Fed faizi artırmaya mı hazırlanıyor?

Amerikan merkez bankası Fed ne zaman para politikasıyla ilgili karar alacak olsa, gözler Washington'a çevrilir. Dünyanın en büyük ekonomisi ve onun para birimi için tayin edilen yön bütün dünyayı etkiler. Fed'in faiz kararıyla ilgili sorular ve yanıtları:

Avrupa Merkez Bankası ana faiz oranını sıfırlarken Fed neden yükseltmeyi düşünüyor?

Gerçi Fed bütün dünya ekonomisini göz önünde tutuyor ama kararlarında önce Amerikan ekonomisindeki gidişatı gözetmek zorunda. Birbiriyle yakından bağlı olan işsizlik ve enflasyon faiz kararlarına yön veriyor. ABD finans krizinden diğer ülkelerden daha çabuk kurtuldu. Kısa mesaili ve düşük ücretli işleri de kapsasa, işsizlik yüzde 4,9 ile ideal oranda seyrediyor. Düşük enflasyon uzun süre faizlerin artmasını önledi. Fed'in başkan yardımcısı Fischer'in de geçenlerde söylediği gibi fiyat cephesinde hareketlenme başladı.

Durum böyleyken neden ekonomistlerin çoğu Fed'in henüz faiz ayarlarıyla oynamayacağını söylüyor?

Fed dikkatli olmak zorunda. Küreselleşen ekonomide her şey birbiriyle bağlantılı hale geldi. Amerikan ekonomisindeki dinamikleri kestirmek de neredeyse imkânsız. Faizin artması ihraç mallarını pahalandırır. Konjonktürün zayıfladığı ülkelerde tüketici Amerikan malları almaktan vazgeçebilir. ABD faiz ayarını aceleye getirirse, ekonomik durumu bozulan Çin'deki piyasa payları küçülebilir.

Faizin artırılmasını kim istiyor, kim istemiyor?

Orta vadede kredi fiyatlarını yükselteceğinden, bankalar ana faiz oranının artırılmasını istiyor. Bankalar ticari kredilerin fiyatını Fed'in faizine göre ayarlıyor. Fed guvernörlerinden Lael Brainard daha temkinli konuşuyor ve bütün dünyada oluşan girdapların ABD'yi de sarabileceğini söylüyor. Brainard talebin gerektiği kadar kuvvetli olmadığı görüşünde. Dünyanın zayıf ekonomileriyle ilgilenen Uluslararası Para Fonu (IMF) da ‘ihtiyat' tavsiye ediyor.

Zamanlama önemli mi?

Evet. Fed faiz kararını doğru zamanda almak zorunda. Çok beklerse, enflasyon başını alıp gidebilir. Bundan en çok dar gelirliler etkilenir. Ayrıca, gayrı menkul krizinde olduğu gibi yeniden riskli kabarcıklar oluşabilir. Fed aceleci davranırsa, ekonomiyi durgunluğa sürükleyebilir.

Fed faizinin yükselmesi Avrupa'yı nasıl etkiler?

Artan Amerikan faizlerinin doğrudan etkisi sınırlı kalır. Avrupa Merkez Bankası parasal genişlemeyi sürdürmekte kararlı görünüyor. İktisatçılar ABD'de alınan faiz kararlarının 2,5 ya da 3 yıl sonra Avrupa'da etkisini göstereceğini tahmin ediyorlar. Ancak ABD'de reeskont haddinin artması Dolar'ın Euro karşısında değer kazanmasına yol açabilir. Euro kurunun düşmesi Almanya gibi ihracatçı Avrupa ülkelerine yarar. Dolarla alışveriş yapanların giderleri azalır. ABD'de tatil yapmak ise pahalılaşır.