Gökçer Tahincioğlu / Analiz
Mayıs 2013’ün sonunda başlayan ve Türkiye geneline yayılan Gezi Parkı eylemlerinden 6 yıl sonra hazırlanan 657 sayfalık devasa iddianame, 16 ay önce tutuklanan ve hakkındaki suçlamaları bilmeden iddianamenin yazımını bekleyen iş insanı Osman Kavala için sürpriz içermiyor.
TIKLAYIN - Gezi Parkı-Kavala iddianamesinin tam metni
İddianamede, 'Gezi’nin finansörü' olmakla suçlanan Kavala hakkında 657 sayfaya yayılan iddiaların özetini, 2013 yılında, daha sonra 'FETÖ' üyeliği gerekçesiyle görevinden alınan Kaçakçılık ve Organize Suçlar eski Şube Müdürü Nazmi Ardıç’ın hazırladığı “Otpor” fezlekesinde bulmak mümkün.
O dönem, Gezi soruşturmasını yürüten, şu anda 'FETÖ' üyeliğinden aranan firari savcı Muammer Akkaş’a sunulan fezlekedeki “Gezi Parkı gösterilerini 'Otpor' adlı Sırp gençlik hareketinin organize ettiği, Otpor lideri İvan Maroviç'in tiyatrocu Mehmet Ali Alabora ve ekibiyle Kahire'de görüştüğü, görüşmeden sonra Türkiye'ye dönen grubun 'Mi Minör' adlı oyunun provalarına başladığı ve böylece Gezi Parkı eylemini başlattıkları, Osman Kavala'nın Alabora ile ekibini finanse ve organize ettiği, eylemleri derinleştirmek ve yaygınlaştırmak istediği” iddiaları, iddianamenin özünü oluşturuyor.
Aynı dönemde, firari savcı Akkaş, mahkemeye başvurarak, şüpheliler hakkındaki telefon dökümlerini istemişti. Savcılık, 'FETÖ’cü savcı ve emniyet müdürlerinin başlattığı soruşturmayla, iddianamenin farkını ise “2016’da kanıtlar yeniden değerlendirilmiştir” diye anlatıyor. Ancak 6 yıl önceki suçlama ve iddialarla bugünkü iddialar arasında ne fark olduğu, hükümeti yıkmak gibi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren eylemlerle suçlanan sanıklar hakkında bunca yıl neden işlem yapılmadığı, kamuoyunun yakından tanıdığı sanıkların ise nasıl olup da kaçmadan olağan hayatlarını herkesin gözü önünde sürdürdükleri 657 sayfaya ve onlarca klasöre rağmen bir muamma.
“Mursi için de konuşsaydın”
İddianame, elbette fezlekeye göre kapsamlı. Ancak tüm yapılan, fezlekedeki iddiaların bazı kanıtlara dayandırılma çabasından ibaret. Bu çabalar da şu başlıklarla özetlenebilir:
- Sırbistan’da 2000’de kurulan Otpor’un sivil itaatsizlik yöntemiyle iktidarları değiştirme amacı. Bu kapsamda birçok ülkede farklı yıllarda benzer örgütlerin kurulması. Türkiye’de de Taksim Dayanışma’nın oluşturulması. Ancak Taksim’i koruma amacıyla kurulan dayanışmayla, Otpor’un benzerliğinin ne olduğu konusunda soyut iddialar dışında bir kanıt bulmak çok mümkün değil.
- Otpor’un, Mısır’da Mursi yönetiminin devrilmesinden sonra bir açıklama ve eylemde bulunmamasının zaten kötü niyetini gösterdiğine yönelik saptama.
- Demir perde ülkelerinde iktidarları değiştirdiği belirtilen Soros’un, iş insanı Osman Kavala ile zaten bilinen, kamuoyuna açık vakıf bağlantıları.
Kim, ne zaman, nerede, kiminle buluştu?
Bu başlıklar, iddianamede, “üçlü sacayağı Soros, Maroviç, Kavala” başlığıyla bir örgütsel ilişkiye oturtulmaya çalışılıyor. Para alışverişi, görüşme trafiği, hangi eylemin nasıl organize edildiği belirsiz. Kavala’nın yurt dışı seyahatleri, Maroviç’in yurt dışı seyahatleri ve arkadaşları ile Antalya’da bir otelde geçirdikleri tatil sunulan kanıtlardan bazıları. Ancak Kavala’nın ya da Maroviç’in kiminle, hangi ülkede, ne zaman görüştüğü, buna ilişkin kanıtların ne olduğu iddianamede yok.
