Gazetecilere cinsiyetsiz zamir kullanmama çağrısı

Associated Press, ABD’deki habercilerin dilbilgisi el kitabı olarak kullandığı kitabında “they” zamirinin sınırlı durumlarda cinsiyetsiz ve tekil olarak kullanılabileceğini ancak “xe” ve “ze”nin kullanılmaması gerektiğini savundu.

Kaos GL’den Yıldız Tar’ın haberine göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) habercilerin en yaygın olarak kullandığı ve referans aldığı dilbilgisi ve biçim kuralları kitabı “The Associated Press Stylebook”a toplumsal cinsiyet zamirleri ile ilgili ekler yapıldı.

“They kullanılabilir, xe ve ze olmaz!”

Kitap; ilk kez üçüncü çoğul şahıs zamiri olarak kullanılan “they” zamirinin, üçüncü tekil şahıslar için de cinsiyet belirtmeyen bir zamir olarak kullanılmasına izin veriyor. Öte yandan, İngilizce’deki üçüncü tekil şahıs zamirlerinin ikili cinsiyet rejimine göre düzenlenmesine karşı yaratılan cinsiyetsiz zamirler “xe” ve “ze”nin kullanılmasını yasaklıyor. Kitap, “xe” ve “ze” olarak anılmak isteyen kişilerin de “they” ile anılmasını söylüyor:

“They/them zamirleri sınırlı durumlarda, alternatif bir şekilde ifade etmek aşırı derecede tuhaf ya da biçimsiz duruyorsa cinsiyet belirtmeyen zamir olarak tekil şahıslar için kullanılabilir. Ancak başka kelimelerle ifade etmek, ismi tekrarlamak çoğu zaman mümkündür ve tercih edilmelidir.

“Açıklık her zaman birincil önceliktir ve they zamirinin tekil kullanımı birçok okura tanıdık gelmeyecektir. Cinsiyetsiz xe ve ze zamirlerini ise kullanmıyoruz.”

Kitabın toplumsal cinsiyet sekmesinde ise şu güncelleme yapıldı: “Toplumsal cinsiyet (gender), cinsiyet (sex) ile eş anlamlı değildir. Toplumsal cinsiyet kişinin toplumsal kimliğini anlatırken; cinsiyet biyolojik özelliklere ilişkindir.”

Cinsiyetsiz zamirler?

İngilizce’de üçüncü tekil şahıs zamirleri olarak he, she ve it kullanılıyor. He, “eril”; she, “dişil” zamirler olarak kullanılırken; “it” ise cansız nesneler ya da “cinsiyeti bilinmeyen hayvanlar” için tercih ediliyor.

İngilizce konuşulan ülkelerdeki LGBTİ aktivistleri, toplumsal cinsiyet alanında çalışan isimler ikili cinsiyet rejimine göre düzenlenmiş zamirler yerine cinsiyet belirtmeyen ve/veya cinsiyetsiz zamirlerin kullanımını yaygınlaştırmaya çalışıyor.

ODTÜ’de “he/she/they” tartışması

Türkiye’de ise ODTÜ öğrencileri ikili cinsiyet rejimini dayatan “he” ve “she” zamirleri yerine “they” zamirinin eğitimde yaygınlaşması için uğraşıyor. ODTÜ Psikoloji Bölümü’ndeki öğretim üyelerine he/she değil, they/their zamirlerinin kullanılması üzerine taleplerini ileten öğrencilerle ilgili haberi okumak için tıklayınız.