Etiyopya'daki SİHA saldırılarıyla ilgili neler biliniyor?

Etiyopya'nın kuzeyindeki Tigray bölgesinde son aylarda düzenlenen hava saldırılarında onlarca kişi öldü.

Bu saldırılardan bazılarında silahlı insansız hava araçları (SİHA) kullanılırken sivillerin yaşamını yitirmesiyle ilgili kaygılar artıyor.

Bir yılı aşkın bir süredir bölgedeki isyancılarla savaşan hükümet, uygun gördüğü silahları kullanma hakkı olduğunu ve sivilleri hedef almadığını söylüyor.

8 Ocak: Mülteci kampına saldırı

8 Ocak'ta Tigray'ın Dedebit bölgesinde, çatışmalar nedeniyle evlerini terk etmiş kişilerin yerleştirildiği bir kampa hava saldırısı düzenlendi. 50'den fazla kişi hayatını kaybederken 100'den fazla kişi de yaralandı.

Soruşturma heyeti, yardım görevlileri tarafından Politico'ya ulaştırılan görüntüler ışığında kampın Türk yapımı bir Bayraktar TB2 SİHA'sından ateşlenen füzeyle vurulmuş olabileceğini düşünüyor.

Hollanda merkezli barış örgütü Pax ve Uluslararası Af Örgütü'ne göre füzenin kanatları dahil parçaları bunun SİHA'lara yerleştirilen türden bir füze olduğuna işaret ediyor.

Etiyopya'daki Türk SİHA'larının varlığı Aralık'ta Pax'ta görevli araştırmacı Wim Zwijnenburg tarafından ortaya çıkarılmıştı.

Zwijnenburg, Tigray'daki bir ordu üssünde tutulan SİHA'ların uydu görüntülerine dikkat çekmişti.

Bu görüntülerde boyutları, kanat açıklığı ve uzunluğundan SİHA'nın türü tespit edilebiliyor.

Son saldırıda bu SİHA'ların kullanılıp kullanılmadığı bilinmiyor. Etiyopya hükümeti bu SİHA'ların kullanıldığını teyit etmedi.

Türkiye ve Etiyopya geçen yıl bir savunma iş birliği anlaşması imzaladı. Anlaşmanın detayları kamuoyuna açıklanmadı.

Reuters Aralık'ta, ABD'nin Etiyopya'ya SİHA satışı nedeniyle Türk hükümetinekaygılarını ilettiğini duyurmuştu.

6 Ocak: Oromiya'da isyancılara saldırı

Oromiya bölgesinde Tigray'daki isyancılarla ittifak halindeki Oromo Kurtuluş Ordusu'nu hedef alan Ocak başında bir saldırı düzenlendi. Saldırıyla ilgili ayrıntılar ve ölü yaralı sayısı bilinmiyor.

Fakat, Gidami bölgesindeki saldırıdan sonra bulunan füze parçaları bir araştırmaya göre İran SİHA'larının kullanıldığını gösteriyor.

Geçen Aralık'taki uydu görüntülerinde Harar Meda havalimanında bir İran SİHA'sı görülmüştü.

Bir araştırmacının elde ettiği uçuş izleme verileri Ağustos 2021'de İran'dan Harar Meda ve Bole havalimanlarına toplam 15 kargo seferi düzenlendiğini ortaya koymuştu. Uçakların ne taşıdığı bilinmiyor.

Geçen Ekim'de ABD, İran'ı SİHA ihracatı nedeniyle kınamış ve Etiyopya'nın Tahran'dan SİHA alan ülkelerden biri olduğunu açıklamıştı.

16 Aralık: Alamata'da Pazar yerine saldırı

Aralık 2021'de Tigray'ın güneyindeki Alamata'da bir Pazar yerine düzenlenen hava saldırılarında 28 sivil yaşamını yitirmişti.

Tigray'daki ana isyancı grup Tigray Halk Kurtuluş Cephesi saldırıda savaş uçakları ve SİHA'ların kullanıldığını söylüyor.

Bir televizyon kanalı saldırıda kullanıldığı öne sürülen füze parçalarının görüntüsünü yayınladı.

Açık kaynaklar üzerinden yapılan bir araştırma, bunun SİHA'lara takılabilen Çin yapımı Blue Arrow 7 füzesinin özellikleriyle örtüştüğünü gösteriyor.

15 Aralık'ta çekilen uydu fotoğraflarında Harar Meda askeri üssünde Çin yapımı Wing Loong SİHA'larının olduğu tespit edilmişti. Alamata'daki saldırı 16 Aralık'ta düzenlendi.

Araştırmacılar, bu SİHA'ların başlangıçta Çin'den keşif amaçlı olarak alındığına inanıyor.

Uçuş izleme verileri, Çin'in Çengdu kentinden Etiyopya'ya geçen yıl Eylül ve Ekim aylarında sevkiyat yapıldığını gösteriyor. İnsansız hava aracı üreten devlete ait Çengdu Uçak Sanayi'nin merkezi Çengdu'da bulunuyor.

Ama Etiyopya'ya Birleşik Arap Emirlikleri de Wing Loong SİHA'ları ve Blue Arrow füzesi gönderiyor.

Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü SIPRI'nin silah veri tabanı Birleşik Arap Emirlikleri'nin elinde Wing Loong'larla Blue Arrow füzelerinin olduğunu ortaya koyuyor.

Uçuş izleme verilerine göre geçen yıl beş aylık bir dönem içinde Harar Meda ve Bole'ye 119 kargo seferi yapıldı. Ancak bu uçakların ne taşındığı bilinmiyor.

Etiyopya ne diyor?

Etiyopya Hükümet Sözcüsü Legesse Tulu, BBC'ye açıklamasında "Nerede olduğunu söylemeyeceğim ama hükümet farklı zaman ve yerlerde SİHA kullandı" dedi, ancak sivilleri hedef almadıklarını söyledi.

BBC Etiyopya'ya SİHA gönderdiği ileri sürülen ülkelerle temasa geçti. Bayraktar'dan da yanıt alamadık.

Halihazırda Etiyopya'ya silah ambargosu yok. Uluslararası düzenlemeler ve anlaşmalar açısından SİHA'ların ihracatı henüz gri bir alan.

Ancak SİHA'ların çatışma bölgelerinde giderek daha yoğun kullanıldığı görülüyor.

Pax'tan Wim Zwijnenburg, uluslararası hukukun ihlaline ilişkin iddialar nedeniyle Etiyopya örneğinin ciddi soru işaretleri doğurduğunu söylüyor.