Fındığın asırlık yolculuğu

Günümüzde yeşil altın olarak bilinen fındığın ilk olarak Milattan Önce 29. yüzyılda Çin'de yetiştirildiği ve kültürel anavatanının ise Anadolu olduğu biliniyor. Kültürel vatan olarak söz edilen Karadeniz kıyılarının Ordu, Giresun ve Trabzon illerinde kaynakların tespitlerine göre antik çağlardan beri fındık yetiştiriliyor. Dünyada fındık yetiştirilmesine en uygun toprak ve iklim koşullarına sahip olan Doğu ve Orta Karadeniz'den Avrupa'ya fındığı ticaret yaparak Yunanlıların tanıştırdığı belirtiliyor. İlk ihracatı Cenevizliler yaptı Trabzon'dan yapılan fındık ihracatına ait en eski kayıtlarda Karadeniz'den fındık ticareti ilk olarak 1403 yılında Cenevizler tarafından İstanbul'a getirilmek suretiyle yapılırken, bunu Rusya'ya 1773, Romanya'ya 1792, Belçika'ya 1889, İngiltere'ye 1852, İsviçre'ye 1852, Sırbistan ve Yunanistan'a 1906, Almanya'ya 1907, Fransa'ya 1909, Amerika'ya ise 1912 yılında yapılan ticaretler takip etti. Kuzey yarım kürenin ılıman iklim kuşağında fındık, hemen hemen her kesimde üretilebilirken, dünyada ekonomik anlamda fındık üretimi Türkiye'den başka, ABD, İspanya, İtalya, Yunanistan ve son dönemlerde Gürcistan'da yapılmakta. Osmanlı İmparatorluğu’ndan 22 bin hektar olarak fındık alanlarını devralan Türkiye Cumhuriyeti’nde bu rakam günümüzde resmi rakamlara göre 560 bin hektarı aşmış durumda. Dünya fındık üretiminin yüzde 75'ine sahip olan Türkiye, fındık alanında büyük gelişme yaşadı. Fındığın üretiminde olduğu gibi ihracat yoluyla ticaretinin de büyük bölümünü elinde bulunduran Türkiye'nin dışında İtalya, İspanya, ABD, Yunanistan ve Gürcistan'dan da ihracat yapılıyor. Türkiye tarafından 1950'lerde 20, 1970'lerde 35, 1980'lerde 60 ülkeye fındık ihracatı yapılırken, günümüzde bu rakam 90 ülkeyi geçiyor. 9 bin tondan 233 bin ton ihracata Türkiye'den yıllara göre, 1923 yılında 9 bin 769 kilo fındık ihracatı yapılırken, 1933 yılında 17 bin 679, 1943 yılında 15 bin 459, 1953 yılında 28 bin 798, 1963 yılında 41 bin 971, 1973 yılında 102 bin 504, 1983 yılında 134 bin 360, 1993 yılında 197 bin 751, 2003 yılında 220 bin 938 ve 2007 yılında ise 233 bin138 kilo fındık ihracatı yapıldı. Dünya fındık üretiminin yüzde 75'ine sahip olan Türkiye'de, 1878 yılından itibaren fındık sektörü büyük gelişme kaydetti. Yıllara göre fındık fiyatı ise 1878 yılında 14,7 kuruş, 1888 yılında 14,2 kuruş, 1898 yılında 12,7 kuruş, 1907'de 50,7 kuruş olarak belirlenirken bu rakam 1938 yılında 40 ve 1948 yılında 65 kuruş oldu. Fındık fiyatı 1958 yılında 2,50, 1968 yılında 5,30, 1978 yılında ise 23,50 lira olarak açıklanırken, 1988 yılında 2 bin ve 1998 yılında 657 bin lira olarak belirlendi. Fiyat, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından 2007 yılında 5 YTL olarak açıklanırken 2008 yılında ise kademeli olarak 4 YTL olarak açıklandı. Fındık sanayisinde önemli gelişme Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Sebahattin Arslantürk, dünyada fındığın yüzde 80 oranında çikolata sanayisinde kullanıldığına dikkat çekerek, "Geri kalan fındık ise pasta ve şekerleme yapımında ya da çerez olarak tüketilmektedir. Bununla birlikte yağ, yem, kontralit, Petro kimya sanayileri fındığın diğer kullanım alanlarıdır" dedi. Türkiye'de fındığın çerezlik olarak kullanıldığı gibi sanayide de işlenerek kullanıldığını belirten Arslantürk, "Türkiye'de fındık sanayisi 1960'lı yıllardan sonra büyük gelişme kaydetti. Ülkemizde ihraç edilen işlenmiş fındık ürünlerinin oranı 1970'li yıllarda yüzde 10 iken son yıllarda bu oran yüzde 30'u aşmıştır" diye konuştu.