BBC İzleme Servisi, Gazze'deki olaylarla ilgili sosyal medyada en çok yayılan yanlış bilgileri inceledi
Filistin'deki olaylar ve İsrail'in hava saldırılarıyla bölgede gerilim yükseldikçe yanlış bilgiler içeren sosyal medya gönderileri daha çok yayılıyor.
Sosyal medyada tartışmalara yol açan yanlış bilgilerden bazıları inceledik.
İsrailli yetkilinin paylaştığı roket görüntüsü Suriye'den
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun sözcüsü Ofir Gendelman, Twitter'dan paylaştığı bir videoda, Hamas tarafından yerleşim yerlerine doğru gönderildiği söylenen bir roket patlaması görülüyor.
Gendelman, "250'den fazla sayıda ateşlenen bu roketlerin üçte biri, Gazze Şeridi'ne düşüyor ve Filistinlileri öldürüyor" yazdı.
Ancak paylaştığı eski bir görüntüydü ve aslında Suriye'de çekilmişti.
Görüntüler, 2018'de Dera'da Suriye ordusunun silahlı gruplara yönelik operasyonu sırasında çekildi.
Twitter söz konusu tweet'i "manipüle edilmiş görüntü" olarak etiketledi ve görüntüye ilişkin gerçek bilginin yer aldığı bağlantıları ekledi.
Eleştirilerin ardından Gendelman tweet'ini sildi.
İsrail ordusuna ait olduğu söylenen gönderi gerçek değil
Bazı Twitter kullanıcıları, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) paylaştığını iddia ettikleri bir gönderinin ekran görüntüsünü yaydı.
Ekran görüntüsünde, İsrail Savunma Kuvvetleri hesabından "Öldürmeyi seviyoruz" ve "Bazı çocukları bombaladık" yazıldığı ileri sürülüyor.
Bu görüntülerde yer alan tweet'ler, internette ücretsiz erişilebilen bazı araçlarla hazırlanıyor.
IDF, resmi Twitter hesabından ya da herhangi bir mecradan böyle bir gönderi paylaşmadı.
'Sahte cenaze' videosu Gazze'de çekilmedi
Bazı İsrailli sosyal medya fenomenleri, Filistinlilerin sahte cenaze töreni düzenlediğini iddia ederek bir video paylaştı. İddialara göre, Gazze'de İsrail saldırılarında öldüğü ileri sürülen kişi için sahte tören düzenleniyordu.
İsrail Dışişleri Bakanlığı'nın bir danışmanı tarafından da paylaşılan videoda, gençlerden oluşan bir grup kefene sarılmış bir cenaze taşıyor. Siren seslerini duyduğu gibi cenazeyi bırakarak etrafa dağılan gençlerin ardından, cenaze olarak taşınan kişi de hareketlenip kaçmaya başlıyor.
Araştırmamıza göre aynı video 2020'nin Mart ayında da paylaşılmış ancak Ürdün'de Covid-19 kısıtlamalarını atlatmak isteyen bir grup gencin şakası olarak...
Video klibi, Filistin'deki olayların şiddetlenmesi üzerine "Palywood" (Filistin Hollywood'u) etiketiyle İsrailliler tarafından paylaşılmış.
Videoda yanan Mescid-i Aksa değil
Filistinli bazı hesapların sıklıkla paylaştığı bir videoda Mescid-i Aksa'nın yandığı ileri sürülüyor ve İsrail'in buna neden olduğu savunuluyor.
Videoda yer alan görüntüler gerçek ancak başka açılardan gelen görüntülerle birlikte incelendiğinde, Mescid-i Aksa yakınlarındaki bir ağacın yandığı doğrulanıyor.
Görüntülerde, kalabalık ve genç Yahudilerden oluşan bir kitlenin Ağlama Duvarı arkasında Filistin karşıtı bir şarkı söylediği de görülüyor.
İddia edildiği gibi Mescid-i Aksa değil, yakınlarındaki bir ağaç yandı.
Yangının nedeni ise kesinleşmedi.
İsrail polisi Filistinlilerin hava fişekleri sonucunda ağacın alev aldığını söylese de Filistinliler İsrail polisinin müdahalesi sırasında yangın çıktığını ileri sürüyor.
Reuters'ın bildirdiğine göre, ağacın yanması sonucu camide zarar oluşmadı.
Gazze sokaklarında olduğu iddia edilen füze görüntüsü eski
Yaygın şekilde paylaşılan görüntülerden birisi de, Hamas'a ait olduğu ileri sürülen füze yüklü bir kamyonun Gazze sokaklarında hareket halinde olduğunu gösteriyor.
ABD merkezli İsrail yanlısı bir sosyal medya hesabının gönderisinde şu mesaj yer alıyor: "Bir kez daha Hamas Yahudileri katletmek için sivilleri kendisine kalkan yapıyor. İsrail'in masum insanlara zarar verme riskini almayacağını biliyorlar."
Öte yandan söz konusu videonun 25 Kasım 2018'de Facebook'a yüklendiğini tespit ettik. İlk paylaşımlarda görüntülerin, İsrail'in Celile bölgesinde çekildiği söyleniyor.
Bellingcat'in araştırma uzmanlarından Aric Toler, görüntülerdeki füzelerin İsrail ordusu tarafından hedef şaşırtmak için kullanılan tuzak füze maketleri olduğu görüşünde.
Videoyu paylaşan Twitter hesabı ise daha sonradan gönderiyi sildi ve "yanlış bilgi" dolayısıyla özür diledi.
Alistair Coleman, Shayan Sardarizadeh, Christopher Giles ve Nader Ibrahim'in aktarımlarıyla hazırlandı.