Olsa olsa böyledir…
Memet Ali Alabora’nın Mısır seyahati ile Maroviç’in de aynı tarihlerde Mısır’da bulunması, iddianamedeki en önemli sayılan kanıtlardan. İddianamede, bunun bir görüşmeye işaret ettiği belirtiliyor. Delil ise Maroviç’in o tarihte Mısır’da olduğuna yönelik attığı tweetlerin ekran görüntüleri. Alabora’nın seyahat dönüşünde Mi Minör adlı oyunu sahneye koyması, Maroviç’ten Mısır’da akıl aldığı iddiasına dayandırılıyor. Twitter’dan alınan ekran görüntüsü ve tahmin dışında bu konuda da bir delil yok.
Tiyatrosever bir halk
İddianamenin, 2013’teki fezlekede olduğu gibi taşıdığı en önemli iddia, Mi Minör adlı oyunla kitlelerin galeyana getirilmeye çalışıldığı. İddianameye göre tiyatro oyunu, Türkiye geneline yayılan eylemlerin nedenlerinin başında geliyor. Bunun nasıl mümkün olduğu ise sadece oyunun içeriği ve bu içerikle ilgili Alabora ile yapılmış röportajlarla açıklanıyor.
Kaynak gazete: Soros yapmayacak da kim yapacak?
Eski Doğu bloku ülkeleri ile Arap ülkelerindeki ayaklanmaların finansörünün George Soros olduğunun anlatıldığı iddianamede, Soros’un Gezi sürecine etkisinin basın ve akademide çok konuşulduğu, buradan diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de Gezi sürecinde etkin olduğunun anlaşıldığı kaydedildi. Bunun nereden anlaşıldığı da belirsiz. Ancak Soros’un kurduğu Açık Toplum Enstitüsü’nün Kavala’nın kurucularından olduğu Açık Toplum Vakfı ile bağlantısı, iddianameye göre bu bağı kurmak için yeterli.
Zaten “Kızıl Soros” diyorlar
İddianamede, bu bağlantı açıklanırken, Kavala hakkında 2005’te yapılan bir haber-röportaj önemli kanıtlardan biri olarak sunulmuş. Röportajda, Kavala’nın Soros’la bağlantısı daha o tarihte konu edilmiş, buna karşılık sol duyarlılığı olduğu, aktivist kimliği vurgulanarak, “Kızıl Soros” benzetmesi yapılmış. İddianameye göre, 8 yıl sonraki “Gezi kalkışmasının” nedenlerini buradan anlamak mümkün.
“Ödülü niye almadı?”
İddianamede, Otpor ve benzeri yapıların dayandığı ‘Sivil Başkaldırı’ yönteminin teorisyenliğini Gene Sharp’ın yaptığı, yazdığı ‘Diktatörlükten Demokrasiye’ isimli kitapta yer alan 198 maddelik eylem faaliyetlerinin Gezi Parkı eylemlerinde ‘bire bir uygulandığının tespit edildiği’ belirtiliyor.
İddianameye göre, burada yazılan “şiddet içermeyen eylemleri” yapmak suç. 198 maddenin Gezi’ye uyarlanarak özetlendiği iddianamede, şu başlıklar dikkati çekici:
- 1999’da Sırbistan’ın önde gelen isimleri “Yumruk selamlamadır” kampanyasına katıldı. Ünlü oyuncuların ve diğer kamuya mal olmuş kişilerin fotoğrafları posterlere basıldı ve 50,000’den fazla kopya direnişin sembolü olarak havaya kalkmış yumrukları gösterdi. Gezi kalkışmasında ise; Gezi olayları sırasında gösterilerde Mehmet Ali ALABORA, Ayşe Pınar ALABORA, ve birçok tanınmış ünlü oyuncuların ön planda tutulması ve eylemlere katılması benzer biçimde el hareketleri kullandıkları tespit edildi.
- "2000 yılının Nisan ayında, 'Yayılıyor' kampanyası Otpor bir halk hareketine dönüşünce, yürütülmeye başlandı, fikir, sınırları zorlamak ve hareketi daha küçük topluluklara ve akademik olmayan halka da yaymaktı.” Gezi kalkışmasında ise; Gezi olaylarında 'Her yer taksim her yer direniş' sloganı ile olayların Türkiye’nin dört bir yanına yayılması planlanmış ve şüphelilerin Gezi'yi Anadolu’ya yayma konusunda görüşmelerinin olduğu tespit edilmiştir.
- Sırbistan’da olduğu gibi gösterilerin en önünde hep kadınların ve gençlerin bulunması, polisler ile ilk teması bu grupların yaptığı görülmektedir.
