Bizans İmparatoru I.Theodosius’un döneminde M.S. 386’da tamamlanan ve 1923 yılına kadar manastır işlevini sürdüren Sümela Manastırı 1 yılı aşkın süredir ziyarete kapalı bulunuyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca geçen yıl (4 Eylül 2015) restorasyon ve güçlendirme çalışmaları nedeniyle 1 yıl kapalı olacağı duyurulan müzenin normal şartlar altında ekim ayı itibariyle yeniden açılması bekleniyordu. Ancak üzerinden 1 yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen Kültür Bakanlığı'ndan, restorasyonun ne zaman biteceğine dair veya çalışmaların nasıl yürütüldüğüyle ilgili olarak herhangi bir açıklama henüz yapılmadı.
CHP'den soru önergesi
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Trabzon Milletvekili, avukat Haluk Pekşen de Trabzon’daki tarihi Sümela Manastırı’nın üç yıl süreyle kapatılması konusunu TBMM gündemine taşıdı. Pekşen, 22 Eylül 2015’te “kaya düşmesi” ileri sürülerek, restorasyon çalışmaları nedeniyle bir yıllığına ziyarete kapatılan, ihale süreci başlatılmayan ve ne zaman ziyarete açılacağı belirsizliğini koruyan tarihi yapının, yeni bir kararla üç yıl süreyle daha kapatıldığı bilgisini aldıklarını belirtti.
Pekşen, "Rahip Santorini cinayeti, Hrant Dink cinayeti, Ayasofya Müzesi’nin kapatılması ve nihayetinde Sümela Manastırı’nın uzun süre kapatılması gelişmeleri arka arkaya dizildiğinde, bütün bu olayların tesadüfi olmadığını, Trabzon’a karşı bilinçli bir şekilde kültürel, sosyal, ekonomik bir yok etme politikasının güdüldüğü ve kentin saygınlığını tümüyle ortadan kaldırmaya yönelik bir çabanın olduğu" şeklinde bir gözlemde bulunduklarını vurguladı.
"Manastır kapatılarak, burada gerçekleştirilen Ortodoks ayinleri mi engellenmek istenmektedir?"
Pekşen, Başbakan Binali Yıldırım’a hitaben dün ilettiği soru önergesinde özetle, “Manastırda restorasyona yönelik süreç neden sürüncemede bırakılmıştır?”, “Zaman zaman Ortodoksların ayin yapmasının manastırda kapatılmaya etkisi olmuş mudur? Manastır kapatılarak, burada gerçekleştirilen Ortodoks ayinleri mi engellenmek istenmektedir?”, “Sümela örenyerinin restorasyonuna yönelik hazırlanan bilimsel danışma kurulu raporlarının içeriği nedir?” gibi sorular yöneltti.
Dünyanın en eski ve en önemli tarihi manastırlardan biri
Trabzon’un Maçka ilçesinin Altındere köyü sınırları içinde yer alan manastır deniz seviyesinden 1.150 metre yükseklikte bulunuyor. Altındere Vadisi’ne hakim Karadağ’ın eteklerinde sarp bir kayalık üzerine kurulmuş olan Sümela Manastırı, halk arasında “Meryem Ana” adı ile anılır.
Kültür Bakanlığı'ndan 4 Eylül 2015 yılında restorasyon ile ilgili yapılan açıklama şöyleydi:
Trabzon İli, Maçka İlçesinin Altındere (Meryemana) Vadisi içinde kayalık bir kesimde bulunan Sümela Manastırı, Trabzon'a 46 km, Maçka ilçesine 16 km uzaklıkta olup her yıl yerli ve yabancı çok sayıda kişi tarafından ziyaret edilmektedir.
Son zamanlarda Sümela Manastırı ve çevresinde ziyaretçilerin can ve mal güvenliğini tehdit eden ve ülkemizin önemli bir kültür varlığı yapıya zarar veren kaya düşmesi olaylarının sıklıkla yaşanması nedeniyle, bölgede kayaların jeolojik ve jeoteknik bakımdan araştırma ve güçlendirme çalışmaları başlatılmıştır. Söz konusu çalışmalarda; Manastıra ve çevresindeki tesislere bakan yamaçlardaki kaya düşme tehlikelerini araştırmak ve riskli bölgeleri belgelemek amacıyla işin uzmanlarınca endüstriyel dağcılık teknikleri kullanılarak ve gerekli güvenlik önlemleri alınarak yamaç güzergâhlarından inişler yapılmıştır. İnişler esnasında, halihazırda askıda duran kaya parçalarının bulunduğu, değişime uğramış kayaç yüzeylerinin tehlike arz ettiği, ormanın eteğinde uzanan kısımlarda bazı serbest bloklar ve orman döküntülerinin içinde saklı kalmış durumda irili ufaklı serbest taş parçalarının mevcut olduğu, orman içinde yamaç kıyısına yakın bulunan ancak henüz devrilmemiş ağaçların da Manastır ve ziyaretçiler için riskli olduğu ve çatlaklardan gelen yoğun su sızıntıları nedeniyle bazı yerlerde malzeme boşalmalarının olduğu belirlenmiştir. Bu itibarla söz konusu alanda büyük ölçekli temizlik, güvenlik bariyerleri, koruyucu örtü ve güçlendirme çalışmalarının yapılabilmesi ve can ve mal güvenliği açısından herhangi bir olumsuzluğa sebebiyet verilmemesi ve Müze ve örenyeri ziyaretlerinde insan sağlığı ve can güvenliğinin Bakanlığın öncelikleri arasında ilk sırada yer alması sebebiyle Manastır kompleksinin kapatılmasının uygun olacağı düşünülmüş olup, Sümela Manastırının 22.09.2015 tarihinden itibaren 1 (bir) yıl süre ile ziyarete kapatılması kararı alınmıştır. Kapalı olduğu süre içerisinde; Sümela Manastırının en iyi ve uzun süreli güvenlik seviyesine ulaştırılması, uygun ziyaret ortamının sağlanması, yapının restorasyonunun gerçekleştirilerek ziyarete açılması ve ardından UNESCO Dünya Kültür Miras Listesinde yerini almasına yönelik işlemlerin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.