Flash Player'dan veda: 'Bilgisayarınızdan bizi kaldırmanızı tavsiye ediyoruz'
1996 yılında tarayıcılarda videoların oynatılması ile online oyunların oynanmasını sağlamak amacıyla hizmete sunulan ve internet tarihinin köşe taşlarından olan Flash, yıllar içerisinde güvenlik sorunları ile boğuştu ve akıllı telefon çağına geçemedi, gelişmeleri yakalayamadı.
Eklentinin geliştiricisi Adobe şirketi, Flash için daha fazla güvenlik güncellemesi sunmayacağını açıkladı ve kullanıcılara uygulamayı silme çağrısı yaptı:
"Adobe Flash Player'i kullandığınız için teşekkür ederiz. 31 Aralık itibariyle Flash Player'e destek vermeyi kestik. Sisteminizin güvenliğini sağlamaya yardımcı olmak için, Flash Player içeriğini acilen kaldırmanızı tavsiye ediyoruz."
Flash Player, 12 Ocak itibarıyla da artık video oynatmayacak.
Neden bu kadar popüler oldu?
Flash'ın yayımladığı yıllarda internet hızı bugünküne kıyasla çok daha düşüktü.
Ama buna karşın Flash, kullanıcılarına içeriği daha yüksek hızda indirebilme imkânı sundu.
Animatör David Firth, BBC'ye verdiği demeçte, "Flash ile birden fazla karakter, arka plan görüntüsü, ses ve 2 megabayttan (MB) daha az müzik içeren, tarayıcıdan görüntülenebilen üç dakikalık bir animasyon yapabilirdiniz" diye konuştu.
Firth imzalı "Salad Fingers" (Salata Parmakları) isimli gerçeküstü animasyon internet dünyasında büyük bir başarı elde etti.
Firth, Salad Fingers işini, "Eksik olduğunu hissettiğim görmek istediğim şeyleri, karanlık ve gerçeküstü komediyi yaptım" sözleriyle açıkladı.
Firth tarafından "Flash'ın YouTube'u" olarak tanımlanan Newgrounds gibi siteler, çizgi filmlere ve etkileşimli oyunlara yönelik artan talebi karşılaması sebebiyle popülarite kazandı.
Newsgrounds için "Herkesin içerik yayımlamasına izin veren ve gerçek zamanlı olarak sunulduğunu gördüğüm ilk web sitesiydi" ifadelerini kullanan Firth, söz konusu içeriğin kullanıcılar tarafından beğenilmemesi durumunda yayından kaldırıldığını dile getirdi ve ekledi:
"Bu yüzden içeriğinizi gönderirken bunu hesaba katardınız."
Ne oldu?
Flash, animasyonlardan çok daha fazlasıydı. Aynı zamanda YouTube gibi web sitelerinin yüksek kaliteli videolar yayımlamasına da izin veriyordu.
Adobe, 2009'a kadar Flash'ın internete bağlı masaüstü bilgisayarların yüzde 99'una yüklendiğini açıkladı.
Gelgelelim internet dünyası mobil cihazlara doğru kayarken Adobe buna tepki vermekte yavaş kaldı.
Adobe'un eski ürünlerden sorumlu başkan yardımcısı David Mendels, "Flash Lite ile ucuz telefonları optimize ettik" dedi ve şöyle devam etti:
"Japonya gibi yerlerde inanılmaz derecede başarılıydı, ancak masaüstü Flash ile aynı değildi. Tam olarak uyumlu değildi."
Nisan 2010'da, Apple'ın kurucusu Steve Jobs, Apple'ın Flash'ın iPhone ve iPad'lerde çalışmasına neden izin vermediğini açıklayan, "Flash Üzerine Düşünceler" başlıklı bir açık mektup yazdı.
Jobs, Flash'ın dokunmatik bir ekranda kullanımının zahmetli ve güvenilmez olduğunu söylerken Flash'ın telefonun pil ömrünü de azalttığını savundu.
Videoların ve animasyonların Flash yerine HTML5 ve diğer açık teknolojilerle sunulabileceğini aktaran Jobs, bunun da Flash'ı bir akıllı telefon veya tablette gereksiz hale getirebileceğini söyledi.
BBC'ye konuşan Mendels de "iPhone çıktığında Flash tam olarak hazır değildi" değerlendirmesini yaptı.
Mendels, Apple'ın kendine has bir ekosistem yaratmak istediğini de sözlerine ekledi.
En nihayetinde Adobe, Flash Player'ın akıllı telefonlarda çalışan bir sürümünü geliştirdi.
Ancak internet ilerlemişti. Facebook, Netflix ve YouTube gibi büyük markalar halihazırda Flash olmadan akıllı telefonlara video oynatabiliyordu.
Kasım 2011'de Adobe, mobil cihazlar için Flash'ın geliştirilmesini sonlandırdı.
Masaüstü bilgisayarlar için Flash üretilmeye devam etti, ancak yazılım birçok güvenlik açığından muzdaripti.
Apple, 2015 yılında Safari web tarayıcısında eklentiyi varsayılan olarak devre dışı bıraktı.
Google'ın tarayıcı uygulaması Chrome da Flash içeriklerini engellemeye başladı.
Tüm bu yaşananların ardından Adobe 2017 yılında yaptığı açıklamada, 2020'de Flash'ı kullanımdan kaldıracağını ilan etti.
Adobe açıklamasında, HTML5 gibi teknolojilerin, kullanıcıların özel bir eklenti yüklemesini gerektirmeden "uygulanabilir bir alternatif" sağlayacak kadar olgunlaştığını belirtti.
Eski animasyonlara ne olacak?
Flash Player'ın 12 Ocak'tan itibaren içerikleri görüntülemesi sebebiyle yıllardır yayında olan animasyonların akıbeti ile ilgili de bazı endişeler var.
Oyun şirketi Zynga, yılbaşı gecesi FarmVille video oyununun orijinal versiyonunu Flash'ın aldığı karar sebebiyle 11 yıl sonra sonlandırdı.
'Ruffle' olarak bilinen açık, işbirliğine dayalı bir proje, Flash içeriğini bir eklenti gerektirmeden bir web tarayıcısında oynatabilen bir yazılım geliştirmek için çalışıyor.
İnternet arşivinde şu anda 2 binden fazla bu türden öğe yer alıyor.
David Firth, içeriklerini YouTube'dan "Flash katili" benzetmesini yaparak yayımladı. Bu içeriklerin arasında Salad Fingers bölümlerin de yer alıyor.
YouTube'un zaman içerisinde daha yüksek kaliteli videoları sunmasıyla işlerin Flash formatında yayımlaması için herhangi bir neden de kalmadığını ifade eden Firth, buna karşın interaktif web siteleri ve oyunların hala kullanılmasının de formatı korumak için başka bir neden olduğunu savundu.
Flash'ta geliştiriciler tarafından kullanılan özelliklerin pek çoğu şu anda Adobe'un bir başka ürünü Adobe Animate'te de mevcut.
Adobe, yaptığı son açıklamada yıllar içerisinde Flash Player kullanan kullanıcılara teşekkür etti ve üretimlerde yaratıcılara sunulan katkıdan dolayı gururlu olduklarını kaydetti.
Flash'ı bilgisayarımdan nasıl kaldırabilirim?
Adobe, web sitesinde Windows ve Mac bilgisayarlarda Flash'ın kaldırılması için talimatları sundu.
Detaylara bu adresten bakılabilir.