Gümüşlük'te dev anfitiyatro heyecanı
T24 - Muğla'nın Bodrum ilçesine bağlı Gümüşlük beldesine bağlı Tavşan adasında M.Ö. 5 yüzyıla ait bir tapınağın kalıntıları ve M.S. 3 yüzyıla ait bir kilise ortaya çıkarıldı. Kazıları yapan Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Mustafa Şahin’e göre bunun ötesinde toprağın altında dünyaya mal olacak büyüklükte bir medeniyet yatıyor. Jeosismik verilere göre Gümüşlük koyunda, Efes’ten daha büyük bir anfitiyatro yatıyor!
Milliyet gazetesi yazarı Mehveş Evin'in "Gümüşlük'te dev anfitiyatro heyecanı" başlığıyla yayımlanan (15 Ağustos 2011) yazısı şöyle:
Gümüşlük'te dev anfitiyatro heyecanı
Efes’ten daha büyük olduğuna dair önverilerin toplandığı anfitiyatronun yeri şahıs malı.
Gümüşlük, Bodrum’un bozulmamış tek yeri... Yarımadanın her santimetrekaresi kooperatif evlerle, gürültülu barlarla dolup taşarken, Gümüşlük, 2. derecede sit alanı ilan edildiğinden beri bozulma tehdidine karşı direniyor.
Tabii ki 70’lerin Gümüşlük’ü çok değişti. Eski bohem takılmaların, balıkçı barınaklarının yerini havalı restoranlar, sıra sıra dizilen şezlonglar aldı. Ancak, buna rağmen bu güzelim koyun ruhu değişmedi. Hala yarımadanın en sakin, en mütevazı ve belki de en güzel yerleşim yeri... Gümüşlük’ü sonradan keşfedenler veya günübirlik ziyaret edenler, Limon Cafe’den veya Mimoza restoranından başka bir şey bilmez. Oysa antik dönemdeki ismiyle Myndos’un, Karia medeniyetinin en önemli dini merkezlerinden biri olduğuna dair çok önemli bulgular var.
Tavşan adası olarak bilinen Asar Adası’nda 2004’ten beri yapılan kazılar, medyaya yansıdı. Bir zamanlar sevimli tavşanların zıpladığı adada M.Ö. 5 yüzyıla ait bir tapınağın kalıntıları ve M.S. 3 yüzyılda yapılan bir kilise (basilica) ortaya çıkarıldı.
Ödenek kesildi
Tuhaftır, Kültür Bakanlığı başta bu kazıları desteklerken şimdi ödeneklerde sıkıntı yaşanıyor. Öyle acayip bir rakam da değil. Bu yılın kazı çalışması için 40 bin lira ayrılmış. Bu miktar henüz odenmediği halde adadaki kazılar arkeoloji öğrencileriyle devam ediyor. Kazıyı Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Mustafa Şahin yürütüyor.
Gümüşlük’te görüştüğüm Şahin, adada sürdürdüğü kazıdan ziyade başka heyecanların peşinde. Profesör, asıl medeniyetin anakarada olduğunu düşünüyor. Tavşan adasındaki buluşun çok daha ötesinde, dünyaya mal olacak büyüklükte bir medeniyet, toprağın altında yatıyor ona göre.
Amacı, Myndos’ta yaşayan Leleg uygarlığını ortaya çıkarmak.
Almanlar heyecanlandı
Bu teoriyi destekleyecek bilimsel veriler de var. Ön araştırmaları, Hamburg Üniversitesi’nden gelen bir ekip yapmış. Jeosismik verilere göre Gümüşlük koyunda, Efes’ten daha büyük bir anfitiyatro yatıyor!
Bunun anlamı, sadece yöreyi veya Türkiye’ye değil, tüm dünyada yankı uyandıracak bir değerin ortaya çıkması.
Sadece turistik açıdan büyük bir kazanç kapısı değil, aynı zamanda müthiş bir kültürel hazine! Ne var ki bu noktada işler çetrefilleşiyor.
Zira anfitiyatro ve kent merkezinin bulunduğu yerler, şahıs malı. Şu anda kazı izni çıkmış değil. Devlete ait olan 2 hektarlık arazi, yani Tavşan Adası’nın dışında henüz bir girişimde bulunulamadı.
Sermaye düşmanı mı?
Prof. Şahin, şu anda sadece kendisine izin verilen yerde kazı yapabiliyor. Bahsettiği Leleg uygarlığı ise 7500 dönümlük bir alana yayılmış durumda.
Anlayacağınız, Gümüşlük’te mal mülk edinen veya edinmek isteyen, tepede güneşi batırmaya gelenlerin canını hayli sıkacak bu haber...
Şahin, ‘sermaye düşmanı biri değilim’ diyor. Limon’un bulunduğu yerde, Günbatımını seyrederek keyif yapmaya da karşı değil. Sadece, zenginleşirken kültürel emaneti gelecek nesillere aktarma kaygısını taşıyor.
Önümüzdeki günlerde bu konuya devam edeceğim...
Önemli bulgular
Prof. Şahin’in söz ettiği Leleg uygarlığı 7500 dönümlük bir alana yayılmış durumda ve bu Tavşan adasının sınırlarını aşıyor.
Anadolu’da ilk zorunlu göç
- Myndos, Leleglerin ilk ortaya çıktığı ve aralıksız yerleştiği tek kent. Yarımadada 8 kentin olduğu biliniyor.
- Homeros, Leleglerin ayrı bir medeniyet olduğundan İlyada’da bahsetmiş.
- Halikarnas’ta yaşayan vali Mozolos, stratejik nedenlerle 8 kentte yaşayanları zorunlu göç yöntemiyle 2 kentte toplamış: Batıda Myndos, en Doğu’da Keangela.
- Myndos, bugünkü adıyla Gümüşlük’te yerleşim 13. yüzyıla kadar devam ediyor. Güvenlik nedeniyle, korsan saldırılarına karşı korunmak için Karakaya’ya gittikleri sanılıyor.