Foreign Policy: 'Bıyıklı Diktatör' Atatürk!
YILDIZ YAZICIOĞLU/ Washington- T24
Washington merkezli, uluslararası ilişkiler alanında popüler bir yayın olan Foreign Policy'nin internet sitesinde yayınlanan yazıda, "diktatörlük" ile "bıyık" arasında sembolik ilişki bulunduğu öne sürüldü. Bu "bıyık" üzerine iddialı yazıda, Atatürk'ün 1907'deki bıyıklı görüntüsü sunularak, 'diktatör' olarak Türkiye'yi kurduğu savunulurken, "Bıyık'ın 2002'de dudak üstü bıyıklı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile gücüne geri kavuştuğu" ifade edildi. Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Namık Tan, yazıyı "çok talihsiz, çirkin ve aşağılayıcı" olarak niteleyerek protesto etti.
Foreign Policy'nin (FP) internet sitesinde Charles Homans imzalı yazı dün yayımlandığı andan itibaren farklı tepkilere neden oldu. Homans, yazısında, "Suriye Devlet Başkanı Beşir Esad'ın bıyığını traş etmiş olsa da dünyayı diktatör olmadığına ikna etmesi için fazlasına gereksinimi olacağını" belirterek, FP'nin diktatör giysisi olarak bıyığı incelediği açıkladı. Atatürk'ün 1907 tarihli gençlik fotoğrafını, bıyık ve diktatörlük arasındaki ilişki için örnek gösteren Homans, genç bir subay olan Atatürk'ün o dönemdeki bıyığının Alman kültürünün Osmanlı entellektüelleri üzerindeki etkisinin sonucu olduğunu yazdı. Ancak Atatürk'ün 1923'te yeni Türkiye Cumhuriyeti'nde diktatör olarak rol aldığını iddia eden Homans, yıllar içerisinde Atatürk'ün ekonomik ve politik özgürleşmeyi sağlarken, bıyığını da tümüyle traş ettiğini anlattı. Homans, Atatürk'ün bıyıksızlaşmasını, Türkiye'nin modern geleceğine doğru Osmanlı'yı geçmişinde bırakmasının sembolik örneği olduğunu kaydetti. Yazar, "Ancak Türk bıyığı kolaylıkla alt edilemedi" diyerek, yeniden farklı boyutlarda ve anlamlarda ortaya çıktığını dile getirdi. Türkiye'de bir dönem dudağı örten bıyık modelinin solculuk göstergesini olduğunu anımsatan Homans, 1990'lı yıllarla birlikte bıyığın Türkiye'de alt ve orta sınıfı, traşlı elitlerden ayrım noktası olarak sembolize ettiğini belirtti. Homans, kısa yazısında Türkiye'nin tarihini bıyık üzerinden yorumlamaya çalışırken, konuyu Başbakan Erdoğan'a getirdi. Homans, "Bıyık'ın 2002'de dudak üstü bıyıklı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile gücüne geri kavuştuğu"nu yazdı.
Erdoğan'ın bıyığıyla popülerliği arasında ilişki kuran Homans, Türkiye ve Atatürk ile başlattığı yazısındaki "bıyık" ile "diktatörlük" arasındaki bağlantı tezini diğer ülkelerden bıyıklı isimler Franco, Hitler ve Stalin ile sürdürdü.
Namık Tan FP'ye mektup gönderdi
Bu bıyıklı yazıya, Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Namık Tan da tepki gösterdi. Tan, FP Dergisi yönetimi ve editörüne dün akşam mektup göndererek, söz konusu yazıda, Türkiye'nin kurucusu Atatürk ile Hitler, Mussolini ve Stalin gibi isimlerle benzerlik kurulmasını eleştirdi. Tan, T24 ile de paylaştığı mektubunda, Atatürk'ün arkasında demokrasi mirası bırakmış son yüzyılın vizyon sahibi liderlerinden olduğunu dile getirdi. Tan, Atatürk sayesinde Türkiye'nin bugün müslüman dünyasında enerjisisi, seküler demokrasisi ve gelişmekte olan ekonomisiyle eşsiz bir statüsü olduğunu kaydetti. Tan, yazıyı, özellikle de Orta Doğu coğrafyasında böyle bir Türkiye'nin esin kaynapı olduğu dramatik değişimler yaşandığı dönemde "çok talihsiz, çirkin ve aşağılayıcı" olarak niteledi. Tan, bıyık aracılığıyla yazıda oluşturulan mantığı eleştirirken, ABD'lilerin de kendi ülkelerini kurucuları hakkında fiziksel özellikleriyle böyle bir benzerlikler yapılması karşısında tepki göstereceklerinden şüphesi olmadığını ifade etti. Tan, internetteki söz konusu yazıyı FP'nin yüksek kalibreli gazeteciliğine yakıştıramadığı da mektubuna ekledi.
Araplar da eleştirdi
Homans'ın bu yazısı altına Türkiye saatiyle 10.30'a kadar yüzü aşkın eleştirel yorum da yazıldı. Türkler, Mustafa Kemal'e diktatörlük suçlaması yapılamasını, barış konusundaki görüşlerinden ya da seçme ve seçilma hakkı ile demokrasiye geçişe verdiği önemden bahzederek proesto etti. Suriyelilerden de Esad'ın dış görünüşü üzerinden yorum yapılmasına tepki gelirken, bazı Araplar ise, özellikle Orta Doğu'da bıyık bırakılmasının kültürel ve geleneksel bir olgu olduğunu belirtti. Yazı konusundaki ortak eleştiri ise, "FP gibi saygın yayın kuruluşunda böyle bir anlayışla analiz yapılmasının doğru olmadığı ve bununla siyasi çıkarımlar yapılmasının gülünç olduğu" biçimindeydi. Yazıyı destekleyen nadir yorumlar ise, özellikle Atatürk ile ilgili Amerika'daki Ermeni Diasporası'ndan geldi.
Davutoğlu kapak ve konuk olmuştu
Foreign Policy dergisi, Türkiye ile ilgili geçtiğimiz Aralık ayında "2010'un 100 Küresel Düşünürü" arasında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nu göstermesiyle gündeme gelmişti. Bill Gates, Barack Obama gibi isimlerle birlikte dergi kapağında yer alan Davutoğlu, ayrıca Washington ziyareti kapsamında FP'nin düzenlediği panelde Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amarim ile birlikte konuk konuşmacı olmuştu.