve şapka. 30 milyon YTL'lik bayrak kullanılacak Yerel seçimler için henüz sipariş almaya başlamadıklarını belirten İstiklal Bayrak'ın temsilcisi Hasan Çakır, şimdiden kumaş hazırlıklarını tamamladıklarını söylüyor. Çakır adaylardan en çok kendi resimlerinin olduğu bayrak ve gömlek talebi aldıklarını aktarıyor. En yoğun alımların ise Adana, Ankara, İzmir ve İstanbul'dan olduğunu söyleyen Çakır, "Kriz yüzünden büyük bir düşüş olmaz. Kişisel bir reklam süreci olduğu için zaten adaylar bu paraları harcamak şartıyla geliyorlar" diyor. Ayrıca geçen genel seçimlerde 20 milyon YTL'lik bayrak satıldığını hatırlatan Çakır, "Bu seçimlerde genel seçimlerde merkezlerin yaptığı harcamalardan yüzde 50 fazlası gerçekleşecek" diye konuşuyor. Mesut Yılmaz'ın kampanyası örnek Seçimlerin yeni iletişim mecralarından bir tanesi de posta ilanları. Doğrudan seçmenlere gönderilen mektuplara ilginin genel seçimde başladığını belirten Postkom Pazarlama Yöneticisi Süleyman Uykuseven, daha önce Mesut Yılmaz'ın Rize'deki seçmenlerine kartpostal yollayarak başarıya ulaştıklarına dikkat çekiyor. Bu seçimler için de başkanlara yönelik değişik mailing projeleri hazırladıklarını anlatan Uykuseven, "Siparişler başlamadı ama biz hazırlıklara başladık. Zarf stoklarını artırdık. Kağıt stoklarını elimizde tuttuk. Partilerin ilçe merkezlerine teklif gönderiyoruz" diyor. Uykuseven seçimlerde 3-5 kişiye hizmet vermek istediklerini de eklerken postayla tanıtımın PTT dağıtım ağını kullandığı için ekonomik olduğunu vurguluyor. Süsleme talebi internette seçim sitesi kurdurdu Yerel seçimlerde en çok rağbet gören tanıtım çalışmalarının başında seçim otobüsleri ve sokak süslemeleri geliyor. İlçe adayları kısmen belli olan İzmir araç giydirme çalışmalarının da başını çekiyor. Gelen talep doğrultusunda 5 ay önce "www.secimorganizasyonu.com" adlı siteyi kuran Papyon Organizasyon Müdürü Caner Erkan, şimdiden adaylar için ses sitemi, araç kiralama ve süslemeler yaptıklarını aktarıyor. Daha önceki yerel seçimlerde de Türkiye çapında 10 kişiye hizmet verdiklerini anlatan Erkan, "Bu seçimde çok umutlu değilim. Kriz nedeniyle partiler de adaylar da çok yatırım yapmıyor. Ciddi teklifler isteyen müşteriler bile geri adım atıyorlar" diyor. İstanbul'da 7 bin seçim otobüsü trafiğe çıkacak Genel seçimlerde partilileri meydanlara taşıyan ses sistemcileri 29 Mart'ta da adaylarının sesini sokaklarda duyurmaya hazırlanıyor. Yerel seçimler için 500 araç kapasiteli bir filo oluşturan Seskom'un Sahibi Fatih Bulut, tekliflerin gelmeye başladığını söylüyor. Şu an aday adaylarıyla görüştüklerini belirten Bulut, "Yerel seçimlerde genele göre çok daha fazla talep olacak. Sadece İstanbul'da 6-7 bin araç seçimler için trafiğe çıkacak" diyor. Bulut'un verdiği bilgilere göre adaylar için 30-40 metrekarelik seçim minibüslerini giydirmenin maliyeti ise 600 ila 800 dolar arasında değişiyor. Adayların tanıtım bütçesi - Seçim şarkılarının beste ve müzik dahil toplam faturası 2.5-5 bin YTL arasında değişiyor. - Seçim boyunca kullanılan minibüs ve otobüsleri giydirmenin bedeli metrekare başına 20 ila 35 dolar arasında değişiyor. Ortalama bir minibüsün kirası ve giydirilmesi 3 bin YTL'yi buluyor. - Otobüse eklenecek ses sisteminin bedeli ise yaklaşık 5 bin YTL. - Yerel radyo ve televizyon kanallarında yapılan reklam çalışmalarının bedeli 6 bin YTL'ye yaklaşıyor. - Kalem, çakmak, anahtarlık türü promosyonların faturası 2 bin YTL'den başlıyor. - Türkiye genelindeki 60 bin billboardları kullanmanın bedeli aday başına 6 bin YTL'den başlıyor. Henüz ihaleye çıkmayan billboardların yaklaşık bedelleri 35-40 YTL iken ışık geçiren baskı tekniği kullanıldığında maliyeti 100-150 YTL'ye ulaşıyor. - Folyo ve kâğıt üzerine ışıklı billboardların metrekaresi 25 dolar, kağıt baskıların ise metrekaresi 15 dolar. - Adaya özel İnternette web sayfası 500 milyon ile 5 milyar lira arasında hazırlanıyor.