- “Zamanı geldi” kampanyası Sırbistan’daki ilk “dışarı çıkın ve oy verin” kampanyasıydı. Sırbistan’ın 60’dan fazla kasabasında rock konserleri düzenlendi. Gezi kalkışmasında ise; konserler verildi, Kadıköy’de Gazdan Adam Festivali gibi ülkenin dört bir yanında etkinlikler düzenlendi.
- 12 Kasım 1998 – B92 televizyonu müdürü Veran Matic MTV Free Your Mind Ödül töreninde üstünde bir Otpor tişörtü ile göründü ve ödülü zulme uğrayan basın, ezilmiş fakülte ve hapisteki öğrencilere ithaf etti. Gezi kalkışmasında ise; Memet Ali ALABORA Karadeniz Vakfı'nın kendisine vermiş olduğu ödülü, düzenlenen davete katılmasına rağmen gezi olaylarında eski İstanbul Valisi olan şahsın ödül almasını tepki göstererek reddetti.
- 1999 yazı iki önemli protesto gösterisi ile dikkatleri çekti. Birincisi takma adı Maki olan, Valjevo’lu ressam Bogoljup Arsenijevi tarafından, diğeri ise, şehrindeki bütün memnuniyetsiz vatandaşlarla konuşan ve 15,000 kişiyi sokaklara çıkartan Leskovac’lı ses teknisyeni Ivan Novkovic tarafından düzenlenmişti. Gezi kalkışmasında ise; Gezi kalkışmasında Sicilyalı sanatçı gezi parkında piyanosu ile konser vermiştir.
Evde durmak suç, durmamak suç!
Örnekler bununla sınırlı değil. İddianamede, yöntemler, tek tek Gezi’ye şu başlıklarla uyarlanıyor:
- Halk Konuşmaları (Gezi kalkışmasında birçok sanatçı ve halktan insanların basın yolu ile konuşmaları olmuştur.
- İmzalı Basın Açıklamaları
- Sloganlar, Karikatürler ve Semboller:“kırmızılı kadın, duran adam, çarşı, siyahlı kadın.
- Protesto için Soyunmak (Gezi kalkışmasında örnekleri yaşanmıştır.)
- Sembolik Sesler (Olayların başladığı ilk günden son güne kadar başta ilimiz olmak üzere ülkemizin çoğu yerinde akşam saat 21:00 sularında insanların balkon ve pençelere çıkarak tencere tavalarına kaşık vurarak ses çıkartarak gezi olaylarına destekte bulunmuşlardır)
- Memurlar ile Alay Etmek (Gezi olayları sırasında birçok eylemci tarafından görevli memurlar ile alay edici el kol hareketleri ve sloganlar atmıştır)
- Arkadaşlık Etme (Gezi olayları sırasında bazı göstericiler ile polis memurları arasında çiçek dağıtma olayları yaşanmıştır)
- Eğlendirici – Neşelendirici Hicivler ve Muziplikler
- Ölülere saygı göstermek, onları onurlandırmak
- Müşteri Boykotları (Kızılkayalar isimli işletmeler, Mado isimli işletmeler, Starbucks isimli işletmeler başta olmak üzere birtakım işletmelere boykot uygulanmış ilimiz Kadıköy İlçesi Bağdat Caddesinde bulunan Starbucks isimli iş yerlerine saldırı sonucunda maddi zararlar verilmiştir.
- Dayatılmış Çalışmayı Ret Etmek
- Yasal Direniş (İlimiz Çağlayan Adalet sarayında bir grup avukat gezi parkında polislerin müdahalesini protesto edici eylemde bulunmuştur.)
- Ruhani Dua Eylemleri (Antikapitalist Müslümanlar Gezi Parkı’nda cuma namazı kıldırmıştır.)
- Evde kalmak (Mehmet Ali Alabora başta olmak üzere Mi Minör bağlantılı kişilerin birçoğu olaylar sırasında bir süre evden çıkmamışlardır)
Savcının vazgeçemediği tweet ve konuşmalar
İddianamede, sanıkların 'eylemleri' de tek tek açıklanıyor. En önemli sayılan kanıtlar, telefon dinlemeleri, Twitter mesajları.
Alabora hakkında Mi Minör dışındaki en önemli suçlamalar, 2011’de Gezi Parkı için yaptığı bir video çekimi, dünya genelinde iktidarlara karşı duruş sergilenmesi gerektiğine yönelik sözleri ve meşhur olan, “Mesele Gezi Parkı değil” tweet'i. İddianamenin birçok yerinde bu Twitter mesajı görselle paylaşılıyor.
Osman Kavala’nın, “Avrupalıların bütün bu eylemlerin nereye gideceğini, siyasi durumu nasıl değiştireceğini” sorduğunu belirterek, Alabora’yı bu konuda bir toplantıya davet etmesi de savcının en sevdiği kısımlardan. İddianamenin birçok yerinde bu konuşma da tekrarlanıyor.
Alabora’nın bu davete verdiği, “Şu anda müsait değilim. Öyle bir şeyi değerlendirecek durumda da değilim” yanıtı ise sonlarda, bir kez vurgulanıyor.
“Açık topluma” kapalılık suçlaması
İddianamede, en geniş yer ayrılan isim Kavala. Hemen her yerde ismini görmek mümkün. Zaten sivil toplumu fonlamak için kurulan Açık Toplum Vakfı’nın uzun yıllardır dağıttığı fonlar ise kriminal biçimde ele alınıyor. Tek tek yardım edilen kuruluşlar sayılıyor. 17/25 Aralık öncesinde 'Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı’na yapılan yardım, 'FETÖ' irtibatı kuşkusuyla veriliyor. KHK ile kapatılan Gündem Çocuk gibi derneklere yıllar önce verilen fonlar da yine ayrıca vurgulanıyor.
Bir başka kriminalize edilen tartışma Açık Toplum Vakfı’nın kurucularından Can Paker’in yaptığı açıklamalardan sonra vakfın içinde yürütülen tartışlar. Paker’e tepki göstermeyi, vakıftan çıkartmayı tartışan yönetim kurulu üyelerinin sözleri de suça kanıt gösteriliyor.
Finans bağlantısı
Gezi’nin finansörü olduğu iddia edilen Kavala’nın Türkiye genelindeki eylemleri parasıyla nasıl organize ettiğine yönelik kanıt yok. Türkiye’deki eylemlerin tamamının nasıl organize edildiğinin kanıtının iddianamede olmaması gibi. Ancak iddianame, tüm bunları delillendirmiş gibi bir mantıkla kaleme alınmış.
İddianameye göre, Kavala’nın eylemleri finanse ettiği iddiasının en büyük kanıtı ise yaptığı bir telefon konuşması.
Bu konuşmada, eylemcilere gaz maskesi, gözlük almak için para toplayan kişiye Kavala olumlu yanıt veriyor. Bunun resmi olamayacağını belirterek, ancak bir kişinin açtığı hesap üzerine para yatırılabileceğini söylüyor. Konuşmanın devamında Kavala, Gezi Parkı’na plastik masa ve iskemle konmasının faydalı olacağını, süt, poğaça gibi ihtiyaçların da karşılanabileceğini söylüyor. Gezi’ye desteğini zaten gizlemeyen, bizzat Gezi’ye giderek eyleme katılan Kavala hakkında tüm Gezi’nin finansörü olduğuna kanıt gösterilen konuşma bundan ibaret. Devamında ise Kavala’nın muhalif kesimleri nasıl fonlandığı, Soros’la ilişkisi anlatılmaya devam ediliyor.
Etki ajanı
İddianamenin ilginç bölümlerinden birisi de “etki ajanı” olmakla suçlanan gazeteci Can Dündar’la ilgili iddialar. Ağırlaştırılmış müebbet hapsi istenen Dündar’ın televizyonda yaptığı, alana gaz sıkılmasının sonuçlarının ne olacağına yönelik o dönem çok tartışılan konuşması, iddiaya kaynak gösteriliyor. Kavala’nın sonradan Can Dündar’la yaptığı görüşmeler ise iddianameye göre bağlantının kanıtı. Piyanist Fazıl Say’la yapılan ve Gezi ile ilgili faaliyetlerin konuşulduğu bölüm de iddianamede ayrıca yer alıyor.
İhbarcılar ve cemaat
İddianamede, 2016’da dosyanın neden yeniden raftan indirildiğine dair bir açıklama yok. Biri 'FETÖ’den görevden alınan iki polisin ve eski TKP’li bir ismin iddianameye paralel biçimde Kavala-Soros bağlantısına yönelik iddiaları, kaynağı belirsiz gelen mailler “ihbarlar” olarak sıralanmış. Cemaat mensubu polislerin ise şiddet göstererek olayları büyüttüğü belirtiliyor. Bunun neye yol açtığı, olayları büyütüp büyütmediği, yaşamını yitirenlerin nasıl bir infiale sebep olduğu ise iddianamede nedense ayrıca tartışılmıyor.
Devamı gelecek vurgusu
İddianamede, bir dizi isimle ilgili tespitler, görüşme trafiği de yer alıyor. Bazı isimler hakkındaki dosyaların tefrik edildiği belirtiliyor ancak bu konuda isimler konusunda ipuçları verilmesine rağmen açıklık yok. Ancak tefrik kararı, Gezi iddianamesinin bununla sınırlı olmadığını, soruşturmanın sürdürüldüğünü ve yeni dalgaların olabileceğini gösteriyor.